خاموشی پارس

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: فرهنگ > تئاتر - هفته آخر مردادماه بود که خبر پلمب شدن تئاتر پارس به سرعت همه جا پیچید. حسین ذوقی: هفته آخر مردادماه بود که خبر پلمب شدن تئاتر پارس به سرعت همه جا پیچید. تئاتری که سال هاست همه با آه و افسوس از آن یاد می‌کنند و علی‌الظاهر همه هم از آن خاطره دارند ولی هر روز وضعیت بدتری پیدا می‌کند. این تئاتر که از قدیمی‌ترین سالن‌های به جا مانده تئاتر ایران است، در حال حاضر به ستاد فرمان هشت ماده‌ای امام‌خمینی (ره) تعلق دارد و توسط هنرمندان تئاتر پارس اداره می‌شود. اما این داستان تعطیلی، مرمت و کش و قوس‌های چند سازمان و اداره از کجا شروع شده و احتمالاً به کجا ختم خواهد شد. تا امروز که همه اینها نه تنها فایده‌ای نداشته که باعث شده تئاتر پارس به کما برود. فعلاً که کسی زیر بار مسئولیت نرفته و تقریباً همه دیگران را مسئول می‌دانند. خیابان فرهنگبا گذشت زمان فروشگاه‌های لوازم الکتریکی و برقی لاله‌زار را که زمانی مرکز تجدد و نوگرایی تهران بود به طور کامل تصرف کردند. پاساژها، کافه‌ها و مغازه‌های لاله‌زار به محلی برای انبار و داد و ستد کالای الکتریکی تبدیل شد. به طوری که اینک از آن همه، فقط چند سینما و تئاتر به سختی روی پا ایستاده‌اند. سردر ساختمان معروف گراند هتل به طور کامل تخریب شده و اکنون از آن به عنوان انبار کالاهای الکتریکی استفاده می‌شود. از آن تاریخ؛ حالا فقط چند ساختمان متروک و در حال خرابی به جا مانده است. سینماها که همگی تعطیل شده‌اند. سینما کریستال هم که تا چندسال پیش فیلم نمایش می‌داد به بهانه تعمیرات بسته شد. فقط مانده بود تئاتر پارس که آن هم به دلیل مشکلات مالی فراوان و عدم هماهنگی میان سازمان‌های مربوطه تعطیل شد. تئاتری که تا سالها نام فرهنگ بر خود داشت و بزرگان تئاتر سال‌های دور تئاتر ایران در آنجا کار می‌کردند. عبدالحسین نوشین دانش‌آموخته دارالفنون که تحصیلاتش را در رشته تئاتر در فرانسه به پایان برده بود با همکاری همسرش «لرتا هایراپتیان» هنرپیشه تئاتر و برخی دیگر از هنرمندان تئاتر فرهنگ را که بعدها نام پارس به خود گرفت تأسیس کردند. نوشین با کمک سرمایه‌دارهای بازاری چون جعفری، طایفی و وثیق، تئاتر فرهنگ را در طبقه بالای پاساژ پارس ساخت که حدود ۵۰۰ نفر گنجایش داشت. از کسانی که در تئاتر فرهنگ کار می‌کردند می‌توان به خیرخواه، خاشع، محمدعلی جعفری، تفکری، اسکویی، کهنمویی، بهرامی، شباویز، ریاحی، کریمی، مهین دیهیم، توران مهرزاد، پرخیده، سهیلا و. . . اشاره کرد. در سال ۱۳۳۲ شمسی پس از کودتای ۲۸ مرداد آتش سوزی وسیعی در تئاتر فرهنگ اتفاق افتاد که آن را سوزاند و پس از آن ساختمان تئاتر بازسازی و تئاتر پارس در آن محل افتتاح شد. پس از انقلاب تئاتر پارس در اختیار ستاد اجرایی فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی (ره) قرار گرفت. تئاتر پارس مدتی با مدیریت «مجید جعفری» نمایش‌هایی را به روی صحنه برد، ولی پس از مدتی به دلیل مشکلات مالی تئاتر را واگذار کرد و تئاتر پارس عملاً برای مدتی تعطیل شد. پس از آن معصومه ملکی مدیر فعلی تئاتر پارس که تئاتر را در سال 83 از ستاد اجرایی فرمان امام به بهای ماهی ۸۰۰ هزارتومان اجاره می‌کند: «به دلیل مشکلات مالی و نبود تماشاگر بعد از سه سال دیگر توان اداره تئاتر را نداریم، از سازمان‌های مختلف درخواست کمک کرده‌ایم، به هر جا هم که فکر کنید مراجعه کردیم ولی هیچ کمکی صورت نگرفت. متأسفانه استقبال از نمایش‌ها هم خیلی کم بود. مردم حتی با ۱۵۰۰ تومان هم حاضر نبودند برای تماشای نمایش به لاله‌زار بیایند. الکتریکی‌ها هم خیلی تلاششان را کردند تا تئاتر تعطیل شود. اول پیشنهاد دادند بخشی از تئاتر را به عنوان انبار در اختیارشان قرار دهیم، با اینکه از نظر مالی در مضیقه بودم، نپذیرفتم، چون فکر کردم اگر یک بخش کوچک ساختمان را در اختیارشان قرار دهم به زودی تئاتر از دستمان خارج می‌شود. . .» در همان زمان‌ها بود که سعدی افشار با اینکه سن و سال زیادی داشت و اجرا برایش خیلی سخت بود داوطلبانه به تئاتر پارس برگشت. آن موقع سعدی شهرت فراوانی داشت. حتی در اروپا هم او را می‌شناختند. در اکثر جشنواره‌های مهم تئاتر دنیا اجرا کرده بود و همه او را سمبل تئاتر ایرانی و سنتی می‌دانستند. با آمدن سعدی به پارس برای مدتی ورق برگشت و عده‌ای به خاطر دیدن بازی سعدی افشاربه تماشاخانه پارس رفتند. ولی خیلی زود همه چیز بازگشت به وضع سابق، سعدی افشار هم به خاطر شرایط سن و سال و عدم استقبال دوام نیاورد. از آن موقع تا حالا هم که تالار تعطیل شده است؛ پارس تنها مانده بود میان کابل و سیم برق و بازاریان. فراموشی تاریخاز چند سال پیش مرکز هنرهای نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی تئاتر ایران اعلام کرد که از تئاتر پارس حمایت خواهد کرد. نوع حمایت هم خرید تماشاخانه از ستاد فرمان هشت ماده‌ای اعلام شد. اما به هر حال توافقات بین این دو ارگان صورت نگرفت و ماجرا ادامه پیدا کرد. علی‌اصغر صباح کوهی یکی از مدیران تئاتر پارس می‌گوید: «از چند سال پیش وعده خریداری تئاتر پارس مطرح شده است، اما این وعده تاکنون جنبه عملی پیدا نکرده و در این مدت اداره کل هنرهای نمایشی ناظر فعالیت‌های ما بوده و حمایتی از ما انجام نداده است.» مرکز هنرهای نمایش تاکنون تنها توانسته تماشاخانه نصر را که قدمتی بیش از پارس دارد حفط و به شکل تقریبی مرمت کند. اما مسئله تماشاخانه پارس به دلیل مکان جغرافیایی خاص آن و تمایل بازاریان برای استفاده از آن به عنوان انبار بسیار پیچیده شده است. از طرفی در بودجه مرکر هنرهای نمایشی محلی برای چنین هزینه‌هایی در نظر گرفته نشده است؛ اگر هم قرار به صرف هزینه‌ای باشد باید از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک و هزینه تقبل شود. در طرف دیگر ماجرا هم شهرداری قرار می‌گیرد. شهرداری تهران در سال گذشته طرحی را برای احیای منطقه 12 انجام داده است. اکثر خیابان‌های این منطقه از قدیمی‌ترین مناطق تهران هستند که قدمتی تاریخی دارند. شهرداری در اقدامی بسیار پسندیده، سال گذشته منطقه بازار و گلوبندک را به روی عبور و مرور ماشین‌ها بست و درشکه‌ها را راهی این خیابان کرد. شکل و بافت تاریخی این خیابان به همت شهرداری از خطر نابودی نجات پیدا کرد. اما تاکنون از طرف شهرداری اقدامی در جهت حفظ لاله‌زار صورت نگرفته است. این در حالی است که بیش از وزارت ارشاد، شهرداری و سازمان میراث فرهنگی باید در این زمینه پیشقدم باشند. داود فتحعلی بیگی، نویسنده، کارگردان و پژوهشگر تئاتر که سال‌ها در زمینه تئاتر سنتی ایرانی فعالیت کرده است در این زمینه می‌گوید: «قدمت ساختمان تئاتر پارس بیش از 50 سال است. به دلیل همین قدمت این ساختمان باید از طرف میراث فرهنگی حفظ و نگهداری شود. البته به نظر من بهترین راه حل این است که شهرداری این مکان را خریداری کند. وقتی شهرداری می‌خواهد هزینه‌ای را صرف خیایان و پیاده‌روی لاله‌زار کند؛ بهتر است بخشی از بودجه را برای خرید تماشاخانه هزینه کند. اگر در آینده بخواهند بافت قدیم را بازسازی کنند تماشاخانه پارس بیشترین کاربرد را دارد.»وی در ادامه می‌گوید: «شهرداری در این یکی دو سال اقدام به ساخت و صرف هزینه برای ایجاد تالارهای نمایش کرده است. خب از محل همان بودجه هم می‌تواند این تماشاخانه را خریداری کند. این تالار سند تاریخی برای ما به حساب می‌آید. اما انگار مشکل اینجاست که نهاد صاحب تالار از این ملک چشم‌پوشی نمی‌کند. آنها باید تمایل به واگذاری نشان دهند و بعد سازمان‌های مربوطه اقدام به خریداری کنند.» مکان تئاتر پارس به ستاد فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی (ره) تعلق دارد و در حال حاضر هم از طرف این ستاد حکم تخلیه آن صادر شده است. این در حالی است که تئاتر پارس سال گذشته از سوی این ستاد به مزایده گذاشته شد ولی از طرف هیچ سازمانی اقدامی در این مورد صورت نگرفت. امسال هم شرایط مشابهی اتفاق افتاد. معصومه ملکی یکی از مدیران تئاتر پارس در گفت‌و‌گویی که با سایت ایران تئاتر در این مورد انجام داده بود، می‌گوید: «تلاش فراوانی برای تماس با مسئولان شهرداری انجام دادیم و علی‌رغم وعده‌های شهرداری در این زمینه تاکنون حتی نتوانسته‌ایم با مسئولان مربوطه در سازمان فرهنگی هنری شهرداری و یا سازمان املاک شهرداری تماس بگیریم و هنوز جوابی به ما نداده‌اند. ستاد اجرایی فرمان امام (ره)به ما گفتند که ما چند هفته منتظر بوده‌ایم تا شهرداری اقدامی در این زمینه انجام دهد، اما تاکنون هیچ کاری نکرده‌اند.»اما حالا هیچ‌کس زیر بار این حرف‌ها نمی‌رود. مجید جوزانی، مشاور شهردار تهران فردای تعطیلی تماشاخانه گفته بود: «اگر آقای سرسنگی با هماهنگی شهردار تهران چنین وعده‌ای را داده و شهردار تهران هم قول خریداری این تئاتر را داده باشد، این موضوع حتماً انجام خواهد شد، اما نمی‌دانم که آیا آقای قالیباف قول مستقیمی برای خریداری تئاتر «پارس» داده است یا نه؟! به هرحال انتظار می‌رود معاونت هنری به عنوان بخش دولتی که وظیفه‌اش حفظ مکان‌های فرهنگی و هنری است، در این زمینه پیشقدم شود و با هماهنگی با شهرداری تهران و اختصاص بودجه‌ای در اداره کل هنرهای نمایشی، وضعیت این تئاتر قدیمی به عنوان بخشی از حافظه تاریخی تئاتر ما سروسامانی پیدا کند.» به هر تقدیر امروز تماشاخانه پارس که روزگاری بزرگان تئاتر ایران را در خود جای می‌داده است؛ به خاطر اهمیت ندادن مسئولان تعطیل است. اتفاقی که شاید غیرقابل پیش‌بینی بود اما این از تلخی ماجرا کم نمی‌کند. شهرداری تهران، سازمان میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید هر چه سریعتر در این زمینه وارد عمل شوند. تمام کسانی که تا دیروز وعده‌های فراوانی در مورد نجات تئاتر پارس داده بودند، امروز خاموشند. اهل هنر هم مدام فریاد می‌زنند اما گوش شنوایی نیست. شاید حق با فتحعلی بیگی باشد که می‌گوید: «حرف‌های ما محلی از اعراب ندارد. چه بسا کسانی که تصمیم گیرنده هستند حرف‌های ما را نمی‌خوانند.»

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 449]