بسته بندی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: اين مقاله موضوع بسته بندي را مورد بررسي قرار مي دهد. تاريخچه و سابقه
بسته بندي، ويژگي هاي بسته بندي مطلوب، طراحي بسته بندي، ابعاد هويتمندي،
اجزا و حفاظت و دسترسي، مقرون به صرفه، طراحي گرافيکي بسته بندي، رنگ، فرم
و طراحي خط مطالبي هستند که در اين مقاله به آنها اشاره مي شود.

1- مقدمه

بسته بندى چهره کالاست. در يک تقسيم بندى کلى، سه سطح اصلى مى توان براى
هر کالا در نظر گرفت. اول خود کالا که خدمات مشکل گشا يا فوايد اساسى آن
را هنگام خريد انتظار دارند. شالوده کالا پاسخ به اين پرسش است که خريدار
واقعاً چه چيز را مى خرد؟ در سطح بعدى طراحان کالا بر مبناى شالوده کالا،
يک کالاى واقعى را به وجود مى آورند که بسته بندى در اين سطح قرار مى
گيرد. بسته بندى به همراه مواردى مثل طرح و نام تجارى و کيفيت به نحوى با
هم ترکيب مى شوند که ارائه فايده اصلى کالا امکانپذير باشد. آخرين سطحى که
مورد توجه قرار مى گيرد مزاياى اضافى مثل خدمات پس از فروش، تضمين ها و
نصب و شرايط تحويل است. بسته بندى سبب ساز اولين ارتباط مستقيم با مشترى
است و تا حد زيادى وظيفه ارائه يک تصوير ذهنى مطلوب از کالا را به عهده
دارد. از نظر روانى اولين برخورد و تصويرى که ما از اشخاص داريم مهمترين
تصوير و تعيين کننده ترين است حتى در يادآورى اشخاص بعد از ?? سال به ذهن
ما مى آيد، اين قاعده در مورد کالا هم صادق است.

2- بسته بندى

آمارى چند صد ساله از بسته بندى در دست است که به صورت ظروف ساخته شده از
حصير و همچنين ظروف گلى و لعابى زمخت در بين النهرين و مصر کاربرد داشته
است. در تعاريف جديد بسته بندى به معنى ساخت و تعبيه و تهيه ظرفى است که
سلامت کالاى مظروف يا محتواى خود را در فاصله زمانى بعد از توليد و در
مراحل حمل و نقل و انباردارى و توزيع مصرف نهايى حذف کرده و از صدمات و
خطرات احتمالى فيزيکى يا شيميايى جلوگيرى مى کند. به تعبيرى بسته بندى،
چراغ قرمزى است در برابر توقف عابران جلوى ويترين خرده فروشى ها و به حق
آن را به عنوان «فروشنده خاموش» مى شناسند. بسته بندى، چهره کالاست چون
مشترى از طريق بسته بندى محصول را شناسايى مى کند. بسته بندى پيام
توليدکننده را به خريدار مى رساند و بين آنها ارتباط برقرار واطلاع رسانى
مى کند. بسته بندى به محصول شخصيت مى دهد و محافظت از کالا را دربرابر
ضربه، رطوبت، شرايط اقليمى، بوها، گازها، ارتعاش،ميکرو ارگانيسم، فشار،
متلاشى شدن و حشرات به عهده دارد. تعدادى از تئوريسين هاى بازاريابى از
بسته بندى به عنوان پنجمين متغير قابل کنترل بازار (در کنار محصول و قيمت
و مکان و ترفيع) ياد مى کنند. امروزه بسته بندى به عنوان يک صنعت دردنيا
معرفى و مطرح مى شودو براى آن انواع مختلفى برمى شمرند: در بعضى موارد
بسته بندى پس از مصرف شدن محتواى اصلى کاربرد مجدد پيدا مى کند يا اينکه
پس از مصرف، دور ريخته مى شود. در تقسيم بندى هاى ديگر بسته بندى را از
نظر مواد اوليه (چوبى، مقوايى، کيسه اى، پلاستيکى) از نظر محتوايى (ميوه
جات، لوازم خانگى) از نظر تکنولوژى توليد (بسته بندى وکيوم روکش پلى
اتيلن...) و از نظر مراحل توليد (بسته بندى براى مصرف کننده مثل شامپو و
لوازم بهداشتى و ... بسته بندى براى حمل ونقل به منظور حفاظت و ايمنى ...
بسته بندى بزرگ صنعتى مثل استفاده از پالت) تقسيم بندى مى کنند.

3- ويژگى هاى بسته بندى مطلوب

بسته بندى به عنوان يکى از ابزارهاى مهم بازاريابى شناخته مى شود و شرکتها
و دولتها براى افزايش توان رقابتى خود در بازارهاى داخلى و خارجى از آن
سود مى برند. امروزه از بسته بندى فقط براى محافظت از کالا استفاده نمى
شود، بلکه براى آن نقشها و مسؤوليت هاى زيادى قائلند از جمله اينکه ارزش
افزوده ايجاد کند و به خريدار پرستيژ و اطلاعات دهد.بايد مشترى را جلب
کند، جذابيت داشته باشد، شخصيت و شأن مشترى را حفظ کند و به مصرف کننده
احترام بگذارد. فرهنگ و ارزشها را در کشور هدف در نظر داشته باشد و از
فرهنگى استفاده کند که براى مردم لذتبخش است. نوع و جنس مواد اوليه از نظر
بهداشتى و ايمنى مناسب انتخاب شود و سلامتى در مورد مصرف را تضمين کند.
گفتنى است نبايد هزينه بسته بندى آنقدر زياد باشد که بهاى فروش کالا را
نسبت به کالاهاى مشابه غيرقابل رقابت کند. بايد طورى طراحى شود که دسترسى
به کالا راحت و به راحتى قابل حمل باشد، به خود کالا لطمه نزند و مطابق با
استانداردها، مقررات بازار و کشور مورد نظر باشد.

مواد مصرفى، قابل بازيافت باشد، توليد آشغال نکند و به محيط زيست لطمه
نزند. (در کشور آلمان مدتها است جنبشى به نام «تفکر سبز» براى کنترل بسته
بندى در برابر آسيب به طبيعت به وجود آمده است) بسته بندى بايد طورى باشد
که قابليت هديه دادن را داشته و باشرايط آب وهوايى کشور مورد نظر همگون و
هماهنگ باشد، اوزان کشور هدف را در نظر داشته باشد و فرهنگ و سليقه و
عادات خريداران در نظر گرفته شود و با ساختار بازار خرده فروشى سازگارى
داشته و سطح درآمد و قدرت خريد مشتريان را در نظر داشته باشد. ترکيب صفات
ظاهرى بسته تداعى کننده مشابهت و تلقين کننده کيفيت برتر و رنگ آميزى و
اشکال و خطوط و رنگ و طرح مبين خواص کالا باشد. مواد تشکيل دهنده کالا را
اعلام و مخابره و آناليز محصول را ذکر و نحوه مصرف رابيان کند. چنانچه
خطراتى درمورد مصرف وجود دارد ذکر کند و شرايط نگهدارى و تاريخ مصرف و
تاريخ توليد و قيمت و اندازه و حجم وزن و ارتفاع را بنويسد و براحتى و با
کمترين کوششى قابل رؤيت باشد.

4- طراحى بسته بندى

به طور کلى در بسته بندى محصولات دو جنبه عمده زير مورد توجه قرار مى گيرد:

1. کاربردى بودن

2. جذابيت

جنبه کاربردى بسته بندى، ناظر بر ويژگى هايى مثل حفاظت از محصول، سهولت
استفاده از محصول و سهولت جابه جايى محصول است. جذابيت بسته بندى بر
زيبايى شکل و رنگ و نوشتار آن دلالت مى کند.

طراح بايد ابتدا تمام اطلاعات لازم درباره محصول، بازار، رقبا و کارفرما و
... را به دست آورد. اين اطلاعات شامل بودجه، زمان لازم براى انجام و
اتمام کار و موضوعات فنى و مقررات قانونى و اهداف طراحى و استراتژى
بازاريابى و خصوصيات برجسته محصول است که آن را از بقيه متمايز مى کند.
طراح با مطالعه نشريات و گزارشهاى تخصصى و پرس و جو، از خرده فروشى ها و
... به جمع آورى و تحقيق مى پردازد. وى بايد بداند چه تعداد جعبه بايد
توليد شود و ماشين هاى موجود در چه شرايطى هستند. بالاترين سرعت مناسب
توليد چيست و تناسب آن با توليد سالانه چگونه است؟ طراح بسته بندى بايد با
توجه به توان اقتصادى مصرف کنندگان، بسته بندى را طراحى کند. براى مثال
براى خانواده هاى کم درآمد که وجه اقتصادى مهم است، در نظر گرفتن بسته
بندى با ساير خانواده مناسب تر است يا با توجه به تغيير الگو و سبک زندگى
در بعضى جوامع که تعداد افراد خانواده کم مى شود ارائه بسته بندى هايى که
نياز دو نفر را تأمين کند مورد استقبال خواهد بود. طراح حرفه اى بسته بندى
بايد توان تحليل دقيق خصوصيات فرهنگى کشورها و بازارهاى خرد و کلان را
داشته و داراى ويژگى هاى خاصى باشد. وى علاوه بر اينکه بايد درکى قوى از
حجم و فرم داشته و بايد گرافيست قابلى نيز باشد و در مورد تکنولوژى توليد
و مواد مورد استفاده در صنعت بسته بندى، آگاهى کامل داشته باشد زيرا اين
آگاهى باعث ارائه طرح هاى عملى و اقتصادى و ابتکارى خواهد شد. در طراحى
بسته بندى بايد به نکات زير توجه کرد:

هويتمندى: اين اصل به قدرى مهم است که بيشتر شرکتها سالها طرح کالا را
ثابت نگه مى دارند. چون طرح منحصر به فرد آن از لحاظ نام، مارک تجارى و
ويژگى هاى طرح موجب تمايز محصول شرکت از رقبا مى شود و در حافظه بلندمدت
مشتريان جاى گرفته مى گيرد. از اين رو در طراحى اوليه بايد دقت لازم را
کرد تا بعدها نياز به تغيير نباشد و خدشه اى بر ارتباط بصرى خريداران با
محصول وارد نشود.

اجزا و حفاظت و دسترسى: هدف اصلى از تهيه بسته، حفظ و نگهدارى خواص
محصولات و دسترسى راحت به محتويات داخل بسته است. به علاوه هر يک از عوامل
توزيع و مصرف نيز از بسته بندى انتظاراتى دارند،براى مثال خرده فروشان
بسته بندى را نياز دارند تا براحتى در معرض ديد و نمايش خريداران قرار
گيرد و يا در اندازه هاى متفاوت باشد تا با قدرت خريد مشتريان گوناگون
متناسب باشد. مصرف کنندگان نيز نوعى از بسته بندى را مى پسندند که براحتى
قابل حمل باشد و براحتى به محتويات آن دسترسى پيدا کنند.

مقرون به صرفه: هزينه بسته بندى نبايد قيمت تمام شده محصول را به حدى
بالا ببرد که تعداد قابل توجهى از مشتريان از خريد محصول منصرف شوند.

طراحى گرافيکى بسته بندى: گرافيک بسته بندى به سه موضوع اصلى فرم، رنگ و
انتخاب خط مناسب مربوط مى شود. طراح در انتخاب اين سه موضوع اصلى بايد به
تفاوتهاى فرهنگى بين جوامع و گروههاى مختلف جامعه توجه کند، براى مثال بچه
ها بيشتر از هر چيز به رنگ توجه مى کنند در صورتى که مردان بيشتر به شکل
دقت مى کنند.

رنگ: رنگ از دوران باستان مورد توجه و تحقيق بوده است. در عصر حاضر نيز
رنگ در فرهنگ هاى مختلف داراى مفاهيم گوناگون است. به طورکلى مى توان گفت
رنگ مشکى در سالهاى اخير به دليل عميق بودن و خنثى بودن با اينکه سمبل
اندوه است در بسيارى از بسته بندى هاى لوکس مانند عطريات و ... استفاده مى
شود که درواقع يک نوع حس اشرافى را القا مى کند. رنگ سفيد احساس خنکى،
معصوميت، صداقت و پاکى را القا کرده و بخصوص وقتى با رنگ آبى بيايد ترکيب
مناسبى را ارائه مى کند. سبز آرام ترين رنگ هاست و در هيچ جهتى حرکت نمى
کند و سمبل فرهنگ بورژوازى است که بى حرکتى را تداعى مى کند. درواقع سبز،
اميد زندگى است و آبى مملو از تفکر و جديت است. سرخ علامت شادى، نيرو،
قدرت مردانگى و تحرک است. هم جديت و هم وقار و مهربانى را القا مى کند و
هر چه تيره تر مى شود جدى تر و عميق تر و جسمانى تر مى شود و در حالت
صورتى رمانتيسم و خجالتى بودن را القا مى کند. نارنجى رنگى زنانه است که
زندگى روحانى درونى را القا مى کند که هر چه تاريک تر مى شود بشر را بيشتر
به سمت بى نهايت مى خواند. زرد پر سر و صداترين و خيره کننده ترين و
پردوام ترين رنگ است و برخلاف آبى عمق را القا نمى کند. بنفش انديشه اى
متفکر و عرفانى و رازگونه را القا مى نمايد.

فرم: اشکال مکعب و چهارگوش به دليل قابليت نشان دادن مناسب ترين فرم
بسته بندى است. همچنين اين فرم در قفسه براحتى کنار هم قرار مى گيرند. در
طراحى فرم، اندازه نيز از اهميت بالايى برخوردار است. مثلاً شيشه هاى کوچک
عطر، احساس با ارزش بودن را القا مى کند.

طراحى خط: يک طراح بسته بندى بايد زوايه ديد جامعى نسبت به خط داشته
باشد که توانايى و تجربه چشم هايش در تشخيص اين موضوع در نشريات و پوسترها
و علائم خيابانى ناشى مى شود. هر نوع از بسته بندى، نوع خاصى از خطوط را
طلب مى کند. مثلاً در جعبه هاى شيرينى و شکلات بايد حروف نرم و کشيده
استفاده شود تا حالتى باريک و زيبا داشته باشد. در جعبه هاى ديسک هاى
کامپيوتر از حروف محکم استفاده مى شود که دوام را تداعى مى کند. در مورد
محصولاتى که خواندن اطلاعات آنها ضرورى است مثلاً داروها، خوانا بودن حروف
مهم است و در نهايت براى بچه ها انتخاب حروف درشت مطلوب تر است. نتيجه:
اهميت کار روى بسته بندى، بارها و بارها اثبات شده است. در مواردى، بخصوص
آنجا که ارزش افزوده شرکت از راه بسته بندى ايجاد مى شود - مثل صنايعى که
برپايه مونتاژ شکل مى گيرند - به صورت عينى، اثرات بسته بندى قابل رؤيت
است. در مواردى پيش آمده که با به کار بردن شيرينگ براى کالايى که درشرکتى
مونتاژ مى شده، تقاضا در ماه اول صددرصد افزايش يافته است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 257]