پازل نيمه تمام فراغت

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: پازل نيمه تمام فراغت
چگونگي گذران اوقات فراغت اهميت زيادي دارد چراكه به گفته كارشناسان علوم اجتماعي مي تواند در رشد و شكوفايي استعدادها، پيشرفت و توسعه اقتصادي، پيشگيري از نابه هنجاري ها و ... تاثير داشته باشد.

سرويس فرهنگي برنا

"تعريف لغوي فراغت به معناي آسودگي و آسايش از كار و شغل بوده و اوقات فراغت لحظه هايي اند كه فرد به دور از مسئوليت و كار اصلي روزانه خود، آزادانه، به اختيار و بر اساس تمايل شخصي به آن مي پردازد."

مي توان گفت اوقات فراغت زماني است كه فرد با رضايت‏خاطر براي استراحت، تفريح، توسعه آگاهي‏ و يا فراگيري غير انتفاعي و مشاركت اجتماعي داوطلبانه به آن مي‏پردازد.

جامعه‌شناسان در تعريف اوقات فراغت مي‌گويند: "اوقات فراغت به اوقاتي گفته مي‌شود كه افراد از كار درآمدزا، ارضاي نيازهاي زيستي و مسئوليت‌هاي خانوادگي فارغ شده و مي‌توانند بي‌دغدغه به تفريحات مورد علاقه‌شان بپردازند."

از آن جايي كه فرد در طول اوقات فراغت زمان كافي براي پرداخت به مطالعه، كتاب، فعاليت هاي هنري و ... دارد، اين فرصت ها مي توانند در جهت رشد و شكوفاي مصرف شوند.

در واقع اوقات فراغت علاوه بر تاثيرات فردي به رشد اجتماعي نيز كمك مي‌كند. چراكه براي انجام فعاليت هاي هنري و ورزشي و ... به اجتماع رو آورده و اين روابط به رشد استعداد، فرهنگ، آگاهي و انديشه او كمك مي كند.

افراد به خصوص نوجوانان و جوانان در جريان سپري كردن اوقات فراغت، مسائل بسياري را براي خود دروني كرده و به سرمايه هاي معنوي شان افزوده مي شود.

بر همين اساس مي توان از اوقات فراغت به عنوان يك سرمايه فرهنگي و انساني كه به رشد و توسعه فرهنگي و در نتيجه آن رشد اقتصادي، سياسي و ... ياد كرد.

از ديدگاه كارشناسان علوم اجتماعي چگونگي گذران اوقات فراغت اهميت زيادي دارد چراكه مي تواند در رشد و شكوفايي استعدادها، پيشرفت و توسعه اقتصادي، پيشگيري از نابه هنجاري ها و ... تاثير داشته باشد. اين كارشناسان اوقات فراغت را معيار مناسبي براي تشخيص سلامت و استحكام ساختار تربيتي جامعه مي‏دانند.

در جامعه ما نيز نهادهاي بسياري متولي برنامه ريزي اوقات فراغت هستند. بر همين اساس اين نهادها و متوليان فرهنگي براي غني سازي اوقات فراغت به برنامه ريزي مي پردازند.

وزارت آموزش و پرورش، سازمان تبليغات اسلامي، سازمان ملي جوانان، سازمان دانش‌آموزي، نيروي مقاومت بسيج، وزارت علوم و... از سازمان هايي هستند كه اين گونه فعاليت ها را تحت پوشش خود در آورده و به شكل هاي متفاوتي به اجراي آن مي پردازند.

اوقات فراغت از نگاه كارشناسان

محمد مشاري؛ مديركل فرهنگي معاونت اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران در اين باره مي گويد: مفهوم اوقات فراغت در جامعه ما به درستي تبيين نشده و لازم است تا به اين مفاهيم بيشتر پرداخته شود و مردم و مسئولان درباره فراغت آگاهي بيشتري بيايند.

وي افزود: نقش سازمان ها و نهادها بايد در پازل اوقات فراغت تعريف شود و هر كدام به نقش خود برسند. فعاليت نهادهاي فرهنگي نيز بايد با مشاركت مردم صورت گيرد.

علي اصغر مهاجري؛ جامعه شناس نيز در اين باره معتقد است: اوقات فراغت، برنامه ريزي و نحوه استفاده از آن از سوي شهروندان ايراني به ويژه نسل كودك ونوجوان در فرهنگ ما به درستي تعريف نشده است. عدم برنامه ريزي صحيح اوقات فراغت به عنوان يك باور فرهنگي نتيجه عدم شناخت بوده و بر همين اساس نيز اين اوقات در سبد مصرف خانواده ايراني قرار نگرفته است.

وي افزود: افراد اين اوقات را محدود به زمان هايي خاص مي دانند مثلافصل تابستان؛ لذا در اين فصل سازمان هاي برنامه ريز و اصحاب رسانه به آن مي پردازند. اما بايد توجه داشت كه اوقات فراغت يك امر جاري در طول زمان است.

مهاجري در ادامه گفت: ما اوقات فراغت را به عنوان يك سرمايه گذاري فرهنگي نمي بينيم. تنها آن را جايگزيني براي تعطيلي كلاس هاي مدرسه مي دانيم. هم چنين بسياري از مردم اوقات فراغت را يك نوع وقت گذراني و سرگرمي مي دانند در صورتي كه يك انتخاب است.

وي با بيان اين كه اوقات فراغت امري ارادي و انتخابي از جنس سرمايه گذاري به خصوص انساني و اجتماعي است، اظهار كرد: براي حفظ شهروندان در حالت تعادل و براي داشتن يك جامعه با آرامش و به دور از التهاب و تنش بايد از سرمايه نيروي انساني مان استفاده بهينه كنيم. به اين منظور بايد اوقات فراغت طرح و برنامه ريزي داشته باشد.

مهاجري تصريح كرد: از آسيب هاي قابل تامل در آسيب شناسي اوقات فراغت ايران مديريت جزيره اي از حيث زماني و نهادهاي متولي است. بين نهادها و برنامه هايمان وحدت و يكپارچگي وجود ندارد.

وي با اشاره به اين كه شهروندان تمايلي به اوقات فراغت ندارند، گفت: ابتدا بايد اوقات فراغت، ضرورت و اجتناب ناپذيري آن به عنوان يك امر حياتي در حوزه اجتماعي در باور شهروندان جاي گرفته و نهادي شود. نياز به اوقات فراغت بايد در بين مردم ايجاد شود.

اين جامعه شناس در پايان افزود: بايد براي افزايش آگاهي مردم تلاش كرده و هم چنين بين نهادهاي مختلف هم پوشاني و هماهنگي وجود داشته باشد.

اگر چه نهادها و مراكز فرهنگي چندي است در شروع فصل تابستان گرد هم مي آيند و به برنامه ريزي براي غني سازي آن مي پردازند، اما آن چه در واقعيت ديده مي شود، حركت هاي موازي و مقطعي است كه بي هيچ هماهنگي انجام مي شود.

مسئولان آمارهاي بالا و چشم گيري از ميزان پوشش اين برنامه ها، تعداد شركت كننده ها و همچنين تعدد برنامه ها ارائه مي دهند. آسيب هاي مختلفي در حوزه برنامه ريزي اوقات فراغت در جامعه وجود دارد.

از آن جمله مي توان به نبود تعريف مشخص از اين اوقات بين مردم و مسئولان ياد كرد. تا زماني كه تعريف مشخصي در اين زمينه وجود نداشته باشد، به طور حتم مسئولان نمي توانند برنامه ريزي صحيحي در اين زمينه انجام دهند.

هم چنين از آن جايي كه تعداد نهادهاي متولي اين امر بسيار زيادند و اصولا در هر سازماني و هر حوزه اي هر نهاد برنامه هاي خاص خودش را دارد؛ برنامه ريزي مشترك و جامع بين اين نهادها در سطح كشور وجود ندارد.

نبود برنامه مشخص و جامع سبب شده كه برنامه هاي طرح ريزي شده از سوي نهادها، موفقيت چنداني كسب نكنند. چراكه به صورت پراكند و در محدوده هاي زماني و مكاني محدود و به صورت مجزا اجرا مي شوند.

از طرفي به علت عدم سرمايه گذاري صحيح در اين زمينه حتي اگر طرح هاي خوبي به منظور غني سازي اوقات فراغت صورت گيرد، باز هم بدون پشتوانه است. چراكه هم مردم شناختي براي استفاده از آن ندارند و از طرف ديگر سرمايه كافي براي همگاني كردن آن وجود ندارد.

اما ضعف هاي برنامه ريزي اوقات فراغت به همين جا ختم نمي شود. عدم كارشناسي هاي دقيق، عدم شناخت كافي از نياز هايي كه بايد در اين اوقات پاسخ داده شوند، عدم آشنايي مردم با چگونگي استفاده از اين اوقات، مشكلات اقتصادي كه خود سدي براي استفاده بهينه از اين امر است و ... همه عواملي هستند كه داشتن اوقات فراغتي با آرامش، آگاهي بخش و تاثيرگذار را با مانع مواجه مي كنند.
سه شنبه 25 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 371]