دانش - بر ‌زين تكنولوژي

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: دانش - بر ‌زين تكنولوژي

دانش - بر ‌زين تكنولوژي

كيوان فيض‌اللهي: دوچرخه‌سواران شركت‌كننده در مسابقات «تور دو فرانس» امسال كه حدود 27 جولاي به پايان مي‌رسد، براي پوشيدن پيراهن طلايي، در طول تمام 21 مرحله و 3552 كيلومتر مسير مسابقه بايد تك‌تك ثانيه‌هايي كه سپري مي‌شود را به حساب مي‌آورند. در چنين مسابقه‌هايي يك روز بد در دوچرخه‌سواري كوهستان آلپ كافي است تا ورزشكاري را از فهرست پيشتازان خارج كند و به قعر جدول بفرستد. بنايراين در چنين شرايطي دسترسي ورزشكاران به آخرين تكنولوژي‌هاي پيشرفته در تجهيزات دوچرخه‌سواري كاملا حياتي و تعيين‌كننده خواهد بود.

اسكات داوبرت (S.Daubert)، مدير بخش دوچرخه‌هاي جاده‌اي در شركت Trek Bicycle در واترلو، در اين‌باره مي‌گويد «همه به شكل ديوانه‌واري مي‌خواهند به لحاظ تكنولوژي، پيشرفته‌ترين باشند.» داوبرت در جريان هفت قهرماني پي در پي تاريخي لانس آرمسترانگ (L.Armestrong) در مسابقات تور دو فرانس، تامين و تجهيز دوچرخه‌هاي او را بر عهده داشت. وي در ادامه افزود «امروزه در مورد تمام چيز‌هايي كه به دوچرخه‌سواري ربط پيدا مي‌كند از قاب دوچرخه و ركاب و چرخ گرفته تا كلاه و پيراهني كه ورزشكار مي‌پوشد، با صرف زمان و هزينه بسيار، تحقيقات گسترده‌اي انجام مي‌شود تا در نهايت بتوان سريع‌ترين دوچرخه‌هاي قانوني را در اختيار دوچرخه‌سواران قرار داد.» در مسابقه‌هايي مثل تور دوفرانس، ورزشكاران پيش از شروع هر يك از مراحل مسابقه با توجه به شرايط خاص جاده و نوع مسابقه‌اي كه در آن روز خواهند داد، دوچرخه مناسبي را انتخاب مي‌كنند. براي مثال دوچرخه‌هايي كه در مسابقه «تايم ترايل»، كوهستان يا جاده تخت مورد استفاده قرار مي‌گيرند، متفاوت خواهند بود. در واقع به ندرت اتفاق مي‌افتد كه دوچرخه‌سواري پس از آغاز مسابقه، دوچرخه‌اش را عوض كند. شايد يكي از مهم‌ترين قسمت‌هاي دوچرخه، قاب آن باشد كه تمام اجزاي دوچرخه روي آن سوار مي‌شود. امروزه دوچرخه‌سواران تراز اول جهان از قاب‌هايي استفاده مي‌كنند كه از جنس فايبر كربن ساخته شده‌اند، ماده مركبي سبك‌تر از آلومينيوم كه از فولاد سخت‌تر است. داوبرت در اين‌باره مي‌گويد «نسبت وزن به سختي، بزرگ‌ترين چالش در زمينه طراحي دوچرخه‌هاي جاده به شمار مي‌رود.» در واقع هر چه دوچرخه سبك‌تر باشد، كارآمد‌تر خواهد بود و دوچرخه‌سوار براي ركاب زدن در جاده يا بالا رفتن از تپه‌ها به انرژي كمتري نياز دارد. اما به هرحال وقتي دوچرخه خيلي سبك باشد، دوچرخه‌سوار با فشار دادن ركاب‌ها، قدرت و كنترلش روي دوچرخه را از دست خواهد داد. به گفته داوبرت «بازي از اين قرار است؛ كاهش وزن و حفظ سختي.» نيكولاس سيمز (N.Sims)، سخنگوي شركت «قطعات دوچرخه تخصصي» در كاليفرنيا، در اين‌باره مي‌گويد «استفاده از كربن اين امكان را به ما داده است تا بتوانيم وزن دوچرخه‌ها را به ميزان چشمگيري كاهش دهيم و قاب‌هايي با سختي استثنايي بسازيم. دوچرخه‌سواران به ويژه در لحظات پاياني مسابقه‌هاي جاده كه با سرعت بالايي همراه خواهد بود، به قاب‌هاي سختي نياز دارند كه بتواند قدرت پا‌ها را به خوبي به چرخ‌ها منتقل كند.» شركت فلت ريسينگ در آمريكا تعدادي قاب مختلف كه براي شرايط مراحل تايم ترايل، كوهستان، سرعت و استقامت طراحي شده را در اختيار تيم دوچرخه‌سواري ايالات متحده قرار داده است تا با انجام آزمايش روي آنها دريابند كدام يك از طراحي‌ها در شرايط متفاوت 21 مرحله مسابقه تور دو فرانس كه شنبه گذشته آغاز شده است، بهترين عملكرد را خواهند داشت. اين تيم يكي از دو تيم آمريكايي است كه در رقابت‌هاي تور دو فرانس امسال با 18 تيم اروپايي ديگر رقابت مي‌كند. در مرحله تايم ترايل كه چهارمين و بيستمين مرحله‌هاي مسابقه امسال را تشكيل مي‌دهند، حرف اول و آخر را سرعت مي‌زند. با توجه به اينكه برنده تور، دوچرخه‌سواري است كه مراحل 21گانه اين مسابقه را در مجموع با زمان كمتري به پايان برساند، مراحل تايم ترايل براي دوچرخه‌سواران سريع اين امكان را فراهم مي‌كند تا به كمك سرعت‌شان فاصله به وجود آمده ميان آنها با ورزشكاراني كه در بخش استقامت بهتر‌اند را كاهش دهند. دوچرخه‌هاي تايم ترايل كه به‌طور خاص براي سرعت و كارايي طراحي شده‌اند به دوچرخه‌سوار اجازه مي‌دهد تا بدنش را در موقعيت كاملا آئروديناميكي قرار دهد. در واقع قاب اين دوچرخه به‌گونه‌اي طراحي شده است كه با كمترين مقاوت ممكن، هوا را بشكافند. به گفته آلن ليم (A.Lim)، فيزيولوژيست تيم دوچرخه‌سواري ايالات متحده «دوچرخه‌هاي مخصوص تايم ترايل به آئرودينميك‌ترين شكل ممكن طراحي شده‌اند. در واقع تجهيزاتي مثل چرخ‌هاي ديسكي، دسته‌هاي آئروديناميك همراه با پيراهن‌هاي بسيار چسب سفارشي ساخت و كلاه‌هاي مدرن در مجموع باعث مي‌شوند تا آئروديناميك دوچرخه‌سواران ما به ميزان قابل ملاحظه‌اي بهبود يابد.»
دوچرخه‌سواران در خلال مراحل بسيار انرژي بر سربالايي‌هاي تند مسير‌هاي كوهستاني، از سبك‌ترين قاب ممكن استفاده مي‌كنند. در واقع هندسه مورد استفاده در قاب مخصوص كوهستان با آنچه در دوچرخه‌هاي تايم ترايل يا جاده به كار مي‌رود متفاوت خواهد بود تا دوچرخه‌اي ساخته شود كه بتواند در پيچ و تاب‌هاي اين‌گونه مسير‌ها بهترين عملكرد ممكن را داشته باشد. دوچرخه‌سواران تيم آمريكايي مورد آزمايش، در مسابقه امسال از قاب جديد و بسيار صيقلي و آئروديناميكي استفاده خواهند كرد كه در واقع چيزي بينابين دوچرخه‌هاي تايم ترايل و كوهستان است. دوچرخه‌سواران به كمك اين طراحي تركيبي، در خلال مسير‌هاي جاده‌اي طولاني سواري راحت‌تري خواهند داشت. با توجه به اينكه طول برخي از مسير‌ها در مسابقه تور دو فرانس به 232 كيلومتر مي‌رسد، دوچرخه‌سواران به منظور راحتي و كارايي بيشتر در چنين مسافت‌هايي، موقعيت دست‌ها روي دسته دوچرخه و وضعيت قرار گرفتن بدن‌شان را اغلب تغيير مي‌دهند. به گفته ليم «ما قاب‌هايي ساخته‌ايم كه در مقايسه با قاب ساخته شده از لوله‌هاي گرد در دوچرخه‌هاي رايج يا حتي استاندارد فعلي، هوا را سريع‌تر مي‌شكافد. ما حساب كرديم در مسابقه‌اي پنج ساعته، ورزشكاري كه روي اين قاب ركاب مي‌زند مي‌تواند دقيقا با همان سرعت ركاب زني‌ا‌ش روي دوچرخه‌هاي استاندارد، پنج دقيقه زود‌تر به خط پايان برسد. در واقع اين مقدار زمان براي ورزشكاران يك امتياز بسيار قابل‌توجه به شمار مي‌رود.»
پيشرفت‌هاي تكنولوژي علاوه بر طراحي بسيار آئروديناميك دوچرخه‌ها منجر به بهبود‌هاي بسيار چشمگيري در عملكرد تعويض دنده‌هاي دوچرخه نيز شده است. در گذشته دوچرخه‌سواران براي تعويض دنده از اهرم‌هايي استفاده مي‌كردند كه به كابلي متصل شده بود و مي‌توانست موقعيت زنجير را در هاب چرخ عقب دوچرخه تغيير دهد. اما براي اينكه اين سيستم‌ها كه به سيستم‌هاي اصطكاكي شهرت دارند، به درستي و با كارايي بالا كار كنند، بايد به‌طور مرتب و پي در پي تنظيم شوند. در سال 1985 شركت شيمانو امريكن در كاليفرنيا سيستمي موسوم به Index shifting را معرفي كرد كه باعث شد دوچرخه‌سواران به كنترل دقيق‌تري دست يابند. به گفته چستر كايل (C.Kyle)، استاد مهندسي در دانشگاه ايالتي كاليفرنيا «به كمك Index Shifting براي عوض كردن دنده‌ها، تنها كافي است اهرم كوچك نصب شده روي ترمز را اندكي جابجا كنيد.» كايل كه مسئول پروژه بهبود عملكرد دوچرخه‌هاي تيم دوچرخه‌سواري ايالات متحده در المپيك تابستاني آتلانتا در سال 1996 بود، در اين باره افزود «تعويض دنده موقع بالا رفتن از مسير‌هاي شيب‌دار و تحت بار زياد بسيار راحت‌تر خواهد بود. اما هر دوچرخه‌سواري مي‌داند كه تعويض دنده موقع ركاب‌زدن در سرازيري‌هاي تند تا چه حد مي‌تواند دردسر ساز باشد.»
مرحله پاياني مسابقات تور دو فرانس سال 1989 شايد دراماتيك‌ترين مثال از چگونگي تاثير تكنولوژي‌هاي پيشرفته در سرنوشت قهرمانان باشد. درست پيش از آغاز آخرين مرحله كه تايم ترايل 5/24 كيلومتري بود، دوچرخه‌سوار آمريكايي، گرگ لموند (G.LeMond) با اختلافي 58 ثانيه‌اي از لورن فينان (L.Fignan)، دوچرخه‌سوار فرانسوي عقب بود، اختلافي كه مي‌توانست براي تضمين قهرماني فينان به حد كافي زياد باشد. لموند كه سخت به دنبال جبران ثانيه‌هاي عقب افتاده بود، از قاب آئروديناميك شركت Trek Bicycles استفاده كرد كه در آن شكل جديدي از دسته موسوم به «ميله‌هاي آئرو» به كار رفته بود. اين دوچرخه جديد تا آن زمان در چند مورد معدود و تنها در آمريكا مورد استفاده قرار گرفته بود. لموند علاوه بر اين، از كلاه و عينك جديدي نيز استفاده كرد كه طراحي بسيار آئروديناميكي داشتند. با رسيدن به نيمه راه مسير آخرين مرحله مسابقه، لموند فاصله را كاهش داد و 24 ثانيه به فينان نزديك شد. سرانجام در پايان مسابقه و پس از 3259 كيلومتر رقابت نفسگير، لموند به لطف تكنولوژي پيشرفته آن زمان توانست تنها با هشت ثانيه اختلاف، دومين قهرماني‌اش در مسابقات تور دو فرانس را به دست آورد. رقابت شانه به شانه لموند و فينان در تور دو فرانس سال 1989، نفسگير‌ترين مسابه در تاريخ اين رقابت‌ها بود. اما پيراهن طلايي مسابقه امسال از آن ‌چه كسي خواهد بود؟ بدون شك، ورزشكاري كه بهترين تركيب از قدرت، استحكام، اراده و البته طراحي دوچرخه را داشته باشد.
Scientific American, July 02, 2008
چهارشنبه 19 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]