نقش امام علي(ع) در تدوين حديث و تفسير قرآندر گفت‌وگو با دكتر مؤدب عنوان شد:«كتاب في علوم‌القرآن»؛ شاهد علامه صدر در پيش‌تازي شيعه در مباحث علوم قرآني

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نقش امام علي(ع) در تدوين حديث و تفسير قرآندر گفت‌وگو با دكتر مؤدب عنوان شد:«كتاب في علوم‌القرآن»؛ شاهد علامه صدر در پيش‌تازي شيعه در مباحث علوم قرآني
گروه انديشه: علامه «سيدحسن صدر»، صاحب كتاب «تأسيس‌الشيعة» در اثبات پيش‌تازي شيعه در مباحث علوم قرآني، به «كتاب في علوم‌القرآن» حضرت امام علي(ع) استشهاد مي‌كند.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين دكتر «سيدرضا مؤدب»، مدير گروه علوم قرآن و حديث دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه قم، در گفت‌وگوي اختصاصي با سرويس انديشه، با موضوع «نقش امام علي(ع) در تاريخ و تدوين حديث»، به مناسبت ولادت مولود كعبه گفت: زماني‌ كه از مصحف حضرت امام علي(ع) ياد مي‌شود، منظور قرآني است كه همراه آن توضيحات، شأن نزول، شرح و بيان آيات آمده است و الا قرآن ياد شده در آن‌جا، دقيقا همين قرآن موجودي است كه ما در اختيار داريم.

عضو هيئت علمي جامعةالمصطفي(ص) العالمية به بررسي اجمالي ديگر آثار اميرالمؤمنين علي(ع) و نقش ايشان در تاريخ و تدوين حديث پرداخت و گفت: اثر ديگري كه از مكتوبات امام علي(ع) باقي است، مجموعه‌اي است كه گاهي با نام «كتاب علي(ع)» يا «جامعه علي(ع)» و يا گاهي با نام «صحيفةالفرائض» از آن ياد مي‌شود.

نويسنده كتاب «تاريخ حديث» با بيان اين مطلب كه اين مجموعه در واقع مطالبي بوده است كه حضرت رسول(ص) املاء و حضرت علي(ع) يادداشت فرمودند، افزود: در واقع اين مجموعه در زمان خود پيامبر(ص) شكل گرفته است. امام حسن(ع) از اين مجموعه (كتاب علي(ع)) عبارتي دارند كه در مصادر حديثي ـ از جمله مرحوم مجلسي در «بحارالانوار» ـ آن را نقل مي‌كنند، امام حسن (ع)مي‌فرمايد:

«ان العلم فينا و نحن اهله؛ علم و دانش همه پيش ماست». مقصود از عبارت «علم» همان علوم ديني، معرفتي و الهي است كه از آن مي‌توان به حديث هم ياد كرد و بعد امام حسن(ع) مي‌فرمايند «و هو عندنا مجموع كله بحذافيره؛ تمام اين علوم و دانش نزد ماست.» و در ادامه مي‌فرمايند: «و هو عندنا مكتوب باملاء رسول الله و خط علي بيده» اين جمله بسيار مهم است؛ يعني تمام اين علوم كه به دست ما رسيده است مكتوبي كه به املاء پيامبر(ص) و خط حضرت علي(ع) بوده است.

مدير گروه علوم قرآن و حديث دانشگاه قم تصريح كرد: اين مجموعه در دوران‌هاي متعدد توسط امامان معصوم(ع) بر ديگران عرضه شده است و گاهي به آن استشهاد مي‌كردند. «صيرفي» يكي از اصحاب امام محمد باقر(ع) مي‌گويد: «ما نزد حضرت محمد باقر(ع) بوديم، ايشان كتابي را آوردند و فرمودند: «هذا كتاب علي» و عباراتي را نشان دادند و فرمودند: «هذا خط علي و املاء رسول الله» كه اين مجموعه هم نقش بسيار مهمي در شكل‌گيري مجموعه‌هاي حديثي بعدي داشته و از ميراث‌هاي گران‌قدر حديثي بوده كه نزد ائمه(ع) محفوظ بوده است و از طريق آن‌ها مطالبش منتقل شده و مجموعه‌هاي حديثي بعدي شكل گرفتند.

عضو هيئت مديره انجمن علوم قرآن و حديث ايران در ادامه سخنانش، بحث «كتاب في علوم القرآن» را به ميان آورد و اذعان كرد: اثر ديگري كه منسوب به حضرت علي(ع) است، كتابي با عنوان «كتاب في علوم القرآن» است. اين مجموعه كه در واقع عمدتا مباحث علوم قرآني؛ مانند محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و يا مطالب تفسيري ديگري بوده است از حضرت علي(ع) به يادگار مانده است.

اين استاد حوزه در تأييد كلام فوق، به سخن علامه «سيدحسن صدر» استشهاد كرد و گفت: علامه سيدحسن صدر كه يكي از علماي بزرگ شيعه است و در كتاب «تأسيس‌الشيعه» وقتي مي‌خواهد پيش‌تازي شيعه را در مباحث علوم قرآني ياد كند، مي‌نويسد: «اما سائر انواع علوم القرآن فاول من نوعها و قسمها فهو ايضا علي اميرالمؤمنين ...» ساير علوم قرآن و نخستين كسي كه آن‌ها را تنويع و تقسيم كرد، حضرت علي(ع) است و ياد مي‌كند كه اين مطالب به نام علوم قرآن بوده و مجموعه‌اي بوده است كه از حضرت علي(ع) رسيده است. احتمال مي‌رود كه اين مجموعه‌اي كه به نام علوم قرآن بيان مي‌شود، بخشي از همان «كتاب علي(ع)» باشد و يا ممكن است خود مجموعه‌اي مستقل باشد كه به دست ما رسيده است.

حجت‌الاسلام مؤدب با اشاره به «اخ القرآن» (نهج‌البلاغه)، تصريح كرد: آخرين مجموعه‌اي كه به دست ما رسيده است و امروزه جامعه علمي ما بيشتر از آن بهره مي‌برند و مهم‌تر است، مجموعه‌اي به نام «نهج‌البلاغه» است. اين اثر بخشي از خطبه‌ها، نامه‌ها و كلمات حضرت(ع) است كه عمدتا در آن دوران 5 ساله حكومت رسمي ايشان بيان شده است. آن دوراني كه مردم بيشتر به ايشان رجوع داشتند.

وي با اشاره به اين‌كه بخش قابل توجهي از نامه‌ها، خطبه‌ها و كلماتي كه از ايشان صادر شده است، در كتاب شريف «نهج‌البلاغه» جمع‌آوري شده است، خاطرنشان كرد: زحمت اين كار را «سيد رضي» از علماي قرن 5 شيعه كشيده است و امروزه در اختيار ما قرار دارد. هم‌چنين بر اين كتاب شرح‌هاي فراواني نوشته شده است. به طوري كه آقا بزرگ تهراني در كتاب «الذريعة في تصانيف الشيعة» از 150 شرح و علامه اميني در كتاب «الغدير» از 80 شرح نام مي‌برند كه بر اين مجموعه نگاشته شده است.

عضو هيئت علمي جامعةالمصطفي(ص)العالمية در ادامه سخنانش گفت: آثار ديگري هم، هم‌چون «كتاب السنن و القضايا و الاحكام» يا «كتاب التعليقات النحوية» يا آثار ديگري كه در كتاب‌هاي تاريخ حديث ثبت هست، به حضرت علي(ع) اختصاص دارد كه بايد براي اطلاعات بيشتر به كتب تاريخ حديث رجوع شود. نهايتا اين‌كه حضرت علي(ع) در قرن اول نقش بسيار زيادي داشتند، در اين‌كه فرمايشاتشان كه همه كلام الهي بوده و به نحوي وحي با واسطه است، مضبوط و مكتوب شود تا به نسل‌هاي بعد منتقل شود. چه آن‌هايي كه خود امام(ع) دست به قلم شدند، چه آن‌هايي كه پيامبر(ص) املاء فرمودند و امام علي(ع) نوشتند و چه آن‌هايي كه ايشان دستور به نوشتن دادند و يا اهميت نوشتن را بيان كردند.

دكتر مؤدب در پايان سخنانش خاطرنشان كرد: الحمد‌الله نسل بعد از حضرت علي(ع)؛ يعني امامان معصوم(ع)، همين ميراث گران‌قدر را حفظ كرده، تداوم داده و معارفي بر آن افزودند و همه اين‌ها تا حدود قرن سوم و چهارم به عنوان مجموعه‌هاي حديثي يا اصول اربعمائه مكتوب شد و در قرن 4 و 5 توسط عالمان و محدثان بزرگ شيعه؛ مانند شيخ كليني، صدوق و طوسي، ضبط و به عنوان كتب اربعه تدوين شد كه امروزه در اختيار همه جويندگان حديثي است.
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 268]