انحراف چشم (استرابيسم)

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: انحراف چشم (استرابيسم)

استرابيسم چيست؟
استرابيسم نوعي مشكل چشمي است كه در آن چشم ها وضعيت ناهمگوني نسبت به يكديگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است. اين ناهمگوني ممكن است واضح بوده و يا آنكه صرفاً بعضي اوقات وجود داشته باشد. در حاليكه يك چشم مستقيماً به سمت جلو نگاه ميكند چشم ديگر به سمت داخل، خارج، بالا و يا پايين چرخيده است. چشم چرخيده بعضي اوقات به وضعيت اصلي و مستقيم برگشته و بر عكس چشم مستقيم از موقعيت خود خارج ميشود.

استرابيسم در ميان گروه سني اطفال مشكل شايعي بوده و در حدود 4% كودكان ديده ميشود ولي ممكن است زمان بروز آن در سنين بالاتر نيز باشد. شيوع آن در پسر و دختر به يك نسبت بوده و گاهي ابتلا فاميلي دارد. با اينحال، بعضي از مبتلايان سابقه چنين مشكلي را در فاميل خود ذكر نميكنند.

بينايي و مغز
با يك ديد دو چشمي طبيعي، هر دو چشم به يك نقطه نگاه ميكنند. بخش بينايي مغز، دو تصوير رسيده را به صورت يك تصوير سه بعدي تركيب ميكند.

وقتي به علت استرابيسم يكي از چشم ها از موقعيت خود خارج ميشود، دو تصوير متفاوت به مغز ارسال ميگرد. در يك كودك خردسال، مغز چنين ياد ميگيرد كه تصوير چشم منحرف شده را ناديده گرفته و تنها تصوير چشم مستقيم يا چشم با ديد بهتر را بپذيرد. اين امر سبب از بين رفتن درك عمق و ديد دو چشمي ميشود. بالغين كه دچار استرابيسم ميشوند اغلب بدان علت كه مغز توانايي پذيرش يا دريافت تصوير هر دو چشم را پيدا كرده است، دو بيني پيدا ميكنند. در اين حالت مغز قادر به حذف تصوير چشم منحرف نخواهد بود. ولي متاسفانه در كودكان اين اتفاق يعني حذف تصوير چشم منحرف بسرعت رخ ميدهد و اين وضعيت منجر به تنبلي يا آمبليوپي مي شود.

آمبليوپي
قرارگيري طبيعي چشم ها در طي دوره كودكي امكان تكامل ديد مناسب اين سنين را فراهم ميسازد. قرارگيري غير طبيعي مانند آنچه در استرابيسم ديده ميشود، سبب كاهش ديد يا آمبليوپي خواهد شد. مغز تصوير چشم بهتر را تشخيص داده و تصوير چشم ضعيف تر يا آمبليوپيك را حذف ميكند. اين موضوع تقريباً در نيمي از كودكان مبتلا به استرابيسم اتفاق ميافتد.

آمبليوپي را ميتوان با بستن چشم بهتر و تقويت و بهبود بينايي چشم ضعيف تر، درمان نمود. اگر آمبليوپي در همان سالهاي نخست زندگي تشخيص داده شود، درمان آن اغلب موفقيت آميز خواهد بود ولي درصورتيكه درمان آن به تاخير افتد، آمبليوپي يا آفت ديد وضعيتي دائمي پيدا خواهد كرد. قاعدتاً هر قدر آمبليوپي زودتر درمان شود، ديد بهتري تامين خواهد گرديد.

علل و علائم استرابيسم
به ديواره خارجي هر چشمي، شش عضله چسبيده است كه مسئوليت كنترل حركات چشم را بعهده دارند. در هر چشم، دو عضله چشم را به سمت راست يا چپ ميبرند. چهار عضله ديگر مسئوليت حركت چشم به سمت بالا و پايين و يا كنترل حركات مورب چشم را بعهده دارند. براي تمركز هر دو چشم بروي يك نشانه مشخص، لازم است تمامي عضلات چشم با يكديگر و با عضلات همكار چشم مقابل هماهنگ باشند. هر علتي كه در اين هماهنگي اختلال ايجاد كند مي تواند منجر به استرابيسم شود.

نقش كنترلي مغز نير بر عضلات چشم از اهميت بسزايي برخوردار است. بنابراين كودكان مبتلا به مشكلات مغزي از قبيل فلج مغزي، عقب افتادگي مغزي، هيدروسفالي و تومورهاي مغزي اغلب دچار استرابيسم ميشوند. هر عاملي كه منجر به كاهش بينايي شود مانند عيب انكساري، آب مرواريد، صدمات چشمي و ...ميتواند عاملي براي استرابيسم باشد.

اصلي ترين علامت استرابيسم، در واقع چشمي است كه در جاي خود قرار ندارد. گاهي طفل در نور آفتاب يك چشم خود را مي بندد و گاه با كج كردن سر خود به يك موقعيت بخصوص تلاش مي كند كه از هر دو چشم خود استفاده كند و گاه بصورت خستگي شديد چشم و سردرد در حين فعاليت چشمي و گاهي علايم فقدان يك ديد عمق مناسب نيز ديده مي شود. بالغيني كه دچار استرابيسم مي شوند نيز اغلب از دوبيني شكايت مي كنند.

تشخيص
لازم است هر كودكي در طي دوره شيرخواري يا سنين قبل از مدرسه توسط پزشك خانواده، متخصص اطفال يا چشم پزشك معاينه و مشكلات احتمالي او تشخيص داده شود. اين موضوع بويژه در موارديكه عضو ديگري از خانواده مبتلا به استرابيسم يا آمبليوپي است اهميت بيشتري پيدا مي كند. در شيرخواران اغلب درك اختلاف بين انحراف ظاهري دو چشم از استرابيسم واقعي مشكل است. در كودكان كم سن و سال بيني پهن و عريض و چين پوستي قسمت داخلي پلك سبب مي شود كه در نگاه به چپ و راست چشم ها مخفي شده و بدين ترتيب منحرف بنظر برسند. اين ظاهر استرابيسمي بتدريج و با رشد كودك بهبود مي يابد و حال آنكه استرابيسم واقعي ارتباطي با رشد كودك ندارد و در اين ميان چشم پزشك بخوبي قادر به تمايز بين استرابيسم واقعي و كاذب است.

درمان
اهداف درمان استرابيسم، حفظ ديد، مستقيم كردن چشم ها و بازگرداندن ديد دو چشمي است. بسته به علت استرابيسم، درمان ممكن است بصورت تجويز عينك، برداشتن كاتاراكت يا اصلاح ساير علل زمينه اي ايجاد انحراف و يا تغيير دادن موقعيت عضلات نامتعادل چشم باشد. بعد از انجام يك معاينه كامل چشمي شامل مطالعه دقيق قسمت هاي داخلي، چشم پزشك درمان مناسب اپتيكي، طبي يا جراحي را انتخاب خواهد نمود. اغلب بستن چشم بهتر جهت تقويت بينايي چشم آمبليوپيك نيز ضروري خواهد بود.

ايزوتروپي (انحراف چشم به داخل)
ايزوتروپي در واقع انحراف چشم ها به سمت داخل بوده و شايعترين نوع استرابيسم شيرخواران است. كودكان خردسال مبتلا به ايزوتروپي هيچگاه از هر دو چشم خود بطور همزمان استفاده نمي كنند.

در اكثر موارد براي تراز كردن چشم ها، تامين ديد دو چشمي و اجتناب از افت ديد دائمي، جراحي زودهنگام ضروري خواهد بود.
ایزوتروپی، انحراف چشم به داخل

ايزوتروپي انحراف چشم ها به سمت داخل بوده و در واقع شايعترين نوع استرابيسم است.

در جريان جراحي، ميزان نيروي عضلات در يك يا دو چشم تنظيم ميشود. مثلاً در جراحي ايزوتروپي، ممكن است عضله داخلي محكم تر را از چشم جدا نموده و مقداري عقب تر مجدداً به چشم وصل نمايند. اين كار اثر كِشنده عضله را تضعيف نموده و امكان چرخش چشم به سمت خارج را فراهم ميسازد. بعضي اوقات نيز ميتوان براي تسهيل حركت چشم به سمت خارج، عضله خارجي را كوتاهتر نموده و بدين ترتيب نيروي كِشنده آن را افزايش داد.

ايزوتروپي تطابقي
ايزوتروپي تطابقي شكل شايع ايزوتروپي است كه بيشتر در كودكان دور بين سنين 2 سال يا بالاتر اتفاق ميافتد. كودك در سنين پايين، قادر است براي جبران دوربيني خود، تلاش تطابقي خود را افزايش دهد ولي اينكار مشخصاً سبب انحراف چشم ها به سمت داخل ميشود. براي جبران ايزوتروپي تطابقي، به كودك عينك داده ميشود.
عینک دوکانونی برای ایزوتروپی تطابقی

براي جبران ايزوتروپي تطابقي، به كودك عينك دو كانوني داده ميشود.

عينك تلاش تطابقي مزبور را كاهش داده و مي تواند چشم ها را به وسط آورد. در برخي موارد استفاده از نوع بخصوصي از عينك هاي دو كانوني ضروري است (كه در شكل روبرو نشان داده شده است). و گاهي مي توان از قطره هاي چشمي، و لنزهاي مخصوصي بنام منشور (Prism) استفاده نمود. گاهي اوقات ورزشهاي چشمي نيز به اصلاح اين حالت در كودكان بزرگتر كمك ميكند.

اگزوتروپي( انحراف چشم به خارج)
اگزوتروپي، يا انحراف چشم به سمت خارج، ديگر نوع شايع استرابيسم است. اين حالت بيشتر زماني اتفاق ميافتد كه كودك روي شي اي در دور دست تمركز ميكند. اگزوتروپي اغلب متناوب (Intermittent) بوده و مخصوصاً در هنگام خستگي يا استرس در كودك بروز ميكند. والدين اظهار ميدارند كه كودك در مقابل نور آفتاب يك پلك خود را جمع ميكند. گر چه عينك، ورزش چشمي يا منشور در اين حالت نيز به كنترل چرخش چشم به سمت خارج كمك ميكند ولي در اكثر موارد لازم است نوعي عمل جراحي صورت گيرد.

جراحي استرابيسم
هيچ گاه و در جريان هيچ نوع عمل جراحي، كره چشم از محل خود خارج نميشود. جراحي استرابيسم در واقع ايجاد برشي كوچك در بافت پوشاننده چشم است كه به چشم پزشك امكان ميدهد تا به عضلات زيرين اين بافت دسترسي پيدا كند. اينكه كدام عضلات تحت عمل جراحي قرار گيرند بستگي به جهت چرخش چشم دارد. گاهي اوقات لازم است هر دو چشم تحت عمل جراحي قرار گيرد.

جهت عمل جراحي استرابيسم در اطفال، بيهوشي ضرورت دارد ولي جراحي بزرگسالان با بي حسي موضعي نيز امكان پذير است.

بهبودي سريع است. فرد اغلب ظرف چند روز به فعاليتهاي طبيعي اش بر مي گردد. بعد از جراحي، گاهي استفاده از عينك يا منشور نيز ضرورت پيدا ميكند. گاهي اوقات ممكن است اصلاح انجام شده بيشتر يا كمتر از مقدار موردنظر باشد كه در آن صورت انجام عملي ديگر ضرورت خواهد يافت.

توصيه ميشود جراحي اصلاحي استرابيسم هر چه سريعتر صورت گيرد زيرا شيرخوار به محض اينكه چشم هايش مستقيم شد امكان ديد طبيعي و ديد دو چشمي را پيدا خواهد كرد. از طرف ديگر لوچي چشم ميتواند بر اعتماد به نفس كودك نيز نقشي منفي داشته باشد.

همانند هر عمل جراحي، جراحي بر روي عضلات چشم نيز با عوارضي همراه است. اين عوارض شامل عفونت، خونريزي و ديگر عوارض نادري است كه ميتواند به از دست دادن ديد بيانجامد. با اينحال، جراحي استرابيسم معمولاً درماني بي خطر و موثر است و در عين حال هيچگاه جاي عينك و يا آمبليوپ درماني را نميگيرد.

خلاصه

* رشد كودك به خودي خود استرابيسم را درمان نميكند.
* موثرترين زمان درمان استرابيسم، زماني است كه كودك در سنين پاييني به سر ميبرد.
* مستقيم نمودن چشمها در هر سني امكان پذير است.
* درمان استرابيسم ممكن است بدون جراحي و با استفاده از قطرههاي چشمي، تمرينات چشمي و يا عينك انجام گيرد.
* در صورتيكه درمان جراحي لازم باشد، هرقدر در سنين پايين تري انجام شود شانس تامين ديد دو چشمي بيشتر خواهد بود.
http://www.noorvision.com/fa/article.aspx?id=3 منبع

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 253]