بورس تشنه نقدينگي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: بورس تشنه نقدينگي

بازار سهام- بهزاد رنجبر:
پول تازه همان چيزي است كه اين روز‌ها بورس تهران همچون عصاره حيات به آن نياز دارد.

با آغاز جراحي اقتصادي، بورس تهران خيلي زود به محور خصوصي‌سازي‌ و به مكاني تبديل شد كه نطفه اقتصاد جديد ايران در آنجا شكل خواهد گرفت. جايي كه مي‌توان با عرضه سهام از سيطره مديريت دولتي خلاص شد، مردم را سهامدار كرد و زمينه توسعه صنعت و توليد ثروت را در كشور مهيا كرد، به همين دليل است كه كارشناسان از بورس به‌عنوان قلب تپنده اقتصاد هر كشوري ياد مي‌كنند و براي گرفتن نبض اقتصاد هر كشوري، نبض شاخص‌هاي بورس آن كشور را مي‌گيرند. اما اجراي برنامه خصوصي‌سازي‌ به ابزار زيادي نياز دارد كه اصلي‌ترين آن پول است.

زماني كه ارزش بورس تهران تنها چند ميليارد دلار بود رؤياي بورس 50 يا 70 ميليارد دلاري رؤياي دور و درازي بود، اكنون نيز رؤياي بورس 500 ميليارد دلاري رؤياي كاملا دوري است اما شايد اين ‌رؤيا نيز در دهه‌هاي آينده به مدد خصوصي‌سازي‌ و تزريق پول جديد محقق شود.

كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند تا پايان برنامه خصوصي‌سازي‌ و اجراي سياست‌هاي اصل 44 در سال 93، بايد سهام 530 شركت دولتي به ارزش 120 ميليارد دلار به فروش برسد كه بخش اعظم آن بايد از طريق بورس واگذار شود. اين حجم از واگذاري به نقدينگي بسيار زيادي نياز دارد و كانال‌هاي اصلي براي تامين اين ميزان نقدينگي از مسير نقدينگي موجود در جامعه، سرمايه‌گذاري خارجي و بخش خصوصي مي‌گذرد. اما در حال حاضر هر 3كانال اصلي تزريق نقدينگي به بورس تهران بنا به دلايل متعدد سياسي، اقتصادي و حتي اجتماعي مسدود است.

نقدينگي موجود در جامعه

اگر نتوانيم ادعا كنيم كه كانال تزريق نقدينگي از جامعه به بورس تهران كاملا مسدود است مي‌توانيم به جرات بگوييم كه جريان اين نقدينگي حتي شامل 10 درصد نيز نمي‌شود. به اين معنا كه كانال جريان نقدينگي از جامعه به بورس تا حد 90 درصد مسدود است و مردم حاضر به سرمايه‌گذاري در بورس تهران نيستند.

براساس آخرين اطلاعات ارائه شده تعداد سهامداران بورس تهران در حال حاضر 5/1 ميليون نفر برآورد مي‌شود كه البته اين آمار با احتساب كد‌هاي سهامداري ثبت شده ارائه شده و هم شامل سهامداران حقيقي مي‌شود و هم سهامداران حقوقي. اما حجم سرمايه‌گذاري مردم يا سهامداران حقيقي از معاملات روزانه بسيار ناچيز است به‌طوري كه روزانه بين 30‌تا40 ميليارد تومان سهام در بورس تهران دادو ستد مي‌شود كه از اين ميزان بين 30 تا 35 درصد متعلق به سهامداران حقيقي است و مابقي متعلق به سهامداران حقوقي است كه در قالب شركت‌ها به دادو ستد سهام مي‌پردازند.

براساس اعلام بانك مركزي نقدينگي كل كشور در پايان سال 1386 معادل 164 هزار ميليارد تومان بوده كه نسبت به سال 1385 حدود 7/27 درصد رشد داشته است اما سهم بورس تهران از اين افزايش نقدينگي در سال گذشته تنها 353 ميليارد تومان بود. به عبارت ديگر حجم نقدينگي كه توسط سهامداران حقيقي در سال گذشته وارد بورس تهران شده تنها 353 ميليارد تومان بوده است.

بنابراين در شرايطي كه بخشي از اين نقدينگي‌ها مي‌تواند جذب بورس تهران شود از هر جايي سر در مي‌آورند به جز بورس تهران. اين در شرايطي است كه در طول چند دهه گذشته اين نقدينگي‌هاي تورم‌زا، تا اين حد براي رسيدن به بازار‌هاي هدف سرگردان نبوده‌اند.

اين سرمايه‌ها در طول سال‌هاي گذشته پيوسته در حال حركت به سوي بازار‌هاي رقيب نظير بانك‌ها، مسكن، طلا و سكه بوده‌اند و در شرايط زماني مختلف از اين بازار به بازار ديگر مهاجرت كرده‌اند اما از ابتداي سال گذشته تاكنون نقدينگي موجود به‌دليل كاهش سود بانكي دچار پراكندگي شده‌اند. هرچند در طول اين مدت بخش زيادي از اين سرمايه‌ها به بازار‌هاي مسكن، طلا و ارز روانه شده‌اند اما از ابتداي سال‌جاري تاكنون اين بازار‌ها نيز دچار ركود شده و به سرگرداني موجود دامن زده‌اند.

سابقه تاريخي

بررسي‌ها نشان مي‌دهد اين سرمايه‌ها هيچ‌گاه در طول دوره‌هاي مختلف به‌صورت جدي وارد بورس نشده‌اند و فقط در موارد نادري - مانند آنچه در سال‌هاي 81 و 82 رخ داد - به‌صورت هيجاني به بورس روي آوردند. اين روي‌آوري هيجاني نه تنها نتوانست به جريان نقدينگي در بورس كمك كند بلكه به مشكلات بورس نيز اضافه كرد و با ايجاد حباب قيمت‌ها زمينه بي‌اعتمادي بيشتري را براي بورس به ارمغان آورد.

آنچه مسلم است در شرايط حاضر بانك‌ها به‌عنوان رقيب بازار سهام نمي‌توانند جوابگوي انتظار سرمايه‌گذاران براي سودآوري باشند چرا كه فاصله نرخ سود اعطايي بانك‌ها در مقابل تورم افزايش زيادي داشته و در شرايطي كه نرخ تورم در فروردين ماه امسال 21 درصد اعلام شده است نرخ سود بانكي براساس سياست‌هاي دولت بايد به 10 درصد كاهش يابد. بنابر اين نرخ سود كمتر از تورم براي مردم و سرمايه‌گذاران اغنا‌كننده نيست به همين دليل بسياري از سرمايه‌گذاران ترجيح مي‌دهند در بازارهايي مانند مسكن، طلا و ارز سرمايه‌گذاري كنند.

به‌طور طبيعي درصورتي كه منابع موجود در كشور‌ها نتوانند به سوي بانك‌ها هدايت شوند، راهي بازار سرمايه مي‌شوند اما چنين معادله‌اي در اقتصاد ايران صادق نيست و پول‌هاي سرگردان پس از گريز از بانك‌ها به سوي بازار كالا و خدمات سرازير شده و زمينه افزايش تورم را به وجود مي‌آورند.

بنا به دلايل متعددي از قبيل اعتماد نداشتن به سياست‌هاي دولتي و تجربه‌هاي ناموفق گذشته مانند آنچه در دهه 70 گذشت، باعث شده تا مردم ترجيح دهند به جاي سرمايه‌گذاري در بازار سرمايه براساس يك روش سنتي در بازار‌هايي از قبيل مسكن، طلا و ارز سرمايه‌گذاري كنند. اخيرا مسئولان بورس اوراق بهادار با استفاده از ايجاد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و استفاده از ابزار‌هاي مالي جديد درصددند تا سرمايه‌هاي سرگردان را به سوي بورس هدايت كنند و بار ديگر اعتماد را به بورس بازگردانند اما بايد توجه داشت كه ضعف در اطلاع رساني، عمده‌ترين مانع بر سر راه اين صندوق‌ها و ابزار جديد تزريق نقدينگي به بورس است.

سرمايه‌گذاري خارجي

بدون ترديد مي‌توان گفت كه كانال سرمايه‌گذاري خارجي در بورس تهران به كلي مسدود است و تنها محدود به برخي سرمايه‌گذاري‌هايي مي‌شود كه سال‌ها پيش انجام شده و به‌صورت راكد باقي مانده است. براساس گزارش فدراسيون جهاني بورس‌هاي اوراق بهادار كه هر ماه منتشر مي‌شود ميزان سرمايه‌گذاري خارجي در بورس تهران صفر است. به اعتقاد كارشناسان در شرايطي كه بورس تهران به شدت براي خصوصي‌سازي‌ به نقدينگي نياز دارد يكي از روش‌هاي تامين نقدينگي استفاده از سرمايه‌گذاري خارجي است.

به اين موضوع در سياست‌هاي اصل 44 نيز تاكيد شده اما از زمان اجراي سياست‌هاي اصل 44 تمام تلاش‌ها براي جذب سرمايه‌گذاري خارجي به در بسته خورده و در بسياري از موارد حتي با مقاومت‌هاي دولتي نيز مواجه شده است مانند آنچه در مورد واگذاري سهام فولاد مباركه اصفهان به هندي‌ها رخ داد و دولت با آن مخالفت كرد. در حالي كه مسئولان بورس تهران نيز مدت‌هاست براي تصويب آيين‌نامه جديد سرمايه‌گذاري خارجي مشغول‌اند اما تا كنون به موفقيتي دست پيدا نكرده‌اند.

در حقيقت قوانين موجود داخلي نيز به حدي دست و پا گير است كه راه‌هاي سرمايه‌گذاري در ايران را مسدود مي‌كند. در سال‌هاي گذشته با تصويب و اجراي قانون سرمايه‌گذاري خارجي تلاش‌هايي صورت گرفته تا سرمايه‌گذاران خارجي را به سرمايه‌گذاري در ايران تشويق كند، اما جز منابع نفت ايران كه هنوز براي سرمايه‌گذاران خارجي جذاب است، در بقيه بخش‌ها موفقيت اندك بوده است.

تاريخ درج: 5 مرداد 1387 ساعت 11:54 تاريخ تاييد: 5 مرداد 1387 ساعت 12:56 تاريخ به روز رساني: 5 مرداد 1387 ساعت 12:56
شنبه 5 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 194]