اهل سنت مي پرسد :چرا فقيهان شيعه خمس را توسعه داده اند؟

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: اهل سنت مي پرسد :چرا فقيهان شيعه خمس را توسعه داده اند؟
________________________________________
اهل سنت مي پرسند:
فقيهان سني خمس را فقط در غنائم جنگي واجب مي*دانند، چرا فقيهان شيعه آن را توسعه داده*اند؟

پاسخ: خمس، همان گونه كه در غنائم جنگي واجب است، در ديگر درآمدهاي مشروع نيز، با شرايطي كه فقها در كتاب خمس گفته*اند، واجب و لازم است. اکنون مسأله را بر قرآن و سنت پيامبر(ص) عرضه مي*كنيم.

قرآن كريم مي*فرمايد:

«وَاعْلَمُوا أَنّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيء فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُربي وَالْيَتامى وَالْمَساكِينِ و ابنِ السَّبيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ وَما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرقانِ يَوْمَ التَقَى الْجَمْعانِ وَاللّهُ عَلى كُلِّ شَيءٍ قَدِيرٌ».[1]

«بدانيد هرگونه غنيمتي كه به دست آورديد، يك پنجم آن براي خدا و پيامبر و نزديكان و يتيمان و مسكينان و واماندگان در راه است، اگر به خدا و آنچه كه بر بنده خود در روز جدايي حق از باطل و روز درگيري دو گروه نازل كرده، ايمان داريد، خداوند بر هر كاري تواناست».

آيا آيه مباركه تنها ناظر به غنائم جنگي است، يا مدلول وسيع و گسترده دارد؟ براي پاسخ به اين پرسش، بايد مادّه «غنم» از نظر لغت مورد بررسي قرار گيرد.

در كتاب*هاي فقهي هرگاه كه لفظ غنيمت به كار رود، ، معمولاً مورد آن، غنائم جنگي است، ولي اين سبب نمي*شود كه ما دلالت آيه را محدود به درآمدهاي جنگي كنيم، بلكه اطلاق آيه كه هر درآمدي را شامل است، براي ما حجت مي*باشد.

لغت نويسان عرب براي لفظ غنيمت معني وسيعي ذكر مي*كنند كه اختصاص به غنائم جنگي ندارد. برخي را يادآور مي*شويم:

1. خليل بن احمد فراهيدي (م170هـ) مي*گويد:

«هر چه را كه انسان بدون رنج به دست آورد، غنيمت است».[2]

2. ازهري مي*گويد:

«غنم به دست آوردن چيزي است و اغتنام، بهره*برداري از غنيمت است».[3]

3. ابن فارس مي*نويسد:

«غنم يك ريشه بيش نيست كه حاكي از به دست آوردن چيزي است كه پيش*تر داراي آن نبوده است و بعد، در مورد غنائم جنگي به كار مي*رود».[4]

در اين جا به همين مقدار از گفتار بزرگان ادب اكتفا مي*كنيم، با ذكر اين نكته كه تفسير غنيمت به مطلق «درآمد»، در اغلب لغتنامه*هاي عربي وارد شده است.[5]

اتفاقاً قرآن اين واژه را در مطلق «سود بردن» به كار مي*برد، آنجا كه مي*فرمايد:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلا تَقُولُوا لِمَنِ أَلْقى إِلَيْكُمُ السَّلام لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللّهِ مَغانِمُ كَثِيرَةٌ».[6]

«اي افراد با ايمان، هنگامي كه در راه خدا گام مي*زنيد ـ براي جهاد سفر مي*كنيد ـ تحقيق كنيد. و به كسي كه بر شما سلام مي*كند نگوييد مؤمن نيستي، تا بخواهيد از اين راه به كالاهاي دنيوي دست يابيد، زيرا نزد خداوند بهره*هاي فراواني است».

جمله «فعند اللّه مغانم» در اين آيه، پاداش*هاي دنيوي و اخروي را شامل مي*شود، هر چند مربوط به درآمدهاي جنگي نباشد، بلكه مي*توان گفت مراد از آن، پاداش اخروي است، در مقابل «عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنيا»، «كالاهاي زندگي دنيوي».

ابن*ماجه در سنن خود، از رسول خدا (ص) نقل مي*كند كه پيامبر(ص) به هنگام دريافت زكات مي*فرمود:

«خداوندا! اين زكات را براي پردازنده آن سود و پاداش قرار ده و آن را ضرر و زيان قرار مده».[7]

احمد بن حنبل از رسول خدا(ص) نقل مي*كند:

«سود مجالسِ ياد خدا، بهشت است».[8]

حضرتش ماه رمضان را چنين توصيف مي*كند: «غنم للجنّة»[9] «سودي براي بهشت است».

روشن*ترين گواه بر اين كه آيه هر چند در مورد غنائم جنگي نازل شده است، ولي حكم آن اختصاص به مورد نزول ندارد، اين است كه فقهاي چهار مذهب اهل سنّت، در مواردي كه مال به دست آمده از غنائم جنگي نبوده است، پرداخت خمس را لازم دانسته* و با آيه شريفه استدلال نموده*اند .

خمس در معادن

خمس در معادن يكي از ماليات*هاي اسلامي است كه اسلام آن را واجب كرده است و فقيهان حنفي به هنگام استدلال بر وجوب خمس در معادن با دو چيز استدلال كرده*اند:

1. آيه غنيمت (كه پيش*تر آن را ذكر كرديم.)

2. حديث پيامبر(ص): «وفي الرِّكازِ الْخُمُسُ»[10] «در چيزهاي زير خاكي ـ معدن و گنج ـ خمس واجب است».

بررسي كتب حديث بيانگر آن است كه در روايات متعددي جمله ياد شده از پيامبر (ص) وارد شده است.

جمع آوری:حسن ضیغم تبار
__________________

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 370]