گوگل در گروگان نوادگان عثمانی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: گوگل مدتی است خود را قربانی منازعات سیاسی درکشورهای در حال توسعه می بیند. هنوز بحران این غول بزرگ در چین و پاکستان از اذهان فراموش نشده که خبر می رسد پرونده جدیدی برای آن در ترکیه باز شده است.

ماجرا از آنجا آغاز شد که چند هفته قبل کاربران ترک حس کردند بدون اینکه مطلع شوند از بسیاری از خدمات ابتدایی گوگل محروم شده اند. البته محرومیت از برخی خدمات گوگل مثل یویتوب از ماه می 2008 با حکم دادگاهی در آنکارا آغاز شده بود. این دادگاه برای توجیه حکم خود، گوگل و دیگر شاکیان را به قانونی مصوب دولت اسلام گرای این کشور در سال 2007 ارجاع می داد که بر اساس آن هرگونه توهین به آتاتورک بنیانگذار ترکیه نوین «جرم» تلقی می شود و از آنجا که در یوتیوب نیز برخی محتویات اینچنینی کشف شده بود، بنابراین حکم دادگاه کاملا قانونی به نظر می رسید. اما ماجرا وقتی جالب شد که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه به عنوان رئیس حزبی که نمایندگانش با داشتن اکثریت در پارلمان قانون 2007 را تصویب کرده اند در یک نشست خبری با شوخی اعتراف کرد او همیشه راهی برای عبور از فیلترینگ یوتیوب پیدا می کند و از مردم خواست راه او را پی بگیرند. جالب تر اینکه، عبدالله گل رئیس جمهور هم حزبی اردوغان نیز در تویتر خود پیامی گذاشت با این مضمون که با هرگونه فیلترینگ یوتیوب و گوگل شدیدا مخالف است.

نکته تامل برانگیز سرنوشت تلخی است که فناوری اطلاعات در کشورهای در حال توسعه مثل ترکیه پیدا کرده است. این کشورها از یک سو با سرعت در مسیر پیشرفت حرکت می کنند و استفاده از فناوری اطلاعات را بخشی جدایی ناپذیر از این پیشرفت می دانند اما از سوی دیگر بخاطر ملاحظات مختلف حس می کنند نمی توانند با این فناوری ها کنار بیایند. در چنین مواردی عمدتا سخن از مشکلات فنی یا اقتصادی به میان آورده می شود اما مروری ولو سطحی در سیاست داخلی این کشورها شکی باقی نمی گذارد که ملاحظات سیاسی دست بالا را دارند.

دولتمردان ترکیه نیز در مواجهه با این مساله با تناقض های رفتاری فراوانی از خود نشان داده اند. « عثمان نیهات» رئیس سازمان اینترنت ترکیه وقتی در برابر سوال خبرنگاری درباره این مساله قرار می گیرد، با صداقت می گوید: «اگر از من به عنوان یک شهروند عادی پاسخی که به آن می دهم با پاسخی که در مقام یک مسئول دولتی می دهم، کاملا متفاوت خواهد بود.»

می توان این سوال را پرسید که آیا اقعا نمایندگان دولت در پارلمان با تصویب این قانون، توهین به آتاتورک را مصداق جرم تعریف نکرده اند؟ اگر چنین است پس چرا اکنون تلاش می کنند خود را از این احکام دور نشان بدهند؟ چه ملاحظاتی بین نمایندگان موافق و مخالف وجود داشت که باعث تصویب این قانون شد و چرا الان کسی حاضر نیست پای این تصمیم بایستد؟

در این میان به نظر می رسد، فناوری اطلاعات در ترکیه، برخلاف مورد چین (مسائل اقتصادی) یا پاکستان (دغدغه های مذهبی) قربانی نزاع سیاسی بین دو جناح عمده شده است. دو جناحی که در ترم سیاسی ترکیه از آنها با عنوان مکاتب آنتالیا و آنکارا یاد می شود. اعضای مکتب آنتالیا که بیشتر سیاستمداران کنونی ترکیه از اهالی آن هستند ـ مثل همین آقای رجیب طیب اردوغان ـ اغلب جزو نسلی هستند که نوجوانی و جوانی آنها در شهرهای رو به رشد اقتصادی گذشته است و تفکرات بین المللی و مفاهیم خارجی را برای پیشرفت کشور ضروری می دانند. این مکتب بخاطر مواجهه با مخالفت های ملی گرایان ، برای اینکه از قافله عقب نیفتد دارای گرایشات پوپولیستی فراوانی است. اظهارات گاه و بیگاه اردوغان در مورد مسائل مختلف مثل همین یوتیوب را باید از این زاویه نگاه کرد. (اردوغان بخاطر همین گرایشات پوپولیستی در بسیاری از محافل ترکیه به «عمو رجب» معروف است.) سوالی که می توان از اردوغان پرسید، این است که آیا اگر بحث مقدسات دینی در میان بود، باز هم به مردم توصیه می کرد یوتیوب را دور بزنند؟ فکر نمی کنم.

اما در مکتب آنکارا عمدتا لائیک ها و نظامیانی قرار دارند که این روزها حس می کنند از متن به حاشیه رانده می شوند و دستاوردهای رهبر کبیر خود آتاتورک را در معرض عواملی می بینند که در قالب سیاست های باز اقتصادی و فرهنگی حزب حاکم ترکیه را تهدید می کنند. اعضای این مکتب عمدتا افرادی تندرو هستند که اتفاقا اصول حزبی را بر هر مساله ای ترجیح می دهند و حاضرند بخاطر فشار بر جناح مقابل حتی کشور را تا آستانه بحران نیز پیش ببرند و در مورد پرونده یوتیوب و فیلترینگ خدمات گوگل نیز اصلا برایشان مهم نیست که چه بلایی ممکن است سر شرکت های کوچکی بیاید که برای کارهای خود وابسته به اینترنت هستند.

هرچند ممکن است در آینده تا حد بسیاری از این محدودیت ها کم شود ( مثل مورد پاکستان ) اما نبرد این دو جناح حکایتی آشنا در بسیاری از کشورهای منطقه است، جناح هایی که همچنان سیاست یک بام و دو هوا، سیاست غالب در میان آنها است و هنوز معتقدند، سیاست یعنی فریب.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]