بررسي مفهوم امام در گذر زمان در آخرين شماره از فصل‌نامه «تاريخ در آينه پژوهش»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي مفهوم امام در گذر زمان در آخرين شماره از فصل‌نامه «تاريخ در آينه پژوهش»
گروه انديشه: مقاله «مفهوم امام در گذر زمان(تا نيمه سده دوم)»، نوشته «مرتضي بهرامي خشنودي» در آخرين شماره از فصل‌نامه علمي ـ تخصصي «تاريخ در آينه پژوهش» منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در اين مقاله، با كمك برخي آموزه‌هاي معناشناسي نوين، به نمونه‌اي از دگرگوني‌هاي معنايي و ريشه‌هاي آن اشاره شده است. نيز به نقش حوادث تاريخي در تحول معنايي يا تكميل و دگرگوني مفاهيم، اشاره شده است.

به اعتقاد نگارنده، امامت يكي از مهم‌ترين مباحث مطرح در ميان مسلمانان است و اختلاف در اين زمينه را مي‌توان اصلي‌ترين دليل پيدايش فرقه‌هاي اسلامي دانست. در پي چنين اختلاف‌هايي، واژه «امام» نيز در عمل، معاني متفاوتي يافت و به اصطلاح معناشناسي، «مؤلفه‌هاي معنايي آن تغيير كرد.»

به زعم مؤلف، اين تفاو‌ت‌ها را، هم در سير تاريخي و هم در گستره فرقه‌ها و انديشه‌اي گوناگون مي‌توان پي‌گيري كرد. محور بودن اين موضوع در منظومه فكري شيعيان امامي، بر اهميت آن مي‌افزايد، به ويژه آن‌كه بررسي دگرگوني‌هاي معنايي اين واژه، در آشنايي با سير تكاملي موضوع امامت در باورهاي شيعيان نيز بسيار اثرگذار است.

مؤلف مي‌نويسد: البته چنين جستاري، غير از داوري درباره درستي هر يك از معاني آن است و اساسا هدف اين نوشته، ارزش‌گذاري بر اين كاربردها نيست. زواياي كلامي اين بحث نيز خارج از موضوع اين مقاله است، گرچه نمي‌توان از رابطه تنگاتنگ آن با مباحث كلامي چشم پوشيد.

نگارنده آورده است: اگر در ميان مؤلفه‌هاي معنايي واژه «امام» ـ و پيرو آن واژه امامت ـ، «پيشوايي در امور دنيايي مردم» لحاظ شده باشد، با واژه‌هايي چون حاكم، امير، سلطان و خليفه، هم‌حوزه خواهد شد، ولي بايد دانست كه در همين حوزه نيز معناي كاربردي آن فراوان است و در متون ديني و گزارش‌هاي تاريخي، در معاني گوناگوني كاربرد دارد و در ميان گروه‌هاي مختلف اسلامي و در دوره‌هاي گوناگون تاريخي، دچار تحول معنايي شده است.

وي معتقد است: در برخورد با واژه امام در يك گزارشي تاريخي ـ حتي اگر به يك حديث نبوي استناد شده باشد ـ بايد به ويژگي‌هاي مذهبي و اجتماعي گوينده كلام و مخاطبان او توجه شود. در گزارش‌هايي كه زمان ثبتشان با زمان وقوع حادثه يا صدور كلام فاصله بسيار دارد، احتمال دخالت مورخ يا واسطه‌هاي او را نبايد ناديده گرفت.

به زعم مؤلف، از آن‌جا كه عموم مردم با مؤلفه‌هاي معنايي واژه (شروط لازم و كافي) مفهوم واژه‌ها را يا از طريق پيش‌نمونه‌ها يا از طريق مصداق‌ها درمي‌يابند، پس معرفي مصاديق دروغين براي يك واژه، مي‌تواند به پيدايش تصوري نادرست از مفهوم آن در ذهن ‌ها بي‌انجامد. به نظر مي‌رسد يكي از علل دگرگوني در مفهوم امامت نزد مسلمانان، همين مسئله بوده است.

آخرين شماره فصل‌نامه علمي ـ تخصصي «تاريخ در آينه پژوهش»، به صاحب امتيازي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) و مدير مسئولي دكتر «محمدرضا جباري» به تازگي وارد بازار نشر شده است.
جمعه 11 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]