جايگاه قرآن در سرانه مطالعه/11در گفت‌وگو با مسئولان فرهنگي مطرح شدمحاسبه قرآن‌خواندن در سرانه مطالعه؛ ضرورت يا توجيه

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: جايگاه قرآن در سرانه مطالعه/11در گفت‌وگو با مسئولان فرهنگي مطرح شدمحاسبه قرآن‌خواندن در سرانه مطالعه؛ ضرورت يا توجيه
گروه ادب: مدتي است كه بحث محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه به‌طور جدي مطرح شده است ام آيا بررسي ميزان خواندن قرآن و كتب ادعيه در سرانه مطالعه به‌عنوان يك ضرورت مطرح شده يا تنها توجيهي براي پايين‌بودن آمار مطالعه در كشور و افزودن ارقام كاذب بر آن است.
به گزارش خبرگزراي قرآني ايران (ايكنا) سال‌هاي بسياري است كه در كشور آمارهاي متناقضي از سرانه مطالعه ارائه مي‌شود و دقيق و مستند بودن اين آمارها در چندماه اخير توجه مسئولان فرهنگي را بيش از پيش به خود جلب كرده است.

مسئولان، كارشناسان و صاحب‌نظران فرهنگي كشور ما در ماه‌هاي اخير ديدگاه‌هاي متفاوتي نسبت به گذشته در بحث سرانه مطالعه داشته و بر محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه تأكيد كرده‌اند.

در اين بين مسئولان فرهنگي، در گفت‌وگوي خود با خبرگزاري ايكنا در اين زمينه نظرات متفاوتي ارائه داده‌اند و «محمدحسين صفار هرندي»، «محسن پرويز»، «منصور واعظي» و «محمود سالاري» بر اين عقيده بودند كه خواندن قرآن به عنوان والاترين كتاب آفرينش بايد در محاسبه سرانه مطالعه قرار گيرد.

«محمدحسين صفارهرندي» به عنوان متولي اصلي فرهنگ كشور با اشاره به ضرورت محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه با قاطعيت مي‌گويد: سالم‌ترين و متعالي‌ترين معارفي كه در عالم وجود دارد، معارفي است كه از كتاب‌الله به ما منتقل شده و مطالعه آن قطعاً بايد در محاسبات ما بگنجد.

تأكيد مسئولان فرهنگي به بررسي ميزان خواندن قرآن در سرانه مطالعه

او با انتقاد از برخي افراد كه عقيده دارند نبايد خواندن قرآن و ادعيه در سرانه مطالعه محاسبه شود تأكيد مي‌كند: قرآن بايد در سرانه مطالعه مردم محاسبه شود، اما برخي دوست ندارند اين را جزء موارد كتابخواني به حساب بياورند و مي‌خواهند بگويند صرف نظر از خواندن كتاب آسماني ما قرآن، باقي مطالعات مردم اين قدر است.

«محسن پرويز» معاون فرهنگي اين مقام مسئول نيز نظري مشابه وزير دارد و بر اين اعتقاد است كه قرآن مناسب‌ترين كتابي است كه افراد مي‌توانند بخوانند و در زندگي آنان تأثيرگذار باشد. به گفته پرويز خود قرآن مي‌فرمايد: «أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ...» و تدبر در قرآن با يك‌بار و يا دوبار قرآن‌خواندن حاصل نمي‌شود و هربار اين كتاب آسماني خوانده شود دريچه‌اي در مقابل چشم‌ها باز خواهدشد.

او با بيان اين‌كه مطالعات مذهبي بايد در سرانه مطالعه جاي بگيرد ادامه مي‌دهد: قطعاً ما بايد مطالعات مذهبي را در سرانه مطالعه وارد كنيم. طبيعتاً كسي كه قرآن، نهج‌البلاغه و صحيفه سجاديه مي‌خواند مطالعه انجام مي‌دهد و در آماري كه ارائه مي‌كنيم بايد اين موضوع را لحاظ كنيم.

«منصور واعظي» دبير شوراي فرهنگ عمومي كه براي نخستين‌بار محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه را مطرح كرد، دراين‌باره مي‌گويد: شاخص‌هايي كه هم‌اكنون از ميزان اندازه‌گيري مطالعه ارائه مي‌شود، بخش‌هايي از مطالعات فرهنگي و مطالعات ويژه مانند خواندن قرآن و ادعيه محاسبه نمي‌شود كه اين مطالعه‌ها، مطالعه خيلي خوبي هستند و در روح و روان و شناخت افراد تأثير مي‌گذارند.

او با توجه به طراحي شاخص‌هايي براي انواع مطالعات بيان مي‌كند: ما در پي اين هستيم كه شاخص‌هايي طراحي كنيم تا بر اساس اين شاخص‌ها ميزان مطالعه مردم را از جهت نوع و اين‌كه چه افرادي در سنين مختلف چه كتاب‌هايي و چه ميزان مطالعه مي‌كنند سنجيده شود و پس از آن شاخص‌ها، ميزان مطالعه كشور را در شهرهاي بزرگ و كوچك محاسبه كنيم.

در اين بين «محمود سالاري» مديركل دفتر برنامه‌ريزي و توسعه كتاب و كتابخواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي از ارائه طرحي در هفته كتاب در سال جاري خبر مي‌دهد كه مي‌تواند آمار سرانه مطالعه را به طور علمي پژوهش كند.

او درباره اين طرح توضيح مي‌دهد: در طرح پژوهشي كه در دست است مطالعات اختياري را در نظر داريم و خواندن قرآن و كتب ادعيه جزء مطالعات اختياري محسوب مي‌شود و وقتي مي‌گوييم مطالعه اختياري، اين مطالعات هم بايد در سرانه مطالعه محاسبه شود.

او با بيان اين مطلب كه خواندن قرآن بايد در شاخص‌هاي مطالعه به صورت علمي قرار ‌مي‌گيرد، بيان مي‌كند: مطالعه قرآن در يكي از شاخص‌ها قرار مي‌گيرد. در بررسي شاخص‌هاي مطالعه، شاخص‌هاي متفاوتي درنظرگرفته شده است؛ مانند شاخص‌هاي مطالعه به طور عام و يك بار مطالعه اختياري به صورت هدفمند و هركدام از اين‌ها در زيرشاخه‌هايي قرار مي‌گيرد. در زيرشاخه مطالعه به طور عام باهدفمند بودن آن به عنوان شاخص جدايي محسوب مي‌شود و شاخص‌هاي جداگانه‌اي مانند سطح تحصيلات و سن افراد درنظر گرفته خواهدشد.

او در پاسخ به اين پرسش كه براي بررسي ارزيابي خواندن قرآن و كتب ادعيه در سرانه مطالعه چه روش‌هايي اتخاذ شده است؟ تصريح كرد: سه روش عمومي براي اين كار در نظر گرفته‌ايم؛ يك روش بررسي اسنادي، يك روش مصاحبه و يك روش پرسشنامه است كه همه اين روش‌ها مقرون به صحت خواهدبود و عددي كه به دست بيايد صددرصد درست نيست. در اين پژوهش هم مانند ساير پژوهش‌ها ضريب خطا درنظر گرفته شده و از روش‌هاي ديگري مانند سه روش اسنادي، مصاحبه و روش پرسشنامه درستي كار بررسي خواهدشد.

«جلال غفاري» مدير كل پژوهش و برنامه‌ريزي‌ نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور هم از تشكيل كميته‌اي براي بررسي سرانه و محاسبه ميزان قرآن خبر داده و مي‌گويد: خواندن قرآن كريم و ادعيه قطعاً جزء مطالعه است و كسي كه به اين نوع مطالعه مي‌پردازد، بهترين نوع مطالعه را انجام مي‌دهد.

او با اشاره به تشكيل كميته‌اي براي بررسي انواع مطالعه تأكيد مي‌كند: موضوع تشكيل كميته در واحد پژوهش و برنامه‌ريزي نهاد عمومي كتابخانه‌هاي كشور مطرح شده تا انواع مطالعه مفيد، غير مفيد، مطالعه به قصد تفنن و مطالعه قرآن و ادعيه را كه به قصد بالابردن فضايل اخلاقي انجام مي‌گيرد، اندازه گرفته شود.

اما در حالي كه همه مسئولان فرهنگي بر محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه تأكيد دارند، «علي‌اكبر اشعري» مشاور فرهنگي رييس‌جمهور نظري برخلاف همه دارد و بر اين اعتقاد است كه نبايد پايين بودن مطالعه را با قرآن‌خواندن توجيه كرد. اين مقام مسئول در اين زمينه مي‌گويد: دو گروه از مطالعات كه شامل كتاب‌هاي ديني و درسي است را نبايد با بحث كتاب مخلوط كنيم. زماني كه بخواهيم خواندن قرآن را در سرانه مطالعه محاسبه كنيم به اين موضوع برمي‌خوريم كه همه مردم ايران در شبانه‌روز در چند نوبت نماز مي‌خوانند و در نماز آيات قرآن را بر زبان مي‌آورند و اين باعث مي‌شود كشور ما در سرانه مطالعه جهان در مقام نخست قرار گيرد و كشوري كه از نظر كتابخواني رتبه اول را به دست بياورد از لحاظ علمي هم بايد پيشرفته‌ترين كشور باشد.

او ادامه داد: خواندن قرآن و دعا كار بسيار شايسته‌اي است و حتماً انس با قرآن در پيشرفت كشور مؤثر خواهدبود، اما بحث سرانه كتاب يك بحث است و اين مطالعات شامل مباحث ديگري مي‌شود.

ارائه نظري متفاوت با ساير مسئولان

مشاور فرهنگي رييس‌جمهور با اعتقاد بر اين‌كه براي اين محاسبه بايد معياري وجود داشته باشد مي‌افزايد: اگر معياري ملي براي اين نوع محاسبه وجوددارد، بايد معيارمان را محاسبه كرده و بگوييم و اگر از معيارهاي جهاني تبعيت مي‌كنيم بايد از آن معيار تبعيت كرده و ببينيم آيا در فرهنگ مسيحيت خواندن انجيل در سرانه مطالعه به حساب مي‌آورند يا نه، اما اگر مي‌خواهيم مقياس ملي درست كنيم، بايد بگوييم كه كاري به دنيا نداريم و مي‌خواهيم براي خودمان يك مقياس ملي در نظر بگيريم.

پرسشي كه شايد بيش از همه چيز ذهن افراد را در بحث محاسبه خواندن قرآن در سرانه مطالعه مطرح كرد در درجه نخست اين بود كه آيا خواندن متون مقدس نيز در سرانه مطالعه كشورهاي دنيا محاسبه مي‌شود يا نه؟

معاون فرهنگي وزير ارشاد به اين پرسش اين‌گونه پاسخ مي‌دهد: در خارج از كشور معمولا‌ً سرانه مطالعه‌اي را كه از خواندن كتاب‌هاي مذهبي به دست آمده لحاظ مي‌كنند و اين موضوع كه مطالعه موظفي است يا داواطلبانه و كتابي كه مكرر خوانده شود آيا بايد در سرانه مطالعه جايي داشته باشد يا نه، در كار مطالعاتي نظر گرفته مي‌شود.

محمود سالاري هم درباره اين‌كه آيا متون مقدس در سرانه مطالعه ساير كشور محاسبه مي‌شود يا نه؟ بيان مي‌كند: بررسي سرانه مطالعه به اين نكته برخورديم تاكنون فرمولي براي بررسي سرانه مطالعه وجود نداشته است و معمولاً پژوهشگاه‌هايي كه اين كار را انجام مي‌دهند از روش‌هاي متفاوتي براي به دست آوردن اين آمار استفاده كنند و اين محاسبه در دنيا مرسوم است، اما يك بار آمار را با اين سرانه محاسبه و يك‌بار آن را جدا كرده و بعد محاسبه مي‌كنند و نتايج اين‌‌ها را با ويژگي‌هاي مختلف آماري به دست مي‌آورند.

خواندن متون مقدس در آمار مطالعه ساير كشور محاسبه مي‌شود

«احمد پارسازاده» مسئول كميته پژوهش سنجش سرانه مطالعه پاسخ اين پرسش را با استدلال‌هاي علمي داده و توضيح مي‌دهد: بحث‌هايي كه در غرب مطرح مي‌شود دقت بيشتري از بحث‌هايي كه در ايران مطرح است دارد. البته آن‌ها بيشتر تمايل دارند نتايج بالاي سرانه را اعلام كنند و از ارائه مستندات طفره مي‌روند. غربي‌ها وقتي از سرانه مطالعه مي‌گويند، مشخص مي‌كنند كه از تعريف مطالعه چه منظوري دارند؛ براي مثال مشخص مي‌كنند كه نوع مطالعه، مطالعات تفنني است يا غير تفنني. از اين رو عموماً وقتي از سنجش مطالعه صحبت مي‌كنند بيشتر مرادشان آن است كه مردم چقدر از اوقات فراغتشان را به مطالعه اختصاص مي‌دهند؟ جهت براي آن‌ها اهميت دارد كه مطالعات تفنني چقدر بافت اجتماعي را تحت تأثير قرار مي‌دهد.

او مي‌افزايد: در برخي پژوهش‌ها در كشورهاي غربي حتي ساعاتي كه سر كلاس مي‌روند جز مطالعه قرار مي‌گيرد. براي سنجش مطالعه حتي كشاورزي كه سر زمين مي‌رود و در راه برشورهاي تبليغاتي راجب سموم گياهي و ... را مطالعه مي‌كند جزء شاخص‌ها حساب مي‌كنند. به اين دليل كه آن‌ها علاقه‌مندند آمار مطالعه را بالا نشان دهند.
چهارشنبه 2 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]