تمرين رهايي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تمرين رهايي

دين- زهرا رضاييان:
اعتكاف، بستر مناسب انديشه، تفكر و خردورزي و فرصتي است براي اينكه انسان‌هاي فرو‌رفته در غرقاب روزمرگي از فضاي پرالتهاب روزانه به سوي خويش و خداي خويش بازگردند.

اعتكاف فرصت بسيار مناسبي است تا انساني كه در پيچ و خم‌هاي زندگي مادي غرق شده، خود را بازيابد و به قصد بهره بردن از ارزش‌هاي معنوي، از علايق مادي دست بكشد و خود را در اختيار پروردگار بگذارد و تقاضا كند تا او را در راه او ثابت قدم نگه دارد تا بتواند به درياي بيكران انس و مهر خداوند كه يكسره مغفرت و رحمت است، متصل شود.اعتكاف نوعي رياضت و محدود ساختن خود است.

تمرين رها كردن دنيا، بريدن از خود، خانواده و خويشان، دل كندن از علاقه‌هاي دنيوي و لذت‌هاي نفساني است. گريزي از غفلت‌زدگي و خمودي به هوشياري، نشاط، تحرك و اميد است؛ گريختن از اندوه گناه و اضطراب نافرماني و فرار از آتش جهنم و رنج دوزخ است.

پناه بردن به حريم امن الهي و سرزمين عفو و رحمت و مهر؛ آنجا كه خداوند بنده نواز آغوش گشوده تا گمشده خويش را در آغوش بگيرد و اين ميهمان بيمناك و خسته را به امنيت و آرامش برساند و براي طاعت و عبادت و استقامت در ادامه زندگي، جاني تازه بخشد.روح انسان نيازمند نيايش است و مناجات و هم كلامي موجودي ضعيف و با منشأ قدرت‌ها، از آغاز خلقت تا صحنه رستاخيز، زيباترين هنر آدمي بوده و خواهد بود، از اين‌رو اعتكاف برطرف‌كننده اين نياز به حق انسان و انتخابي نيكو براي رسيدن به كمال است.

اعتكاف مخصوص دين اسلام نيست بلكه در اديان الهي ديگر نيز وجود داشته و در اسلام استمرار يافته است، اگرچه در شرع مقدس اسلام پاره‌اي از خصوصيات و احكام و شرايط آن تغيير كرده است.

برخي از آيات قرآن نيز دال بر آن است كه اعتكاف در اديان الهي گذشته وجود داشته است: «به ياد آر هنگامي كه ما خانه كعبه را مقام امن و مرجع امر دين خلق مقرر داشتيم و دستور داده شد كه مقام ابراهيم را جايگاه پرستش خدا قرار دهيد، از ابراهيم و اسماعيل پيمان گرفتيم كه حرم خدا را پاكيزه داريد براي اينكه اهل ايمان به طواف و اعتكاف حرم بيايند و در آن نماز به جاي آرند. »(بقره/125) از اين آيه استفاده مي‌شود كه در زمان حضرت ابراهيم(ع) و حضرت اسماعيل(ع) عبادتي به نام اعتكاف وجود داشته و پيروان دين حنيف گرداگرد كعبه معتكف مي‌شدند.حضرت موسي(ع) نيز با آنكه مسئوليت سنگين رهبري و هدايت امت را بر دوش داشت، براي مدت زماني آنان را رها كرد و براي خلوت كردن با محبوب خويش به خلوتگاه كوه طور شتافت و در پاسخ به پرسش پروردگارش عرضه داشت: «... و عجلت اليك ربي لترضي؛ (طه/84)... و من براي خشنودي تو تعجيل كرده و بر آنها تقدم جستم.»

قرآن در جايي ديگر از رهبانيت و گوشه‌گيري پيروان حضرت عيسي(ع) سخن به ميان آورده و مي‌فرمايد: «و از پي نوح و ابراهيم باز رسولان ديگر و سپس عيسي پسر مريم را فرستاديم و به او كتاب آسماني انجيل را عطا كرديم و در دل پيروان او رأفت و مهرباني نهاديم و ترك دنيايي كه از پيش خود در آوردند، ما آن را برايشان مقرر نكرديم مگر براي آنكه كسب خشنودي خدا كنند؛ با اين حال آن را چنان كه حق رعايت آن بود، منظور نداشتند.» (حديد/27)

اسلام نيز با پيش‌بيني عبادتي به نام اعتكاف كه در واقع نوعي خلوت و درون‌گرايي است، براي ساختن انسان‌ها و جامعه انساني و جلوگيري از آفت «خدا فراموشي»،
چاره انديشي كرده است. در حقيقت اعتكاف زمينه مناسبي است تا انسان به كاوش درباره انگيزه‌ها و روحيات خويش بپردازد و براي رفع نقصان و تكامل خود بكوشد.

آثار اعتكاف

رشد، كمال، بالندگي روحي، عقلي و ايماني انسان و رسيدن به عالم شهود و ملكوت از آثار اعتكاف است. در اعتكاف، انسان با پي بردن به نكات مثبت و منفي وجودش، با تقويت نقاط مثبت، از ضعف‌هاي خود مي‌كاهد و فرد علاوه بر حفظ معنويات، به همنوعان خويش هم توجه مي‌كند. آثار اعتكاف دو نوع است:

آثار فردي:‌ اولين اثر خلوت گزيني آسماني اعتكاف، بهجت و نورانيت قلبي است؛ يعني هر چه انسان توجه خود را به خدا بيشتر مي‌كند، فيوضات رباني بيشتري را كسب مي‌كند و در نتيجه نور خداوند در دلش متجلي مي‌شود. اعتكاف فرصتي كارساز و كارآمد براي انديشيدن به شيوه رفتاري خود در عرصه‌هاي مختلف زندگي و نحوه عبوديت در پيشگاه خداوند است، چنين تفكري نوعي عبادت است كه مي‌تواند انسان را حتي از ملائكه مقرب خداوند نيز بالاتر ببرد و او را از فرش به عرش برساند.تقويت روحيه بندگي، دوري از گناهان كه موجب پاكسازي‌ روح و آمادگي براي پذيرش حق مي‌شود، تواضع و فروتني كه ثمره تفكر و پاسخ به نداي درون انسان است، از جمله آثار فردي اعتكاف است. معتكف كه در مدت اعتكاف از بسياري از امور حلال هم چشم پوشي مي‌كند، درحقيقت تمريني براي تقويت اراده خود انجام مي‌دهد.

از سوي ديگر اخلاص در عبادت و دوري از ريا كه در اين عمل عبادي نهفته است، سبب تواضع و فروتني وي مي‌شود. اعمالي كه آدمي در اعتكاف انجام مي‌دهد، هر كدام چنان تحولي در وجودش ايجاد مي‌كند كه گويي خدا را در قلبش مي‌بيند.اعتكاف بهترين فرصت براي انس با خدا و درك شيريني و لذت بندگي اوست، ميداني است براي به زمين زدن وابستگي‌ها و زدودن عشق به دنيا. اعتكاف انسان ساز است و فرصتي محسوب مي‌شود كه آدمي در آن با مرور نامه اعمال خود و بررسي گفتار و رفتار گذشته خود، اعمالش را كه تنها يار و همراه مجسم تا روز قيامت‌ هستند، (زلزال/6) مي‌سنجد و هر آنچه را تاكنون از او سر زده محك مي‌زند و خود را براي روزي كه ذره ذره اعمال نيك و بدش را حساب وكتاب مي‌كنند (زلزال/8) آماده مي‌سازد.

آثار اجتماعي:‌در دنياي امروز كه بشر با بحران‌هاي فراوان مادي و معنوي روبه‌رو است و همه چيز به گونه‌اي ساخته و كنار هم چيده شده است كه بشر را هر چه بيشتر به يك ماشين مكانيكي تبديل كرده و همه چيز براي او از قبل تعيين شده و اين اشتغالات و پيشرفت‌ها نيز از سويي باعث تشديد بحران معنوي و تنزل كيفي زندگي افراد شده و مي‌شود، مراسم‌ ديني از قبيل اعتكاف اين قابليت‌را دارد كه جلوي اين افراط و تفريط‌ها را بگيرد. از ديگر آثار مهم اعتكاف در سطح جامعه رويارويي اين مراسم عبادي و معنوي با نفوذ فرهنگ بيگانه است.

جواني كه در مراسم اعتكاف طعم شيرين ايمان و انس به خداوند را چشيده است، لذت‌هاي مادي و شهواني در ديدگاهش حقير و بي‌ارزش شده و به آساني در گرداب فساد و تباهي گرفتار نمي‌شود. از سوي ديگر چنين مراسمي خود پيامي عملي و درسي عبرت آميز براي مردم است. حضور جمعي از مومنان در مسجد براي عبادت در حقيقت نوعي الگوسازي و الگودهي براي اقشار جامعه مخصوصا نوجوانان و جوانان است كه تشنه اين قبيل مراسم‌هاي معنوي هستند و همچنين نوعي دعوت به خداپرستي و دينمداري است و آثار سازنده‌اي بر جامعه خواهد داشت. از همين رو در رويارويي با تهاجم فرهنگي دشمنان اسلام نبايد نقش مؤثر سنت‌هايي را كه در باور عموم مردم ريشه‌هاي عميق دارند، ناديده گرفت.

تاريخ درج: 25 تير 1387 ساعت 10:07 تاريخ تاييد: 25 تير 1387 ساعت 12:23 تاريخ به روز رساني: 25 تير 1387 ساعت 12:15
سه شنبه 25 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]