سرطان ريه

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: ريه (شش) يا جگر سفيد اندامي است مخروطي شکل مجتمع از بافت اسفنجي که به صورت يک جفت در قفسه سينه قرار دارد. ريه راست متشکل از3 تکه و ريه چپ از 2 تکه تشکيل شده است. هر ريه متصل به شاخه اي به نام نايچه است.
سرطان ريه نوعي بيماري است که در آن رشد بافت بدخيم در يک يا هر دو ريه ايجاد مي شود.

سرطان ريه شايعترين سرطان در هر دو جنس در سراسر جهان است و بيش از 80% بيماران مبتلا به اين سرطان در فاصله 5 سال از زمان تشخيص بيماري جان خود را از دست مي دهند.
با توجه به سلولي که دچار تراريختي و سرطان شده است اشکال مختلفي از سرطان ريه وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شايع ترين اشکال سرطان ريه عبارتند از:

1- سرطان ريه با ياخته هاي کوچک (Small cell lung cancer)- ياخته هاي سرطاني نوع کوچک در زير ميکروسکوپ به شکل جوي دو سر ديده مي شود و به آن سرطان جو شکل (Oat-shaped) نيز گفته مي شود. روند رشد اين نوع سرطان ريه سريع است و در مدت زمان کوتاهي در اندامهاي ديگر پراکنده مي شود. حدود 20% سرطانهاي ريه از اين نوع است.

2- سرطان ريه با ياخته هاي غير کوچک (Non-small cell lung cancer)- اين نوع سرطان ريه با توجه به نوع سلول موجود در بافت ريه که دچار تراريختي و سرطان شده است تعريف مي شود. اشکال مختلفي از اين نوع سرطان وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند و عبارتند از :

i) سرطان بافت بشره اي (Squamous cell carcinoma)- اين سرطان از شا يع ترين انواع سرطان ريه است و شروع آن معمولاً از نايچه ها است و در مقايسه با ديگر اشکال سرطان ريه رشد آهسته تري دارد و مدت ها طول مي کشد تا به اندامهاي ديگر سرايت کند.

ii) سرطان غدد مترشحه مخاط و مجاري لنفاوي ( Adenocarcinoma) اين نوع سرطان ريه معمولاً در زير بافت پوششي نايچه ها يا در مجاري لنفاوي کناره خارجي ريه رشد مي کند.

iii) سرطان ريه با ياخته هاي بزرگ ( Large cell carcinoma)- اين نوع سرطان اغلب در شاخه هاي کوچکتر نايچه ها تظاهر مي کند.

از هر 5 مورد سرطان ريه يکي از آنها از نوع ياخته هاي کوچک و بقيه از نوع غير کوچک است.

نوع نادري از اشکال سرطان ريه نيز به نام مزو تليوما (mesothelioma) وجود دارد. اين نوع سرطان ريه موجب تراريختي بافت پوششي ريه مي شود و در افرادي تظاهر مي کند که در تماس با آزبست ( پنبه نسوز) بوده اند.

علائم هشدار دهنده سرطان ريه

â€¢ افزايش و يا شدت سرفه در فرد سيگاري
â€¢ سرفه همراه با خلط خوني
â€¢ تنگي نفس دراثر فعاليت
â€¢ خس خس سينه به صورت حاد
â€¢ درد مبهم و يا مشخص در قفسه سينه
â€¢ خشن شدن صدا يا تغيير آن به شکلي که بهبود پيدا نکند
â€¢ عفونت هاي مکرر ريه و مجاري تنفسي
â€¢ کاهش وزن
â€¢ بي اشتهائي
â€¢ تورم در ناحيه گردن و صورت
â€¢ ضعف و خستگي مفرط

علاوه بر نشانه هاي فوق ممکن است عوارضي در بيمار ظاهر شود که ارتباطي با سرطان ريه نداشته باشد و به سرايت سرطان به اندامهاي ديگر بدن مربوط باشد. در چنين مواردي بيمار از سردرد، احساس ضعف عمومي، سهولت شکستگي و آسيب پذيري استخوانها، انواع خونريزي و لخته شدن غير عادي خون شکايت مي کند.

سرطان ريه درمراحل ابتدايي هيچ نشانه اي ندارد و بيماران اغلب زماني به پزشک مراجعه مي کنند که بيماري در مراحل پيشرفته قرار دارد و در نتيجه آمار مرگ اين نوع سرطان رقم بالايي دارد.

سبب شناسي: سرطان زايي ريه

عامل مستعد و پيشتاز در تظاهر سرطان ريه مانند هر سرطان ديگري به هم خوردن نظم تقسيم سلولي است. تحقيقات آماري و باليني روند بدخيمي بيماري سرطان ريه را به اين عوامل ارتباط مي دهند:

اعتياد به دخانيات - خطر ابتلا به سرطان ريه با افزايش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو رابطهً مستقيم دارد و هرچه سن شروع استعمال دخانيات پائين تر باشد عامل مستعد کننده و پيشتاز در ابتلاي به سرطان ريه افزايش پيدا مي کند.

آلاينده هاي موجود در هواي محيط زيست و محل کار- موادي چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازي بي رنگ و بي بو که از تجزيه طبيعي اورانيم در آب ، خاک و مصالح ساختماني قديمي توليد مي شود)، اورانيوم و نيکل عامل مستعد کننده و پيشتاز در ابتلاء به سرطان ريه هستند.

استنشاق دود سيگار در محيط براي افراد غير سيگاري

عوامل ژنتيکي- وجود سابقه سرطان ريه بين اعضاي نزديک خانواده احتمال ابتلا به اين سرطان را افزايش مي دهد.

عوامل ايمنولوژيک(ايمني) - نارسايي مکانيسم ايمني طبيعي بدن عاملي مستعد کننده در ايجاد سرطان ريه شناخته شده است.

سن- افراد بالاي 60 سال بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه هستند و بايد بيشتر مراقب علائم هشدار دهنده اين بيماري باشند.

الگوهاي غربالگري سرطان ريه

با توجه به وضيعت عمومي سلامت فرد، بررسي هاي تشخيص سرطان ريه ممکن است شامل:

1- عکسبرداري از ريه ها با تابش اشعه X

2- آزمايش خلط

3- سي تي اسکن (Computerised tomography scan)- در اين روش دستگاه سي تي اسکن با گرفتن تعدادي عکس توسط اشعه ايکس، تصويري سه بعدي از بدن را نشان مي دهد و از اين طريق محل و اندازه دقيق ضايعه و پراکندگي تومور ريه به بخش هاي ديگر قفسه سينه يا اندام هاي دورتر مانند کبد مشخص مي شود.

4- سي تي اسکن دوراني يا اسپايرال (Spiral CT scan) - در اين روش يک دستگاه کامپيوتري سي تي اسکن با حرکات دوراني به دور بدن بيمار در هر دور بيش از صد تصوير از بدن بيمار مي گيرد. در سي تي اسکن دوراني ضايعات کوچکي که از طريق سي تي اسکن معمولي قابل روئت نيست، مشاهده مي شود.

5- پرتونگاري با استفاده از تشديد ميدان مغناطيسي (MRI Scan) اين آزمايش مشابه سي تي اسکن است با اين تفاوت که به جاي تابش اشعه X از مغناطيس جهت عکسبرداري از اعضاي بدن استفاده مي شود. در اين آزمايش بيمار به مدت 30 دقيقه به طور ساکن درون اتاقک اين دستگاه مي ماند و تصاوير مقطعي از بدن او تهيه مي شود.
6- نمونه برداري يا بيوپسي (biopsy)- بررسي ميکروسکوپي از نمونه بافت تومور. اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن ترين روش براي تشخيص سرطان ريه و نوع آن به حساب مي آيد. روشهاي متفاوت بيوپسي ريه عبارتند از:

نمونه برداري با سوزن (needle aspiration): در اين روش با تابش پرتوي اشعه ايکس، توده در صفحه تلويزيون ديده مي شود و پزشک با دقت با سوزن مقداري از بافت ريه را با سرنگ کشيده و براي آزمايش بافت شناسي جدا مي کند.

نمونه برداري با بروتکوسکپ يا برونکوسکپي Bronchoscopy)): بروتکوسکپ لوله اي فلزي و توخالي است که به يک لامپ مجهز شده و از طريق دهان يا بيني به داخل ناي فرو داده مي شود و مشاهدهً بصري بافت ريه را امکان پذير مي کند سپس پزشک با دقت مقداري از بافت و مايع درون ريه را از طريق اين لوله براي امتحان بافت شناسي جدا مي کند . قبل از انجام اين عمل به بيمار بيهوشي موضعي داده مي شود.

نمونه برداري باز (جراحي). در نمونه برداري باز، بيهوشي عمومي لازم است و مي تواند به روش معاينه توراسکپي (Thoracoscopy) يا مدياستينوسکپي (Mediastinoscopy) انجام شود. جراحي به پزشک امکان معاينه درون قفسه سينه و غدد لنفاوي نزديک ريه را مي دهد وطي آن در پوست پائين گردن شکاف کوچکي داده مي شود و از اين طريق لوله اي به درون قفسه سينه فرستاده مي شود. انتهاي اين لوله متصل به نورافشان و بزرگنما است. جراح در اين مرحله سلولها و غدد لنفاوي که دچار تراريختي شده اند مي تواند نمونه برداري و مورد بررسي دقيقتري قرار دهد. از اين طريق مي توان اندامهاي واقع در منطقه بين ريه چپ و راست را ديد و براي تشخيص پراکنده شدن ياخته هاي سرطاني به غده هاي لنفاوي مجاور ريه استفاده کرد.

7- توموگرافي با نشر پوزيترون يا پت اسکن (PET-Positron emission tomography) - در اين روش دستگاه اسکنر در اطراف بيمار مي چرخد و تصوير از طريق نشر پوزيترون بوسيله يک ماده راديواکتيو که به بيمار تزريق شده و يا توسط او استنشاق مي شود، شکل ميگيرد، با اين روش مشاهدهً بصري ريه درسه بعد امکان پذير مي شود.

8- سونوگرافي ( Ultrasound) در اين شيوه از امواج صوتي جهت بررسي ساختار توده در ريه استفاده مي شود.

9- آزمايش تنفس (Lung function test )- در اين شيوه بيمار قبل از جراحي تحت آزمايشات تنفسي متفاوت قرار ميگيرد.

10- آزمايش خون- تومورهاي سرطاني آنتي ژن و آنزيم هاي مشخصي را توليد مي کنند که ممکن است از طريق آزمايش خون کشف شوند. اندازه گيري آنتي ژن کارسينو امبريونيک
(arcinoembryonic Antigen-CEA) و آنزيم ( Neuron-specific enolase (NSE از آزمايش هاي غربالگر اين بيماري است. افزايش ميزان سطح اين پروتين ها مبين نشانه هاي سرطان و کاهش ميزان آنها در حين درمان نشانه مهار کردن رشد سرطاني سلول هاي بيمار است.

11- اسکن استخوان Bone Scan - تصويربرداري از استخوان به وسيله يک ماده راديواکتيو روشي بسيار ارزشمند است که در تشخيص انتشار سرطان به استخوان، موثر بودن درمان سرطان و روند التيامي نواحي درگير در استخوان به کار مي رود.

الگوهاي درماني سرطان ريه

الگوهاي درماني بيماري سرطان ريه بستگي به نوع سرطان، وضعيت بيماري در شروع درمان، سن، سلامت عمومي و چگونگي واکنش بيمار به نوع درمان دارد. سرطان ريه معمولا به دليل غني بودن سيستم خون رساني و لنفاوي ريه به راحتي مي تواند به ديگر اندامهاي بدن سرايت کند.

با توجه به سن و وضعيت سلامت بيمار ممکن است الگوهاي درماني زير بکار گرفته شود:

1- جراحي معمولا اگر ضايعه بدخيم منحصر به ريه باشد ممکن است بخش کوچک(wedge section) يا تکه کاملي از ريه (لوبکتومي) ( lobectomy) و يا تمام يک ريه (نومونکتومي) pneumonectomy) ) برداشته مي شود. عوارض جانبي جراحي، خونريزي و در نتيجه کم خوني، مشکلات تنفسي و خواب آلودگي است.

2- شيمي درماني - جهت از بين بردن ياخته هاي سرطاني پراکنده مورد استفاده قرار مي گيرد. شيمي درماني جهت پيشگيري از عود بيماري و مواردي که سرطان در بدن پخش شده تجويز مي شود. استفاده از داروهاي شيميايي منجر به انهدام سلولهاي سرطاني مي شود. عوارض جانبي شيمي درماني عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موي سر و ابرو، کاهش گلبولهاي سفيد خون، ضعف سيستم ايمني و دفاعي بدن، عفونت، احساس درد، خشکي دهان و پوکي استخوان، کم خوني ، و کاهش تعداد گلبولهاي قرمز خون که ممکن است سبب خستگي، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود. اسهال و يبوست، و سفتي و خشکي مفاصل از ديگر عوارض جانبي شيمي درماني است.

3- راديوتراپي يا اشعه درماني - جهت از بين بردن مستقيم ضايعه بدخيم ريه بکار گرفته مي شود. در اين روش از اشعه با انرژي زياد استفاده مي شود و اين اشعه با آسيب رساندن به سلولهاي زنده منجر به مرگ آنها مي شود. خستگي شديد، افسردگي، تهوع، استفراغ، بي اشتهايي و آسيب هاي عروقي و تنفسي از عوارض جانبي راديوتراپي است. همچنين راديوتراپي ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهاي سفيد و ضعف سيستم ايمني بدن و نهايتا بروز عفونت شود.

4- درمان فوتوديناميک (Photodynamic Therapy ) استفاده از رنگ و نور است. در اين شيوه رنگ به داخل يک وريد تزريق و سپس در تمام بدن منتشر مي شود. بعد از چند روز، اين رنگ فقط در سلولهاي بدخيم باقي مي ماند. سپس نور قرمز رنگ ليزري به سلول تابانده مي شود و رنگ درون سلول سرطاني اين نور را جذب مي کند. اين امر منجر به عکس العمل فوتوشيميايي که مخرب سلول ها است مي شود.

5- درمان بيولوژيکي يا ايمونولوژيک - که مشتمل بر بازسازي، تحريک، هدايت و تقويت سيستم طبيعي دفاعي بدن بيمار است و با استفاده از آنتي بادي و هدايت سيستم دفاعي خود بيمار جهت مبارزه با سرطان صورت مي گيرد. استفاده از عواملي مانند اينترفرون سلولهايي که فعاليت ضدتوموري مستقيم دارند، و آنتي بادي هاي مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش مي دهد.

6- Stent وسيله يا قالبي جهت ايجاد کانال تنفسي مصنوعي در بيمار مبتلا به سرطان ريه- اين روش در بيماراني که دچار اختلالات تنفسي هستند، بکار گرفته مي شود.

7- سوزاندن ضايعه بدخيم با اشعه ليزر- در بعضي موارد ضايعه بدخيم سرطان ريه منجر به مسدود شدن حنجره مي شود. در چنين موردي پزشک با سوزاندن ضايعه بدخيم با اشعه ليزر راه عبور هوا را براي بيمار باز مي کند. اين روش به طور کامل نمي تواند منجر به ازبين بردن ضايعه بدخيم شود اما کمکي است جهت سهولت تنفس در بيمار.

سرطان ريه درمراحل ابتدايي هيچ نشانه اي ندارد و بيماران اغلب زماني به پزشک مراجعه مي کنند که بيماري درمراحل پيشرفته قرار دارد. تدابير پيشگيرانه اي مانند دوري از آلاينده ها و عدم استعمال دخانيات و بررسي محيط خانه از نظر عدم وجود گاز رادون و آزبست بهترين روش محافظتي در برابر بيماري مهلک سرطان ريه است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1684]