راهبرد نومحافظه كاران آمريكا براي مهار بنيادگرايي در عربستان، پاكستان و تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: راهبرد نومحافظه كاران آمريكا براي مهار بنيادگرايي در عربستان، پاكستان و تركيه
ميشل روبين*: پاكستان حتي اگر سعودي ها همين فردا از وهابي گري دست بردارند و تامين مالي مساجد، مدارس و برنامه هاي مذهبي را در گوشه و كنار جهان متوقف كنند، باز هم پاكستان جاي خالي اين كشور را پر خواهد كرد. پاكستان نيز اكنون به يكي از مهم ترين پايگاه هاي وهابي گري در جهان تبديل شده است. وهابي گري در پاكستان، ديوبنديسم ناميده مي شود. نخستين وهابيون در شبه قاره هند به سال 1867 در شمال هند مستقر شدند و اندكي بعد مدرسه «ديوبندي» را با كمك مستقيم وهابيون عربستان تاسيس كردند. ديوبندي ها نقش بسيار مهم و تعيين كننده اي در تاريخ معاصر هند و پاكستان ايفا كرده و در جدايي بنگلادش از پاكستان نيز نقش اساسي داشتند. در واقع نخستين حزب سياسي اسلامگرا در جهان توسط اينان تاسيس شد. اين حزب در سال 1941 در هند تحت استعمار انگليس برپا شد و «جماعت اسلامي» نام گرفت. موسس اين حزب فردي به نام «سيد ابوالعلاء مودودي» بود كه نوشته هاي وي الهام بخش اسلامگرايان سراسر جهان بود. مهم ترين پيروان مودودي عبارت بودند از: - حسن البنا بنيانگذار اخوان المسلمين - سيد قطب نظريه پرداز اخوان المسلمين - فري الغايبه نويسنده كتاب معروف «وظيفه فراموش شده» و بنيانگذار جنبش «تكفير و الهجره» در بطن اخوان المسلمين - عبدالله اعظم نظريه پردازي كه نظرات وي الهام بخش بن لادن بوده است. وي بنيانگذار «حماس» بود. - حسن الترابي بنيانگذار «جبهه ملي اسلامي سودان» و كسي كه از بن لادن دعوت كرد مركز فعاليت خود را به سودان منتقل كند. - ملامحمد عمر رهبر جنبش طالبان - ايمن الظواهري رهبر جنبش تكفير و مرد دوم القاعده - عمر عبدالرحمان فردي كه الهام بخش ايمن الظواهري بود وي در حال حاضر به اتهام سازماندهي عمليات تروريستي در زندان فدرال آمريكا به سر مي برد. نفود كلام «مودودي» و سازمان جماعت اسلامي به ويژه در پاكستان بسيار زياد است. اين حزب با كمك مستقيم عربستان درصدد گسترش نفود خود به سراسر منطقه است. يكي از علل اين نفوذ گسترش شبكه مدارس اسلامي در پاكستان و نفوذ عناصر تحصيلكرده اين مدارس در ارتش، دستگاه دولتي، سرويس هاي امنيتي و سيستم خدمات عمومي پاكستان است. حاصل اين روند آن است كه پاكستان كه روزگاري نه چندان دور، الگويي موفق براي كشورهاي در حال توسعه محسوب مي شد اكنون در فقر و نااميدي دست و پا مي زند.در مدارس اسلامي پاكستان به جاي آموزش مهارت هاي حرفه اي به دانش آموزان جهاد و عمليات شهادت طلبانه در داخل و خارج (كشمير، افغانستان، هند و حتي انگليس) آموزش داده مي شود. نظريه پرداز فعلي جماعت اسلامي «خورشيد احمد» نام دارد كه اگرچه فردي نسبتاً ناشناخته است اما يكي از معتبرترين نظريه پردازان جنبش اسلامي در جهان محسوب مي شود. وي در كتاب اخير خود تحت عنوان «آمريكا و ناآرامي در جهان اسلام» پيشنهاد تشكيل يك ائتلاف جهاني ميان چين و دنياي اسلام را براي مقابله با آمريكا مطرح كرده است. درواقع چين بزرگ ترين حامي و مشوق پاكستان در دستيابي به سلاح اتمي بوده و از دهه 1970 تاكنون اين كشور را به لحاظ مالي و فني مورد حمايت قرار داده است. ژنرال پرويز مشرف رئيس جمهوري پاكستان تاكنون با تلاش هاي ضد تروريستي غرب كم و بيش همراهي كرده است. يكي از مهم ترين اقدامات وي دستگيري اعضاي خارجي القاعده در پاكستان بود اما منافع امنيتي درازمدت غرب را تنها نمي توان با اتكا به رئيس جمهوري فعلي پاكستان تامين كرد. از اين گذشته با توجه به نفوذ گرايشات افراطي در ارتش و دستگاه هاي امنيتي پاكستان، معلوم نيست رهبر آينده اين كشور تا چه حد از مشي پرويز مشرف تبعيت خواهد كرد. در عين حال سياست آمريكا و غرب در قبال پاكستان بايد موارد زير را شامل شود: 1 - قطع كمك هاي مالي عربستان به گروه هاي اسلامگراي پاكستان 2 - حمايت از اقدامات پرويز مشرف در جهت احياي سنت هاي دموكراتيك و تقويت مباني جامعه مدني در پاكستان 3 - اعمال فشار به دولت پاكستان براي تصفيه دستگاه هاي دولتي، نظامي و امنيتي اين كشور از اسلامگرايان و قرار دادن افراد سكولار به جاي آنها. 4 - و بالاخره غرب بايد هميشه يك سناريوي نظامي - سياسي را براي دخالت در پاكستان آماده داشته باشد. وجود اين سناريو پيغامي روشن به اسلامگرايان خواهد بود تا از حد و حدود خود تجاوز نكنند. تركيه در دوران جنگ سرد، آمريكا و اروپا متحدي استراتژيك تر از تركيه نداشتند. درواقع اين كشور به عنوان يك كشور مسلمان و دموكرات الگويي براي جهان اسلام به شمار مي رفت. در عين حال در تركيه نيز مانند ديگر كشورهاي مسلمان يك گرايش فاشيستي وجود دارد كه هميشه در پي كسب قدرت بوده است.حزب اسلامگراي AKP هماهنگ كننده اصلي فعاليت هاي اسلامي در تركيه است كه تحت رهبري «رجب طيب اردوغان» قرار دارد. تلاش وي اين است كه تركيه را از يك دموكراسي سكولار به سوي يك رژيم مذهبي اسلامگرا كه مخالف آزادي و ارزش هاي غربي است هدايت كند. شواهد متعددي در تاييد اين تمايل در دست است: - عربستان سعودي و كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس پس از حوادث 11 سپتامبر، ميلياردها دلار از سپرده هاي خود را نزد بانك هاي آمريكا و غرب خارج كرده و به تركيه منتقل كردند. بسياري از كارشناسان معتقدند از اين «پول سبز» به عنوان منبعي براي تامين مالي تروريسم استفاده مي شود. آنچه مسلم است اينكه جريان «اردوغان» با اتكا به همين منابع، رشد كرده و بر نفوذ خود در جامعه تركيه افزوده است. ¦ سيستم آموزش تركيه كه از ديرباز يك سيستم سكولار بوده اكنون تحت تاثير منابع هنگفت مالي در حال تغيير است. مدارس «امام هاتف» و برخي ديگر از مدارس مذهبي همچون قارچ در تركيه سر بر مي آورند. در اين مدارس تفاسير افراطي از قرآن به دانش آموزان القا مي شود. شخص اردوغان نيز تحصيلكرده يكي از اين مدارس است و به ابتكار وي سن ورود به مدارس اسلامي تركيه از 12 به چهار سال كاهش پيدا كرده است. در سال 2005 حدود 1215000 نفر در مدارس مذهبي تركيه مشغول تحصيل بودند. ¦ ده ها هزار نفر از فارغ التحصيلان مدارس مذهبي در دستگاه هاي دولتي تركيه شاغل هستند و حدود چهار هزار نفر از ايشان نيز در دستگاه قضايي تركيه به كار اشتغال دارند. بديهي است اين افراد ممكن است تحت شرايطي، ابزار دست اسلامگرايان افراطي قرار گيرند. ¦ناشكيبايي مذهبي در جامعه تركيه در حال گسترش است. يك سوم مسلمانان تركيه را علوي ها تشكيل مي دهند كه روايت خاصي از اسلام را عرضه مي كنند. بنيادگرايان سني مذهب، علويان را «منافق» و «مرتد» مي دانند. با اقليت هاي ديگر مذهبي نيز در تركيه امروز (يهودي ها، مسيحيان و...) برخوردي مشابه با علويان صورت مي گيرد. ¦ آنچه اكنون به بهانه اصلاح سيستم بانكي در تركيه جريان دارد چيزي جز تصرف مواضع و دارايي و نيز محدودسازي عمليات بانك هايي نيست كه با اپوزيسيون در ارتباط هستند، اكنون بسياري از دست اندركاران موسسات مالي اسلامي در دولت اردوغان مقاماتي را اشغال كرده اند. ¦ رسانه هاي گروهي عمده تركيه در اختيار دولت است لذا با توجه به ماهيت دولت فعلي تركيه مي توان گفت 90 درصد از فعاليت هاي رسانه اي اين كشور تحت كنترل يا هدايت اسلامگرايان قرار دارد. رسانه هاي گروهي تحت كنترل دولت، جنگ تبليغاتي گسترده اي را عليه آمريكا و غرب آغاز كرده اند. در سال 2005 يك رمان در تركيه منتشر شد كه در آن جنگ ميان تركيه و آمريكا به تصوير كشيده مي شود و واشنگتن مورد حمله هسته اي ترك ها قرار مي گيرد. اين كتاب در زمره پرفروش ترين كتاب هاي تركيه قرار گرفت. ¦ اسلامگرايان در ارتش تركيه نيز نفوذ كرده اند. طبق دستورالعمل صادره توسط دولت اردوغان، ارتش بايد بيشتر از فارغ التحصيلان مدارس اسلامي در صفوف خود استفاده كند. با توجه به موضع دوستانه دولت اردوغان در قبال ايران و سوريه، ارتش تركيه در برخورد منطقه اي با اسلامگرايان افراطي دچار انفعال شده است.حال سوال اينجاست كه سياست غرب در قبال تركيه بايد چگونه باشد. به نظر مي رسد بايد گام هاي زير در اين رابطه برداشته شود: 1- در تركيه نيز مانند ديگر كشورهاي خاورميانه، ايالات متحده و غرب بايد از مسلمانان ميانه رويي كه شجاعانه در برابر اسلامگرايان افراطي ايستادگي مي كنند، حمايت كنند. 2- قطع جريان «پول سبز» به داخل كشور در بلندمدت به سود مردم تركيه است. اگر غرب جاي خالي اين پول را در اقتصاد تركيه پر كند ترك ها بهتر خواهند توانست در مقابل جريان بنيادگرا ايستادگي كنند. 3- غرب به يك اهرم قدرتمند ديگري براي تاثيرگذاري بر تحولات داخلي تركيه دسترسي دارد و آن تمايل ميليون ها ترك به عضويت در اتحاديه اروپايي است. * از محققان ارشد «انستيتوي اينترپرايز» است
دوشنبه 31 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 457]