جايگاه امنيت در حکومت از نگاه قرآن

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: درباره مفهوم امنيت تاکنون تعاريف گوناگون و متفاوتي از سوي انديشمندان ارائه شده است و تعريف اجتماعي در اين باب ارائه نشده است .
1- امنيت به طور وسيع در مفهومي به کار رفته است که به صلح ، آزادي ، اعتماد ، سلامتي ديگر شرايطي اشاره مي کند که فرد و يا گروهي از مردم در ان احساس آزادي از نگراني ، ترس و خطر و ... داشته باشد .
2 - بايد گفت امنيت از ضروري ترين نياز هاي بشر از آغاز زندگي اش است و پاسخگوئي به ساير نياز هاي بشر در سايه وجود آن امکان مي يابد و مي توان امنيت را به عنوان يک نياز فطري بشر تلقي کرد .
3 - ضرورت حياتي حکومت براي جامعه و نياز جدي زندگي جمعي به امير و حاکم خود نشانه آن است که امنيت مقدم بر موضوعات مهم ديگري هم چون آزادي است هر چند حکومت ، به لحاظ اخلاقي و ديني نبايد به بهانه امنيت ، آزادي و عدالت را زير پا نهاد .

آنچه که باعث مي شود تا امنيت به عنوان يکي از اهداف حکومت از ديدگاه قرآن معرفي شود و در درجه اول توجه به فلسفه وجودي حکومت است که امنيت کليدي ترين محور آنست و در درجه دوم تعدادي ازآيات قرآن است که در ذيل به آنها مي پردازيم :
1. از جمله آياتي که ارتباط مستقيم با مساله امنيت دارد . آيات مربوط به ذوالقرتين در ساختن سد معروفي است که در مقابل حمله يأجوج و مأجوج ايجاد شد. اين مسئله آيات 93 تا98 سوره کهف را به خود اختصاص داده است:
حتي اذا بلغ بين السدين وجد من دونهما قوماً لا يکادون يفقهون قولاً . قالوا يا ذالقرنين ان يأجوج و مأجوج مفسدون في الارض فهل نجعل لک خرجاً علي ان نجعل بيننا و بينهم سداً . قال ما مکني فيه ربي خير فاعينوني بقوه اجعل بينکم و بينهم ردماً .
تا وقتي به ميان دو سد رسيد در برابر آن دو (سد) طايفه اي رايافت که نمي توانستند هيچ زباني رابفهمند. گفتند: اي ذوالقرنين يأجوج و مأجوج سخت در زمين فساد مي کنند. آيا (ممکن است) مالي را در اختيار تو قرار دهيم تا ميان ما و آنان سد قرار دهي. گفت: آنچه پروردگارم به من در آن تمکن داده (از کمک مالي شما) بهتر است. مرا با نيرويي (انساني) ياري کنيم (تا) ميان شما و آنها سدي استوار قرار دهم.

- در تفسير نمونه در توضيح اين آيات آمده است:
امنيت نخستين و مهم ترين شرط يک زندگي سالم اجتماعي است. به همين جهت ذو القرنين براي فراهم کردن آن نسبت به قومي که مورد تهديد قرار گرفته بودند پر زحمت ترين کار ها را بر عهده گرفتن و براي جلوگيري از مفسدان از نيرومند ترين سدها استفاده کرد. سدي که در تاريخ ضرب المثل شده و سمبل استحکام و دوام و بقاء است... اصولاً تا جلو مفسدان رابا قاطعيت و به وسيله نيرومند ترين سدها نگيرند جامعه روي سعادت نخواهد ديد و به همين جهت حضرت ابراهيم(عليه السلام) هنگام بناي کعبه نخستين چيزي را که از خدا براي آن سرزمين تقاضا کرد نعمت امنيت بود:

رب اجعل هذا بلدا آمناً . (ابراهيم، 14/ 35)
پروردگارا اين شهر را ايمن گردان.

و نيز به همين دليل سخت ترين مجازات در فقه براي کساني در نظرگرفته شده است که امنيت جامعه را به خطر مي افکنند.4

2. آيه بعدي که در زمينه امنيت قابل استناد است آيه33 سوره مائده مي باشد:
انما جز الذين يحاربون الله و رسوله و يسمعون في الارض فساداً ان يقتلوا أو يسلبوا او تقطع ايديهم و ارجلهم من خلاف او ينفوا من الارض ذلک لهم خزي في الدنيا و لهم في الاخر عذاب اليم.
سزاي کساني که با (دوستداران) خدا و پيامبر او مي جنگند و در زمين به فساد مي کوشند جز اين نيست که کشته شوند يا بر دار آويخته شوند يا دست و پايشان در خلاف جهت يکديگر بريده شود يا از آن سرزمين تبعيد گردند . اين رسوايي آنان در دنيا است و در آخرت عذابي بزرگ خواهند داشت .

منظور از « محاربه با خدا و پيامبر » آنچنان که در احاديث اهل بيت وارد شده و شأن نزول ايه کم و بيش به آن گواهي مي دهد اين است که کسي باتهديد به اسلحه به جان يا مال مردم تجاوز کند . اعم از اينکه به صورت دزدان گردنه ها در بيرون شهرها چنين کاري کند و يا در داخل شهر ها . بنابر اين افراد چاقو کشي که حمله به جان و مال و نواميس مردم مي کنند نيز مشمول آن هستند . محاربه و ستيز با بندگان خدا در اين آيه به عنوان محاربه با خدا معرفي شده و اين تاکيد فوق العاده اسلام را درباره حقوق انسانها و رعايت امنيت آنان اثبات مي کنند . 5

شدت مجازات مطرح شده در اين آيه نشانه ديگري از ميزان اهميت داشتن مسئله امنيت از ديدگاه قرآن است .

من قتل نفسا او فساد في الارض فکانما قتل الناس جميعا و من احياها فکانما احيا الناس جميعا و لقد جائتکم رسلنا بالبينات ثم ان کثيرا منهم بعد ذلک في الارض لمسرفون ( مائده ، 5/32)

هر کس کسي را جز به قصاص قتل با ( به کيفر ) فسادي در زمين بکشد ، چنان است که گويي همه مردم را کشته باشدو هر کسي را زنده بدارد چنان است که گويي همه مردم را زنده نگاشته است وقطعا پيامبران ما دلايل آشکار براي آنان آورند (با اين همه ) پس از آن بسياري از ايشان زياده روي مي کنند .

د رتفسير راهنما در توضيح اين ايه بعد از آنکه ايجاد و صلح و امنيت و جلوگيري از فساد و ريختن خون بي گناهان از اهداف رسالت انبيا دانسته شده آمده است : برابري قتل يک انسان با قتل همگان مي تواند به اين معنا باشد که قاتل حرمت انساني را هتک کرده و در حقيقت امنيت جاني را از همگان سلب کرده است ... اشاره به بيانگر جايگاه اين تعاليم در رسالت انبياي الهي است . 6

* نتيجه:
در نهايت از ما بحثي که در طي اين مقاله گذشت مي توان چنين برداشت کرد که آزادي ، عدالت و امنيت ، جايگاه بسيار مهمي در آيات سياسي قرآن دارد و از اين جهت از ديدگاه قرآن حکومت بدون ترديد بايد اين اعداف را سرلوحه خود قرار داد .
سه هدف مذکور همان طور که گذشت در راستاي تحقق برنامه نهايي انبيا يعني رساندن انسان به مدارج تعالي و قرب الهي قرار دارد .
در پايان تذکر اين نکته نيز لازم است که ما در مباحث گذشته در مقام حصر اهداف حکومت مطلوب قران به سه هدف ياد شده نبوده ايم و تنها به ذکر مهم ترين اهداف بسنده نموده ايم . يقينا حکومت مورد پسند قرآن اهداف ديگري نيز دارد که در اين تحقيق به آنها پرداخته نشده است .

--------------------------------------------------------------------------------
پي نوشت :
1- سيد نورالدين شريعتمداري جزايري ، امنيت درفقه سياسي شيعه ، فصلنامه علوم سياسي ، سال سوم ،شماره ، 9/5 ، تابستان 79
2- مهرداد مهرعرب ،نيم نگاهي به مفهوم امنيت ، ترجمه سيد عبدالقيوم سجادي ،فصلنامه علوم سياسي ، سال سوم ، شماره 9/ 133 ، تابستان 79
3- امنيت درفقه سياسي شيعه ، فصلنامه علوم سياسي / 8
4- پيام قرآن ، 12/ 539
5- همان ، 4/ 36
6- اكبر هاشمي رفسنجاني ،تفسير راهنما ، 4/ 352 354 ، قم ، دفتر تبليغات اسلامي ، 1373

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 278]