به مناسبت هفته بهزيستي‌ براي بهتر زيستن‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: به مناسبت هفته بهزيستي‌ براي بهتر زيستن‌
جام جم آنلاين: از معلولي كه پاهايش توان حركت ندارند تا روشندلي كه چشم‌هايش نمي‌بينند، از معتادي كه سر در لاك عزلت و تباهي خود فرو برده تا مادري كه تنها سرپرست خانوار شده است، همه چشم‌ها به سازماني دوخته شده كه قرار است دست ياري به سمتشان دراز كند.

گاهي هم بهتر زيستن معنايي ندارد. آدم‌هايي كه جز نگاه به مددكار توان هيچ كاري را ندارند تنها براي زيستن و ادامه حيات دل در گرو كمك ديگران دارند. سازماني كه خود با مشكلات بسيار بايد مشكل‌گشاي ديگران باشد. دست‌هايي كه براي محبت دراز شده اما پاسخي نمي‌شنوند و دستگيري نمي‌يابند. هل من ينصرني؟

فرهنگ غني اسلام و ايرانيان موجب شده از ديرباز خدمات اجتماعي به وسيله افراد نيكوكار در كشور ما ارائه شود؛ اما با افزايش مراودات تجاري، سياسي و فرهنگي در چند قرن اخير با همسايگان و دولت‌هاي منطقه، تغييراتي در برخي حوزه‌هاي اجتماعي ايجاد شد و برخي رويكردهاي سنتي تغيير يافت.

در حوزه بهزيستي، اولين يتيم‌خانه ايران به سبك شبانه‌‌روزي مستقل در محل انبار گندم سابق و در دوران ناصرالدين‌شاه ايجاد شد. از آن زمان به بعد موسسه‌هاي مختلفي از سوي دولت‌ها يا افراد و گروه‌هاي خير براي حمايت از نابينايان و ناشنوايان، معلولان ذهني و جسمي و همچنين نيازمندان و بي‌سرپرستان به وجود آمد كه خدمات آنها عموما جنبه رفاهي و آموزشي داشته است.

تا پيش از پيروزي انقلاب اسلامي، تشكيلات متمركزي براي ارائه خدمات بهزيستي وجود نداشت و دستگاه‌هاي مختلف خدمات نسبتا مشابهي به صورت پراكنده مي‌دادند. نمونه روشن آن خدماتي بود كه با عنوان اوقاف ارائه مي‌شد.

اين فعاليت‌ها بتدريج به عهده دستگاه‌هاي سازمان يافته‌اي گذاشته شده و به صورت متشكل‌تري در خدمت مردم قرار گرفت.در آغاز انقلاب اسلامي، تاكيد بر توسعه عدالت در توزيع منابع و خدمات‌رساني همه‌جانبه توسط دولت، شكل‌گيري نهادهاي مختلفي را به دنبال داشت.

به ابتكار شهيد فياض‌بخش، با مصوبه شوراي انقلاب اسلامي در سال 1359 به منظور تحقق مفاد اصول سوم، بيست و يكم و بيست و نهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، سازمان بهزيستي تشكيل شد. اين نهاد از تلفيق 13 سازمان و نهاد دولتي و غيردولتي به منظور حمايت‌هاي گوناگون از كودكان نيازمند، زنان و كودكان بي‌سرپرست و نيز عرضه خدمات توانبخشي به معلولان جسمي و ذهني، مبتلايان به بيماري‌هاي صعب‌العلاج، معتادان و ناسازگاران اجتماعي و همچنين پيشگيري از معلوليت‌ها و آسيب‌هاي اجتماعي و غيره با توجه به حفظ ارزش‌ها و كرامات والاي انساني و تكيه بر تعاون و همياري مردم نيكوكار و همكاري‌هاي نزديك روحانيون متعهد و ديگر طبقات دلسوز كشور تلاش مي‌كند.

فعاليت سازمان بهزيستي كشور در اوايل تاسيس آن به نحوي بود كه رئيس آن وزير مشاور بود و در كابينه حضور داشت، اما بعد اين ساختار تغيير كرد و سازمان بهزيستي در مجموعه وزارت بهداري و بهزيستي قرار گرفت.

از سال 64 كه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تشكيل شد تا سال 83 كه وزارت رفاه و تامين اجتماعي شكل گرفت، سازمان بهزيستي كشور به عنوان يك سازمان زيرمجموعه وزارت بهداشت فعاليت كرد؛ اما به علت انبوه مشكلات و گرفتاري‌هاي اين وزارتخانه در عمل مسائل سازمان بهزيستي كشور مغفول بود و كمتر صداي مسوولان بهزيستي و گروه تحت پوشش اين سازمان به گوش مسوولان عالي‌رتبه كشور مي‌رسيد.

مجموعه‌اي براي خدمت‌

بهزيستي مجموعه متشكلي از تدابير، خدمات و فعاليت‌ها و حمايت‌هاي غيربيمه‌اي كه به منظور بسط رحمت اسلامي جامعه و حفظ ارزش‌ها و كرامات والاي انساني، تكيه بر مشاركت‌هاي مردم و همكاري‌هاي نزديك سازمان‌هاي ذي‌ربط در جهت گسترش خدمات توانبخشي، حمايتي، بازپروري و پيشگيري از معلوليت‌ها و آسيب‌هاي اجتماعي و كمك به تامين حداقل نيازهاي اساسي گروه‌هاي كم‌بهره اقدام مي‌كند.

تامين و عرضه خدمات مربوط به معلولان جسمي، ذهني، رواني و اجتماعي قابل توانبخشي و غيرقابل توانبخشي از طريق نگهداري و مراقبت از آنان در واحدهاي مناسب در سطح ارگان‌هاي مركزي و استاني سازمان، بررسي مناطق و ارزيابي واحدهاي حمايتي و توانبخشي شبكه‌هاي كشور به منظور بسط و گسترش كمي و كيفي خدمات ، تعيين و اعلام ضوابط اجرايي و كنترل عرضه خدمات حمايتي و توانبخشي براي واحدهاي تابعه و ديگر موسسات غيردولتي در چارچوب وظايف سازماني، تعيين و پيشنهاد ضوابط و ميزان سرانه حق عرضه خدمات بهزيستي توسط واحدهاي استاني سازمان و ديگر موسسات خدمت‌دهنده غيردولتي و همچنين تعيين سهم خدمت‌گيرندگان، پرداخت‌هاي نقدي و غيرنقدي به افراد و گروه‌هاي نيازمند و كمك به تامين حداقل هزينه زندگي آنان طبق مقررات، تشويق و ترغيب مردم و افراد علاقه‌مند براي مشاركت عمومي در فعاليت‌ها و خدمات مراكز بهزيستي و ايجاد امكانات و شرايط لازم در اين مورد با استفاده از نيروهاي خودياري مردم، تنها قسمتي از وظايف متعددي است كه سازمان بهزيستي به عهده دارد.

هفته‌اي براي با هم زيستن‌

سازمان بهزيستي كشور در بيست و چهارم تير ماه 1359 تشكيل شد. از آن پس از 23 تا 29 تير در كشور هفته بهزيستي ناميده مي‌شود. هفته بهزيستي زماني است تا يادآوري شود بايد دست به دست هم بدهيم و به كمك افرادي برويم كه به كمك‌هاي ما نياز دارند تا بتوانند زندگي كنند يا به زبان شعار سال گذشته با هم باشيم، براي بهتر زيستن. اين هفته زمان مناسبي است تا توجه بيشتر افكار عمومي به گروه‌هاي آسيب‌پذير و خدمات بهزيستي جلب شود.

هفته‌اي كه به ما يادآوري كند هنوز صداي آرام گام برداشتن مردي كه آهسته آهسته از كوچه‌هاي كوفه با كوله‌باري از غذا و آذوقه عبور مي‌كند تا دل يتيمي را شاد كند و دستي از روي مهر بر سر او بكشد مي‌آيد، هفته‌اي كه به ما يادآوري كند بني‌آدم اعضاي يكديگرند... .

در انتظار خانواده‌

براساس آمار سازمان بهزيستي، از مجموع 19 هزار كودك بي‌سرپرست كشور 10 هزار نفر به خانواده‌هاي متقاضي تحويل داده شده‌اند و حدود 9 هزار نفر در 400 مركز دولتي و خصوصي تحت نظر بهزيستي هستند.

بسياري از خانواده‌ها اكنون به علت بچه‌دار نشدن در معرض متلاشي شدن هستند كه مي‌توانند با پذيرش حضانت كودكان بي‌سرپرست تحت پوشش بهزيستي، هم مشكل خود را حل كنند و هم در نگهداري و پرورش يك كودك بي‌سرپرست سهيم باشند.

نظر مسوولان سازمان بهزيستي اين است كه در آينده نزديك، بيشتر اين كودكان در خانواده‌هاي با صلاحيت پذيرش شوند و براساس سياست‌هاي موجود، نگهداري اين كودكان در مراكز شبانه‌روزي دولتي و خصوصي تحت نظر بهزيستي، آخرين گزينه است.

توانبخشي‌

توانبخشي پاسخ به معلوليت براي رسيدن به حداكثر توانايي‌هاي يك معلول است. به زبان ساده، توانبخشي دربرگيرنده اهداف معين براي كاستن از تاثير ناتواني، توانمند كردن فرد براي رسيدن به استقلال و حضور در اجتماع، خودگرداني وكسب زندگي با كيفيت بهتر است.

توانبخشي نه‌تنها شامل آموزش به افراد داراي ناتواني و معلوليت است، بلكه مداخلاتي را در نظام‌هاي عمومي جامعه به منظور تطابق و مناسب‌سازي محيط، تدارك حمايت از حقوق انساني و توانمندسازي آن انجام مي‌دهد.

اگر جامعه بتواند تسهيلات لازم را تامين كند كه معلول، مشكلات حضور در جامعه را نداشته و قدرت استفاده از وسايل توانبخشي را داشته باشد، با موانع شهري روبه‌رو نشود، مشكل عبور و مرور نداشته باشد، در فعاليت‌هاي گروهي شركت كند و... ديگر آن فرد، معلول نيست.

شايد براي بسياري توانبخشي به معناي خدمات پزشكي باشد؛ اما در حقيقت خدمات توانبخشي به طور عمده در 3 حوزه توانبخشي اجتماعي، توانبخشي حرفه‌اي و توانپزشكي ارائه مي‌شود.خدمات توانبخشي اجتماعي مانند مناسب‌سازي محيط شهري و اماكن عمومي، مناسب‌سازي محيط مسكوني معلولان، خدمات مشاوره و راهنمايي از طريق روان‌شناسي و خدمات آموزشي پيش‌دبستاني براي كودكان داراي معلوليت شديد است.
خدمات توانبخشي حرفه‌اي يعني راهنمايي حرفه‌اي، آموزش حرفه‌اي و نيز گزينش حرفه مناسب كه براي مدد دادن به معلولان به منظور پيدا كردن و حفظ شغل در نظر گرفته شده است.

اعتياد و بهزيستي‌

اعتياد كماكان بزرگ‌ترين آسيب اجتماعي كشور است. تحقيقات علمي موسسه داريوش نشان مي‌دهد كه در كشور بين 800 هزار تا يك ميليون و 700 هزار معتاد وجود دارد.

قسمت عمده‌اي از بار اين معتادان بر دوش سازمان بهزيستي قرار دارد.887 مركز درمان اعتياد و 107 تيم سيار امداد و همچنين 530 مركز درمان متادون هم‌اكنون در سراسر كشور وجود دارد.

110 هزار معتاد تحت درمان متادون در كشور وجود دارد كه از اين تعداد 67 هزار معتاد در مراكز بهزيستي هستند. در سال 85 بودجه دفتر اعتياد در حدود 6 ميليارد تومان، در سال 86 بودجه اين دفتر 5 ميليارد و 200 ميليون تومان بوده است و امسال نيز بودجه پيش‌بيني شده بيش از 8 ميليارد تومان است.

در سال 86 به علت كاهش بودجه ميزان افراد تحت پوشش آموزش براي پيشگيري از اعتياد كاهش يافت؛ به طوري كه در سال 85، بيش از 3 ميليون نفر بود و در سال 86 به 2 ميليون نفر كاهش يافت و اما مسوولان سازمان بهزيستي ابراز اميدواري مي‌كنند با توجه به افزايش بودجه امسال حدود 4 ميليون نفر تحت پوشش عمليات پيشگيرانه براي اعتياد قرار گيرند.

پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي‌

مساله مربوط به آسيب‌هاي اجتماعي از ديرباز در جامعه بشري مورد توجه انديشمندان بوده است. همزمان با تغييرات سريع اجتماعي و فرهنگي، صنعتي شدن جوامع و گسترش دامنه نيازمندي‌ها، محروميت‌هاي ناشي از عدم امكان برآورده شدن خواست‌ها و نيازهاي زندگي موجب گسترش شديد و دامنه‌دار فساد، عصيان، تبهكاري، سرگرداني، دزدي و انحراف جنسي و ديگر آسيب‌ها شده است.

در بحث ارتقاي سلامت، توجه به بهداشت‌ روان از راهبردهاي مهم در پيشگيري اوليه از آسيب‌هاي اجتماعي، محسوب مي‌شود. به همين دليل، سازمان بهزيستي يكي از فعاليت‌هاي خود را پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي قرار داده است كه در اين خصوص برنامه‌هاي متعددي در حال اجراست. برنامه آموزش مهارت‌هاي زندگي از برنامه‌هاي مهم اين سازمان است.

بني‌آدم اعضاي يكديگرند

بهتر زيستن همواره دغدغه انسان است و براي دستيابي به آن تلاش مداوم كرده است؛ اما تاكنون نتوانسته به نتيجه‌اي رضايت‌بخش نائل آيد. هفته بهزيستي مي‌تواند تلنگري باشد تا هر از گاهي مفهوم زيستن بهتر را در ذهن ما يادآور شود.

زيستن بهترين چيزي است كه به آن اميد بسته‌ايم، اما بد نيست از خود بپرسيم هزاران خانوار تحت پوشش بهزيستي كه با وجود نياز به دليل كمبود اعتبار مستمري دريافت نمي‌كنند و اين مشكل درباره دريافت خدمات و وسايل كمك‌توانبخشي و درماني نيز وجود دارد چه بايد بكنند؟ تاوان اندوه و دل شكستگي زنان سرپرست خانوار را چه كساني مي‌دهد؟ هزينه گوشه خانه‌ نشستن بدون هيچ انگيزه و اميد معلولان و نيازمندان كشور را چگونه پرداخت مي‌كنند؟ آيا بايد تنها از يك سازمان انتظار داشت تمامي اين بار را بر دوش بكشد؟ آيا هر كدام از ما به شكرانه سالم زيستن خود نبايد در حد توان خود در گرفتن دست ناتواني بكوشيم؟ شكر نعمت كه چنين اقتضا مي‌كند.

دلارام شجاعي باغيني
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 210]