جهان - زنگ‌ها براي بوش به صدا درآمد

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: جهان - زنگ‌ها براي بوش به صدا درآمد

جهان - زنگ‌ها براي بوش به صدا درآمد

سارا معصومي:زمان به پايان رسيدن معاملات سياسي ميان دولت عراق و ايالات متحده اندك‌اندك فرا مي‌رسد. نخست‌وزير عراق، نوري مالكي مرد شماره يك دولت كه با حمايت‌هاي بي‌شائبه رئيس‌جمهوري آمريكا تا بدين جاي كار بر مسند قدرت باقي مانده است، اين روزها از بي‌وفايي به واشنگتن سخن مي‌گويد. اگر تا چند ماه پيش اين نوري مالكي بود كه در ميان انتقادات تند و تيز داخلي و فشارهاي بين‌المللي هر بار كه عرصه را بر دولت تنگ مي‌ديد در ويدئو كنفرانسي يك ساعته مجوز ادامه كار را از شخص جورج بوش دريافت مي‌كرد، اكنون مدت‌هاست كه ورق در بازي ميان دو كشور برگشته است. نوري مالكي نخست‌وزيري كه بسياري او را در اوايل كار به سهل‌انگاري در برابر منافع ملي متهم مي‌كردند آنچنان پايگاه خود را در ميان سياستمداران عراقي محكم يافته كه به راحتي با موافقتنامه امنيتي بغداد- واشنگتن مخالفت كرده و حتي براي خروج سربازان بيگانه از كشور هم ضرب‌الاجل زماني مطالبه مي‌كند. بيش از دو ماه پيش بود كه موفقيت نسبي نوري مالكي در مبارزه با شبه‌نظاميان مسلح در شهرك صدر پايتخت و ساير نقاط حساس عراق، برگ برنده سبزي را در اختيار نخست‌وزير قرار داد؛ برگ برنده‌اي كه آنچنان جايگاه نوري مالكي به عنوان نخست‌وزيري مقتدر را تثبيت كرده است كه مالكي در برابر كاخ سفيد هم ايستادگي كرده و از استقلال ارتش سخن مي‌گويد.

بدين‌ترتيب روياي ايالات متحده براي حضور نظامي طولاني مدت در عراق بر هم ريخت.
درخواست صريح و بي‌تعارف مالكي از ايالات متحده براي تعيين ضرب‌الاجل زماني تنها بيانگر يك حقيقت تلخ براي آمريكايي‌هاست؛ دولت عراق مي‌خواهد استقلال نظامي خود را به رخ ايالات متحده بكشد.
تا يك سال پيش هر بار كه مخالفان جنگ عراق در داخل ايالات متحده جورج بوش را براي تعيين ضرب‌الاجل زماني تحت فشار قرار مي‌دادند، صداي مخالفت نوري مالكي به گوش مي‌رسيد كه اعلام مي‌كرد آمريكا بايد به تعهدات خود در عراق عمل كند. تحولات امنيتي چند ماه اخير در عراق اما همه چيز را تغيير داده است.
اين روزها دولت نوري مالكي از حمايت دو طيف شيعيان عراق برخوردار است. علاوه بر حزب الدعوه كه شخص مالكي عضو آن است، مجلس اعلاي اسلامي عراق پشت سر دولت مركزي ايستاده است. مالكي پس از دو سال حضور در قدرت در عراق به خوبي بر اين حقيقت واقف است كه بدون حمايت شيعيان كاري از پيش نخواهد رفت. شيعيان عراق اما از مخالفان سرسخت حضور نظامي طولاني مدت آمريكا در كشور بوده و دولت را براي تعيين ضرب‌الاجل زماني براي خروج خارجي‌ها تحت فشار قرار داده‌اند. آيت‌الله سيستاني، مرجع عالي‌قدر شيعه كه از نفوذ بالايي در ميان عراقي‌ها برخوردار است، تا كنون بارها به صراحت مخالفت خود را با ادامه حضور اشغالگران اعلام كرده است.
مشاور امنيت ملي نخست‌وزير نيز بلافاصله پس از ديدار با آيت‌الله سيستاني خبر درخواست مالكي براي تعيين ضرب‌الاجل زماني را تاييد كرد.
واشنگتن پيش از اين اعتماد چنداني به حمايت دائمي حزب الدعوه و مجلس اعلاي اسلامي عراق از دولت مركزي نداشت. شايد به همين دليل بود كه در سال‌هاي 2005 و 2006 واشنگتن تمام تلاش خود را براي تضعيف جايگاه اعضاي اين دو حزب در وزارت كشور و ارتش عراق به كار گرفت.
سران كاخ سفيد در سال 2007 ميلادي گمان كردند كه تلاش‌هاي دو ساله آنها براي به حاشيه راندن دشمن مشترك كاخ سفيد و دولت مركزي عراق يعني ارتش مهدي به رهبري مقتدي صدر به نتيجه رسيده است. از اين رو عبدالعزيز حكيم رهبر مجلس اعلا به واشنگتن دعوت شد. وزير امور خارجه ايالات متحده كاندوليزا رايس در كاخ سفيد با حكيم ديدار كرد.
ميزان همكاري بغداد با واشنگتن در سركوب سپاه المهدي به حدي بود كه زماني كه در اواخر سال 2007 ميلادي دولت مركزي عراق ادعا كرد كه مقتدي صدر به دستور ايران از ميزان حملات خود كاسته است، واشنگتن به راحتي اين ادعا را پذيرفت. مقتدي صدر در ماه آگوست سال 2007 ميلادي به شكل غيرمنتظره‌اي قرار داد آتش بس با دولت را امضا كرد.
در ماه نوامبر سال گذشته ميلادي بود كه بوش و مالكي بر سر اصول توافقنامه‌اي مبني بر استقرار نيروهاي آمريكايي در عراق و ساير همكاري‌هاي دو جانبه با يكديگر به توافق رسيدند. بر اساس اين موافقتنامه ايالات متحده تضمين‌هاي امنيتي به دولت عراق داد. در فوريه سال 2009 ميلادي بود كه ارتش عراق با همكاري نيروهاي انگليسي و آمريكايي آمادگي كامل براي بيرون راندن نيروهاي ارتش المهدي از بصره را به دست آوردند.
روز هفتم ماه مارس ميلادي زماني كه پيش‌نويس توافقنامه امنيتي ايالات متحده روي ميز كار نوري مالكي قرار گرفت، موضع نخست‌وزير نسبت به ايالات متحده اندك‌اندك تغيير يافت. نخستين نشانه آغاز بي‌اعتمادي مالكي به آمريكايي‌ها در تصميم ناگهاني او در به كنترل درآوردن بصره بي‌دخالت سربازان آمريكايي بود. ژنرال پترائوس بعدها به منظور كاهش شايعات در خصوص تكروي ارتش عراق اعلام كرد كه تعدادي از مشاوران نظامي ارتش آمريكا در اين عمليات به سربازان عراقي كمك كرده‌اند. اين ژنرال آمريكايي علت عدم‌حضور سربازان آمريكايي در عمليات را عدم‌آشنايي آنها با خط مقدم حمله اعلام كرد.
بسياري از كارشناسان در آن زمان اعلام كردند كه اعمال نفوذ ايران بر شيعيان بصره كمك شاياني به موفقيت طرح امنيتي مالكي كرد. به گونه‌اي كه سپاه المهدي زماني كه هنوز فاصله بسياري تا شكست كامل داشت، كنترل شهر را داوطلبانه به ارتش عراق سپرد.
نيروهاي جاسوسي ارتش آمريكا اما از اين حمله آگاهي كامل داشتند؛ حمله‌اي كه معاملات سياسي پشت پرده از گستردگي بيشتر آن و نياز به مداخله سربازان آمريكايي كاست. چند هفته پس از حوادث بصره بود كه يك ژنرال ارتش آمريكايي در گفت‌وگو با نيويورك تايمز ضمن انتقاد از معامله با شبه‌نظاميان و سركوب آرام آنها توسط دولت عراق گفت: ما در بصره فرصت را براي كشتن كساني كه مجازاتي جز مرگ نداشتند، از دست داديم.
در ماه مي ‌سال جاري دولت مالكي بار ديگر در اقدامي زيركانه آغاز مخالفت خود با سياست‌هاي ايالات متحده را به تصوير كشيد. كاخ سفيد از زمان حمله به عراق در سال 2003 ميلادي هر بار كه با موجي از انتقادهاي داخلي مبني بر عدم‌موفقيت در برقراري امنيت در عراق روبه‌رو شد، تقصيرها را برگردن ايران انداخته و اين كشور را به دخالت در امور داخلي عراق متهم كرد. در ماه مي ‌نيز كاخ سفيد از نوري مالكي درخواست كرد كه در مصاحبه‌اي مطبوعاتي به صراحت از دخالت ايران در امور داخلي عراق سخن بگويد؛ درخواستي كه با مخالفت مالكي روبه‌رو شد. ايالات متحده در آن زمان ايران را به گسترش نفوذ در ميان شيعيان مخالف دولت در شهرهاي جنوبي عراق متهم كرد. مالكي براي بي‌پاسخ نگذاشتن درخواست‌هاي كاخ سفيد كميته‌اي را براي بررسي صحت و سقم اين ادعا منصوب كرد. ضربه مهلك ديگر براي واشنگتن زماني بود كه دولت مالكي كميته‌اي متشكل از سياستمداران شيعه را براي مذاكره با مقامات ارشد ايران راهي تهران كرد. ايالات متحده انتظار داشت كه نمايندگان عراق دولت ايران را براي آنچه كه آمريكا دخالت اين كشور در امور داخلي عراق مي‌خواند، مورد انتقاد قرار دهند اما هيات نمايندگي با دستاني پر به عراق بازگشت. مقامات ايراني در اين سفر از استراتژي خاص براي همراهي شيعيان عراق با دولت سخن گفته بودند. مالكي بلافاصله پس از بازگشت هيات نمايندگي از ايران از استراتژي پيشنهادي ايران استفاده كرد. دهم ماه مي‌ بود كه مالكي و مقتدي صدر بر سر وضعيت امنيتي شهرك صدر در پايتخت كه محل استقرار نيروهاي ارتش المهدي بود به تفاهم رسيدند. بر اساس توافقنامه جديد ارتش ايالات متحده به حملات عليه مقر ارتش المهدي پايان داده و بمباران اين شهرك نيز توسط ارتش آمريكا به اتمام رسيد. در بخش ديگري از اين بيانيه نيروهاي عراقي حق حضور به داخل شهرك صدر را يافتند البته در شرايطي كه حتي يك نفر از هواداران مقتدي صدر بازداشت نشود.
رويكرد جديد دولت مالكي در دور نگاه داشتن ايالات متحده از مذاكرات دولت با شيعيان پس از آغاز آتش بس سياسي ميان صدر و دولت مركزي هم ادامه يافت. مالكي در برابر پذيرش توافقنامه امنيتي ايالات متحده هم مقاومت نشان داد. در بيست و يكم ماه مي‌ بود كه مقامات كاخ سفيد در گزارشي به مجلس سناي اين كشور اعلام كردند كه عراق به دنبال ايجاد تغييرات اساسي در متن اين توافقنامه است.
دولت نوري مالكي به شدت با درخواست ايالات متحده مبني بر دسترسي ارتش آمريكا به قرارگاه‌ها بدون محدوه زماني و اختيار كامل در استفاده از آنها بدون اجازه ارتش عراق مخالفت كرد. كاخ سفيد در اين توافقنامه امنيتي خواهان اعطاي مصونيت سياسي و قضايي به تمامي سربازان آمريكايي و پيمانكارهاي شركت‌هاي امنيتي شده بود. دولت عراق به صراحت مخالفت خود را اعلام كرده و در توجيه آن هم ادعا كرد كه درخواست‌هاي بي‌حد و حصر كاخ سفيد استقلال و تماميت ارضي عراق را زير سوال مي‌برد. در اوايل ماه ژوئن بود كه دولت مركزي عراق پا را از اين مخالفت‌ها هم فراتر نهاده و كليت حضور سربازان آمريكايي در عراق را زير سوال برد. اين بار سياستمداران عراقي از يكديگر پرسيدند: آيا عراق به حضور سربازان آمريكايي نياز دارد؟
مخالفت‌هاي پياپي دولت عراق با درخواست‌هاي آمريكا به خوبي بيانگر تغيير رويكرد شيعيان در اين كشور است. مخالفان حضور آمريكا در عراق اكنون به خوبي دريافته‌اند كه راه رهايي عراق از زير يوغ تسلط آمريكا ديگر از تونل‌هاي نظامي نمي‌گذرد بلكه اكنون زمان مذاكره و توسل به راهكارهاي ديپلماتيك فرا رسيده است.
درخواست نوري مالكي مبني‌برتعيين ضرب‌الاجل زماني براي خروج سربازان آمريكايي از عراق پرده از اين حقيقت برداشت كه بقاي دولت بوش در عراق به حوادث داخلي اين كشور وابسته است. ايالات متحده بايد پس از پنج سال جنگ در عراق درك كند كه شايد اختيار تعيين زمان حمله در دستان رئيس‌جمهوري اين كشور بود اما ادامه حضور نظامي اين كشور در منطقه خاورميانه در دستان قدرت‌هاي منطقه‌اي است كه شايد چندان هم با سياست‌هاي كاخ سفيد موافق نيستند.
شنبه 22 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 181]