كارشناسان در گفتگو با مهر:فرآيند طولاني نشر آسيب جدي كتابهاي ديني است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: كارشناسان در گفتگو با مهر:فرآيند طولاني نشر آسيب جدي كتابهاي ديني است
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: نشر ديني نيازمند پرورش نيروهاي متخصص است و زمان طولاني فرآيند نشر انگيزه مؤلف را ضعيف مي‌كند، كارشناسان در گفتگوهايي ناديده گرفتن موضوعات متنوع ديني و اطلاع‌رساني ضعيف را از ديگر عوامل ركود كتابهاي ديني عنوان كردند.

رئيس مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب قم با اشاره به اينكه اطلاع‌رساني در حوزه كتابهاي ديني بسيار ضعيف است، گفت: عدم اطلاع‌رساني دقيق و سازماندهي كتابهاي ديني منجر به ارائه اطلاعات نادرست درباره كتابهاي ديني مي‌شود.

اطلاع‌رساني ضعيف عامل ركود كتابهاي ديني است

حجت الاسلام ابوالحسن نواب رئيس دانشگاه مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب قم با اشاره به اينكه كمبودي در زمينه كتابهاي ديني و داستانهاي ديني وجود ندارد، اظهار داشت: متأسفانه اطلاع رساني در حوزه كتابهاي ديني كم است. از اين رو مؤسسات، سازمانها و نهادهاي مختلف اطلاعات كمي از يكديگر درباره فعاليتهاي ديني و نشر داستانهاي ديني دارند كه اين عدم اطلاع رساني دقيق و عدم سازماندهي كتابهاي ديني منجر به ارائه اطلاعات نادرست درباره كتابهاي ديني شده است.

وي با اشاره به اينكه مراكز ديني كه كتابهاي ديني توليد و عرضه مي كنند ، كم نيستند، تصريح كرد: سازمان تبليغات اسلامي كه رسالت تبليغ و اطلاع رساني فرهنگي را به عهده دارد با وجود فعاليتهاي متنوع و متعددي كه در اين زمينه دارد اما به دليل محدوديتهايي كه دارد فعاليتهاي آن ناشناخته مانده است.

حجت الاسلام ابوالحسن نواب با تصريح بر اينكه حوزه هنري كتابهاي بسياري در زمينه جنگ توليد كرده كه شجاعت، فداكاري، ايثار، روحيه حماسي و گذشت را زنده مي كند، يادآور شد: متأسفانه كسي از اين كتابها استقبال نمي كند. مدرسه اسلامي هنر در حوزه علميه قم بزرگترين كانون داستان ديني است كه 200 هنر پژوه دارد، اما كسي به اين مركز و امثال آن توجه نمي كند. به اين سبب در زمينه فرهنگ عقب مانديم. سيستم فرهنگي مناسبي نداريم. بودجه مناسبي در اين زمينه ارائه نمي شود. بودجه اي كه به سازمان تبليغات اسلامي اختصاص مي يابد بسيار ناچيز است كه بتواند به واسطه آن تبليغ و اطلاع رساني انجام دهد.

وي با تأكيد بر اينكه كتابهاي اين حوزه بايد با برگزاري مسابقات كتابخواني ارزيابي شوند، افزود: بايد بودجه هاي خوبي در اين زمينه در اختيار سازمانها و نهادهاي مسئول قرار گيرد. برنامه هاي تابستاني جذابي برگزار شود و در پي آن كتابهاي ديني مورد نقد و بررسي قرار گيرند.

وي در ادامه گفت: نمي توان درباره جذابيت كتابهاي ديني اظهار نظر كرد، زيرا تا زماني كه مسابقات كتابخواني در زمينه اين كتابها برگزار نشود و اظهارنظرها را جمع آوري نكنيم، نمي توان نظر كلي داد كه استقبال از كتابها خوب است يا بد؟ يا اينكه كتابها جذاب و غني هستند يا نه؟ بنابراين نهادها، مراكز و مؤسسات فرهنگي مسئول هستند به فرهنگ اهتمام بيشتري ورزند و سرانه بودجه در بخش فرهنگي نيز افزايش يابد.

داستان ديني بايد وجدان بشري را تحت تأثير قرار دهد

رئيس مركز مطالعات فرهنگي ايران و عرب با اشاره به ضرورت فراهم كردن زمينه مناسب براي نگارش هنرمندان تأكيد كرد: تمام داستانهايي كه وجدان بشري را تحت تأثير قرار دهند و ارزشهاي انساني را كه قرآن مبشر آن است ترويج كنند، داستان ديني هستند.

دكتر محمد علي آذرشب رئيس مركز مطالعات ايران و عرب اظهار داشت: تمام داستانهايي كه ارزش انساني داشته باشند داستانيهاي ديني تلقي مي شوند و نمي توان تنا داستانهايي را ديني اطلاق كرد كه مربوط به زندگي انبياء و اوليا ، قرآن و روايات باشند، چرا كه با اين نوع نگرش بسياري داستانهايي كه داراي ارزش انساني است از دايره دين خارج مي كنيم. اگر ارزشهاي ديني و انساني را در هرقالب هنري ارائه كنيم بهتر از آن است كه تنها به داستانهاي قرآني و انبياء بپردازيم. داستانهايي ديني است كه بر وجدان انسانها تأثير بگذارد.

آذرشب همچنين نتيجه هنر داستان نويسي را تأثيرگذاري عنوان كرد و اظهار داشت: داستاني كه مي تواند بر وجدان انسانها تأثير بگذارد، از نوآوري و ابتكار برخوردار است. به عنوان مثال كتاب بينوايان كه ارزشهاي انساني بسياري را مدنظر قرار داده را نمي توان از دايره اين نوع كتابها خارج كرد و به عبارت ديگر كتابهاي ديني را نمي توان محدود كرد.

وي تصريح كرد: داستان ديني واقعي، داستاني تلقي مي شود كه با تمام ملل دنيا گفتمان داشته باشد، بسياري از داستانهايي كه با عنوان ديني مطرح است تكراري شده و صرفا دور يك سري حوادث تاريخي مي چرخد. بسياري از فيلمها و سريالهاي تلويزيوني كه امروز با عنوان ديني پخش مي شوند نيز موضوعات تكراري را مدنظر قرار مي دهند درحالي كه اين نوع هنرها بايد با وجدان بشر سخن بگويد و ارزشهاي انساني را كه قرآن مبشر آن است را بيان كند.

قصه‌هاي قرآني بايد با ادبيات معاصر تبيين شوند

حجت الاسلام حسين علوي مهر مدير دانشنامه قرآن پژوهي با اشاره به اهميت داستان و قصه و جايگاه آن در ميان مردم، اظهار داشت: قصه و داستان با تولد انسان همراه بوده اند، هر انساني به شنيدن و بررسي جريانات زندگي علاقمند است و اين مسئله از همان دوران تولد بشر از اهميت برخوردار بود. از اين رو انسان هميشه به دنبال قصه گويي بوده تا نقطه نظرات، آرمانها، اعتقادات و انديشه هاي خود را به وسيله آن منتقل كند.

وي با اشاره به اينكه قصه هاي موجود در قرآن كريم داراي ويژگيهاي خاصي هستند كه در قصه هاي بشري وجود ندارند، افزود: قصه هاي بشري ممكن است واقعيت، اسطوره و يا احتمالي باشند اما در قصه هاي قرآن ارائه شخصيتها آشكارا مطرح است كه هويت انسانها را طرح و از خصلتهاي ناروا مي كاهد.

حجت الاسلام حسين علوي مهر يادآور شد: در داستانهاي قرآن گاه از شخصيتهاي مثبت و سازنده مانند پيامبران، يا اشخاص مؤمن مانند حضرت مريم (س)، گاه از شخصيتهاي منفي مانند قارون يا فرعون و گاهي هم حادثه اي خاص مانند غرق شدن و جنگها ياد مي كند كه تأثيرگذاري بسيار و جذابيت خاصي دارند.

مدير دانشنامه قرآن پژوهي با اشاره به تفاوت ميان قصه هاي بشري و داستانهاي قرآن گفت: قرآن معجزه بلاغي است و هيچ كس نمي تواند مانند آن مطرح كند. گاهي قرآن در مورد يك موضوع چند صفحه توضيح مي دهد، گاهي با چند سطر و يا با چند كلمه آن را بيان مي كند. اين مسئله نشانگر توانايي و معجزه قرآن در بيان پند و اندرزها و عبرتها است.

علوي مهر در ادامه افزود: قرآن مسائل را به صورت ادبي و معجزه مطرح كرده است از اين رو لزومي ندارد كه همان مطالب گفته شود بلكه محققان، نويسندگان و يا مؤلفان بايد به صورت هنري و با ادبيات قرن 21 اين موضوع را مورد توجه قرار دهند و از بيان مضامين تكراري بر حذر باشند.

وي با اشاره به اينكه در هر داستان قرآني نكات مهمي نهفته كه بايد به جنبه هاي مختلف آن پرداخته شود اظهار داشت: استفاده و بهره گيري از يك بخش از داستان به طور مثال پيراهنهايي كه در سوره حضرت يوسف (ع) آمده كه شامل سه پيراهن بوده، جهت پند آموزي براي انسان بسيار زيبا است و هنرمند بايد از اين بخش استفاده كند و آن را پرورش دهد.

نشر ديني نيازمند پرورش نيروهاي متخصص است

حجت الاسلام حسين ملانوري سردبير مجله مبلغان و قائم مقام معاون تبليغ حوزه علميه قم با اشاره به اينكه نسبت كتابهاي داستاني ديني به كتابهاي ديني، تفسيري، حديث، اخلاق و اعتقادي بسيار كمتر است، اظهار داشت: تعداد كساني كه به صورت تخصصي در اين حوزه فعاليت كنند بسيار كم هستند. در حوزه علميه قم، كتابهايي در باب دعا و زيارت نگارش شده است، اما در بخش تبليغ نوشتاري چون داستان فعاليت قابل توجهي صورت نگرفته است.

وي با اشاره به اينكه داستانهاي ديني خوب در سطح كشور بسيار محدود هستند، تصريح كرد: متوليان فرهنگي كشور كمتر به اين موضوع بها داده و به مقوله تبليغ در عرصه داستان نويسي نپرداخته اند. عمده كار تبليغ ديني به مقوله منبر به شكل سنتي باز مي گردد كه اگر نگاه متوليان تبليغ دين به اين سو برود كه از همه ابزارها و شيوه هاي تبليغ دين استفاده كنند موجب مي شود فعاليتهايي قابل توجهي در اين عرصه انجام شود.

حجت الاسلام حسين ملانوري با تأكيد بر اينكه مسئولان فرهنگي كشور بايد به داستان نويسي بها دهند، يادآور شد: بها دادن از منظر مادي و معنوي و تشويق نويسندگان اين عرصه عاملي براي از بين رفتن آسيبهاي اين حوزه مي شود كه در شرايط فعلي همت مديران و نگاه آنها در اين زمينه تأثيرگذار خواهد بود.

سردبير مجله مبلغان با بيان اينكه آموزش دادن نيروهاي علاقمند اين عرصه امري مهم به شمار مي رود، افزود: محقق شدن اين امر نيازمند نگاه كلان به عرصه تبليغ است كه كمتر نگاه تخصصي در اين عرصه صورت گرفته، اما آنچه مشخص است اين است كه رسانه ها و صدا و سيما كمتر به اين بعد پرداخته اند.

وي در ادامه گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، دفتر تبليغات قم، معاونت تبليغ حوزه علميه قم، سازمان تبليغات اسلامي و شوراي عالي انقلاب فرهنگي به عنوان متوليان فرهنگي هستند كه بايد در اين خصوص به صورت جدي فعاليت كنند و به پرورش نيروهايي با استعداد در زمينه نوشتن كتب ديني بپردازند.

قائم مقام معاون تبليغ حوزه علميه قم تخصيص بودجه كافي در اين زمينه و ارائه جوايز مادي در كنار حمايتهاي معنوي از نويسندگان اين عرصه را عامل رشد اين حوزه خواند و گفت: اين فعاليتها از نظر رواني تأثير مثبت و سازنده اي خواهند داشت. افرادي كه وارد اين عرصه مي شوند معمولا انگيزه هاي شخصي دارند كه اگر متوليان فرهنگي كشور به آنها بها دهند داستانهاي ديني نيز توسعه چشمگيري پيدا مي كند.

زمان طولاني فرآيند نشر انگيزه مؤلف را ضعيف مي‌كند

حجت الاسلام محمد علي ايازي قرآن پژوه و محقق با اشاره به اينكه عوامل متعددي در كاهش اهتمام به داستانهاي ديني تأثيرگذار هستند، اظهار داشت : بحثهاي علمي و استدلالي، فرصتها و انگيزه هايي كه بتواند اين زمينه را فراهم كند بسيار كم شده است. هر چه كه رويكرد رسانه ها به سمت مسائل شعاري پيش رود، بحثهاي استدلالي و علمي كاهش مي يابد.

وي با اشاره به اينكه بخشي از ادبيات ديني ما نيز به سمت اين نوع كتابها روي آورده اند، تصريح كرد: كتابهاي ديني علمي بسيار محدود شده اند كه عوامل متعدد دست به دست هم داده اند تا در بخش ادبيات ديني اين مشكل بروز كند. به طور مثال محقق يا نويسنده نياز به زماني دارد تا كار تحقيقي و يا نوشتن خود را انجام دهد، سپس كار را به دستگاههاي مختلف ارائه مي كند كه تا اثر او به چاپ و نشر و توزيع برسد، مراحل بسيار طولاني را بايد طي كند و منجر به دلسرد شدن نويسنده و يا محقق مي شود.

حجت الاسلام ايازي با تأكيد بر اينكه كتابهاي ادعيه و زيارتنامه ها اين گرفتاريها را ندارند و نياز به طي كردن اين مراحل هم ندارند، نيازي به تأليف و تحقيق هم نداشته و مخاطبان خاص خود را نيز دارند، به انتشار و توزيع زياد آنها اشاره كرد.

اين محقق و قرآن پژوه در ادامه افزود: زماني كه سيستم نشر زجرآور و شكننده است كتابي كه براي مجوز نشر مي رود 6 ماه تا يك سال در دستگاه مميزي مي ماند، چه انگيزه اي براي نويسنده، مؤلف و محقق ايجاد مي شود تا او بخواهد به كار خود دلگرم باشد و به مطالعه، تحقيق، تأليف و نوشتن خود ادامه دهد. بنابراين سيستمي نيست كه بتواند مشفق باشد تا فعاليتهاي نشر، توزيع و چاپ را ساماندهي كند.

حجت الاسلام محمد علي ايازي با بيان اينكه نوآوري در هر عرصه اي نياز به هزينه هم علمي و فرهنگي و هم مادي دارد، گفت:بايد در اين زمينه سرمايه گذاري شود بايد از بسترها و زمينه هاي آن حمايت شود تا گرايشها نيز سازنده و مثبت شود. اگر بسترهاي پژوهش فراهم شود، بسترهاي نو آوري فراهم مي شود.

موضوعات متنوع ديني در ادبيات داستاني ناديده گرفته شده‌اند

دبيركل مجمع جهاني اهل بيت با اشاره به ناديده گرفته شدن كثرت موضوعات براي داستانهاي ديني و اسلامي، تأكيد كرد: اين موضوعات را مي‌توان با ترغيب و تشويق نويسندگان خوب در قالبهاي مختلف ادبيات ديني مورد استفاده قرار داد.

حجت الاسلام محمد حسن اختري دبيركل مجمع جهاني اهل بيت (ع) با اشاره به كثرت و تنوع داستانهاي ديني و اسلامي اعم از داستانهاي قرآني، گفتگوي ائمه اطهار با افراد مختلف و همچنين با اصحاب و شاگردان خود، روايتهاي داستاني از شخصيتهاي مختلف ديني، حقايق تاريخي در زندگي بزرگان و داستانهاي زندگي پيامبر و ائمه اطهار گفت: در مجموع بهره برداري محققان و نويسندگان از اين دامنه وسيع از داستانهاي ديني به طور كافي صورت نگرفته است.

وي بر ضرورت انجام كاري نوين در اين زمينه از سوي مؤسسات ديني، پژوهشي و فرهنگي تأكيد كرد و گفت: در دوره قبل از انقلاب يعني دوران آگاه سازي و بيدارگري مردم كتابهاي مفيد قرآني درباره پيامبر و اصحاب وي نوشده شد كه منتشر و مورد استفاده قرار گرفت اما پس از جنگ تحميلي در اين زمينه گامهاي چشمگيري برداشته نشده است.

حجت الاسلام اختري به عنوان دبيركل مجمع جهاني اهل بيت(ع) ابراز اميدواري كرد ساير مؤسسات ديني، پژوهشي و فرهنگي چون مجمع جهاني اهل بيت حركت جديدي را در اين زمينه آغاز كنند و گفت: در مجمع گامهاي اوليه در زمينه توسعه داستانهاي اسلامي برداشته شده به طوري كه درحال حاضر اين پروژه در حال گذراندن دوره مطالعاتي و برقراري تماس با افراد و مراكز مختلف است.

دبيركل مجمع جهاني اهل بيت اظهار داشت : داستانهاي ديني كه در فرهنگ اسلامي وجود دارند را مي توان در تمام سبكهاي ادبيات ديني به كار برد، اما اين امر كاري عميق و بلند مدت بوده و نيازمند دقت و حوصله است كه مي تواند با تشويق و ترغيب نويسندگان و رمان نويسان خوب اجرايي شود.

قرآن روايتگر 200 داستان براي هدايت بشر است

حجت الاسلام صديقي پژوهشگر ديني با اشاره به تأكيد قرآن بر ماهيت آموزشي داستان و روايت 200 داستان در كتاب آسماني اسلام، نقش رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و حوزه‌ علميه را در گسترش علاقه نسل جوان به ادبيات ديني حائز اهميت دانست.

حجت الاسلام كاظم صديقي پژوهشگر ديني در رابطه با فقدان توجه كافي به داستانهاي ديني در حوزه نشر و ساير عرصه ها يادآور شد : با بهره گيري از فرهيختگان و برنامه ريزي مي توان بر اين مشكل فائق شد.

وي استدلال كرد كه قرآن ابعاد مختلف بشر را در تمام آيات خود منظور كرده و در ميان اين آيات به منظور هدايت بشر 200 داستان را روايت كرده كه اين تعداد نشان دهنده نقش مهم و آموزشي داستان است.

حجت الاسلام صديقي به عنوان شاهد مثال به داستان راستان آيت الله مطهري اشاره كرد و گفت: آيت الله مرتضي مطهري با تمام عظمتي كه در مراتب علمي داشت داستان راستان را نوشت و نويسندگان و بزرگان معاصر نيز بايد تلاشهاي گسترده اي صورت داده تا اين نقيصه جبران شود.

اين پژوهشگر ديني همچنين يادآور شد: درمقوله كتابهاي ديني كتابهاي ادعيه هم بسيار كم است و اگر انتشار كتابهاي مقوله دين تنها به ادعيه محدود مي شد و آنها مورد استفاده قرار مي گرفت به طور قطع تأثيرات معنوي و چشمگير آن در تمام عرصه هاي جامعه مشاهده مي شد.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 311]