چگونه كودكان را به مطالعه تشويق كنيم

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: چگونه كودكان را به مطالعه تشويق كنيم
نوشته: فهميده فرض اله پورخوشبختانه امروز در كشور ما كتاب براي كودكان و نوجوانان به صورت يك نياز شناخته شده درآمده است. والدين و معلمان محترم بايد به اين نكته مهم توجه داشته باشند كه تنها از راه مدرسه و كتابهاي درسي نمي توان كودكان و نوجوانان را براي موفقيت در حل مشكلات گوناگون و پيچيده زندگي آماده ساخت. چرا كه كتابها همواره مطالبي درباره زندگي اند، نه خود زندگي. اين نوع كتابها كودكان را در حل مسائل و مشكلات شخصي در جهات مختلف كمك مي كند، اطلاعات و آگاهيهاي آنها را درباره محيط گوناگون افزايش مي دهد و ساعات فراغت و بيكاري آنان را پربارتر مي كند. كودكان و نوجوانان با خواندن كتابها و نشريات، سازگاري عاطفي و اجتماعي خود را رشد و گسترش مي دهند.ادبيات كودكان موظف است آهسته، آهسته و در طي زمان واقعيت هايي چون: تولد، مرگ، غم، شادي، رنج، عشق و نفرت را با تمام ابعادش به كودكان بياموزد و در اين امر، هرگز نبايد از حد تعادل دور شود.اهداف مطالعه كتابهاي غير درسي:يكي از هدفهاي مطالعه كتابهاي غيردرسي، ياددادن درست انديشي است. اما نبايد فراموش كرد كه قالب و شيوه هاي ارائه آن به كودكان نيز بايد مانند آثار ادبي بزرگسالان از تمام زيباييهاي معنوي و اصالت هنري برخوردار باشد و مفاهيم اين نوع كتابها بايد از زندگي و مسائل واقعي آن سرچشمه بگيرد. به قول گروهي از صاحبنظران، آنچه كه ادبيات كودكان را از بزرگسالان متمايز مي كند، تفاوتي است كه بين نيازها و امكانات كودكان و بزرگسالان وجود دارد. بايد به كودك آزادي عمل را ياد بدهيم. كودك بايد خلاق فكر كند و آزاد عمل كند. ترتيب دادن بحث آزاد و گفت وگوي دوطرفه باعث اعتمادبه نفس كودكان و نوجوانان مي شود. ايجاد زمينه براي فعاليت هاي گروهي و گردش هاي مختلف مي تواند در اين زمينه ما را ياري دهد.كودكي كه كتاب يا مجله و روزنامه اي را به دست گرفته، ورق مي زند و به تصويرهاي آن نگاه مي كند، باعث خوشحالي پدر، مادر و معلم خواهد شد. گاهي نيز در بعضي از تصويرهاي آن چنان دقيق مي شود كه گويي دانشمند بزرگي است. وقتي كودك به تدريج خواندن را ياد مي گيرد، دنياي تازه اي به رويش بازمي شود و فاصله هاي زماني و مكاني بسيار دور، برايش نزديك خواهد شد. تلقي او از گذشته برايش متفاوت مي شود و معلومات تازه اي بدست مي آورد.ايفاي نقش الگويي مثبت براي هر فردي، اعم از مادر، پدر و معلم، در امر پرارزش آموزش و پرورش، وقتي ممكن خواهد شد كه مراحل رشد كودك را آن چنان كه هست، بشناسد. در همين خصوص بايد توجه داشت كه مطالعه رشد و تكامل كودك شناختن و پذيرش وحدت و فرديت كودك آغاز مي شود. يعني هر كودك، خود فردي منحصربه خويشتن است و بايد او را به صورت فردي مستقل شناخت و پذيرفت. كودكان كوچك شده بزرگسالان نيستند، بلكه افرادي اند كه احتياجات، اميال و استعدادهاي معين و خاص دارند.خصوصيات رشد جسمي و رواني كودكانالف) دوره قبل از دبستان: اين دوره را سريع ترين مرحله رشد جسمي و رواني كودك يافته اند. كودك در اين سنين شديداً كنجكاو است، ولي توجه و تمركزش كم است و بين تخيل و واقعيت در نوسان مي باشد. او كتابهايي را دوست دارد كه از محيط گياهان، حيوانات و فضاي آشناي زندگي اش حرف بزند.ب) سال هاي اول دبستان: در اين سال ها فكر كودك نظم منطقي پيدا مي كند و طرز تفكر و كمي به بزرگترها نزديك مي شود، اعتمادبه نفس او بيشتر شده و كم تر متكي به بزرگتر هاست. كودك در اين سنين بين كنجكاوي ها و چراها و تقليد و خيال بافي و داستان پردازي در ترديد است. لذا خواندن را درمي يابد و تجربه مي كند. از گردآوري اشياء لذت مي برد دوست دارد مجموعه هايي با عكس، برگ و اشكال بسازد، از اين رو مي توان كتابهايي در اين زمينه در اختيار او قرارداد.نقش ادبيات در رشد شخصيت كودكان:كودكان در بيشتر اوقات با قهرمانان و شخصيت هاي قصه هاي خود همراه مي شوند و با خلاقيت هايي كه گاه به جاي قهرمان قصه ها از خود بروز مي دهند به تقويت مهارتهاي خود در زندگي مي پردازند.كودكان از طريق كتابهايي كه مي خوانند با شعرها و قصه هايي كه مي شنوند، بينش و اطلاعات وسيعتري پيدامي كنند و در همين مسير هوشيار، داراي اعتمادبه نفس و مسلط به دنياي اطراف خود خواهند شد.ادبيات، كودك را در همه اوقات زندگي پرورش مي دهد و تقويت مي كند و باعث مسرت خاطر، وسعت تخيل و قوت تصور او مي شود و نيز نيروي ابتكار و ابداع به او مي بخشد. داستانها و اشعاري كه كودكان مي خوانند و مي شنوند، اثر عميقي در فكر و روحيه آنان مي گذارد و ايشان را براي مواجه با مسائل رشد و معاشرت با ديگران آماده مي سازد و نيز در درك و فهم مشكلات زندگي آنان را ياري مي كند.ادبيات كودك بويژه در زمينه هاي زبان آموزي و آموختن كلمات تازه به كودكان، نقشي قاطع دارد.هدف هاي برنامه ادبيات كودكان در آموزش و پرورش اين گروه سني عبارتند از:1- كمك به پرورش قدرت بيان عواطف و افكار كودكان2- تقويت و پرورش نيروي تخيل در كودكان3- تحريك قوه ابتكار و ابداع در كودكان4- ايجاد عشق و علاقه به مطالعه كتابهاي سودمند در آنها5- رشد اعتماد به نفس در كودكان و علاقمند ساختن آنها به آزادي و عدالت اجتماعي6- برآورده كردن نيازهاي عاطفي كودكان و آماده ساختن آنان براي دريافت پيامهاي اخلاقي و انسانيميزان خواندن كودكان در زمينه هاي مختلف به سن، توانايي زيستي، علاقه، نوع كتاب هاي انتخاب شده و... بستگي دارد. وظيفه اوليه والدين اين است كه به فرزندشان كمك كنند تا تمام استعدادهايش را به ظهور برساند راهبردهاي زير به والدين كمك مي كنند تا استعداد خواندن بچه ها را شكوفا سازند. راهبردهايي براي علاقمند ساختن فرزندان به مطالعه (همراه با اصول و نظريه هاي يادگيري مربوط) :1-خواندن براي فرزندتان را از وقتي شروع كنيد كه او هنوز طفلي بيش نيست (سرمشق سازي، شرطي سازي كلاسيك با استفاده از تداعي بين خواندن و محبوبيت والدين)2-وقتي كه فرزندتان براي خوابيدن به رختخواب مي رود برايش كتاب بخوانيد حتي در تعطيلات و در طول مسافرت (سرمشق دهي و شرطي سازي كلاسيك)3-اغلب در پيش روي او مطالعه كنيد و نظريات مثبتي در مورد چيزي كه مطالعه مي كنيد، بيان كنيد (سرمشق دهي و تقويت جانشيني)4-وقتي كه او كوچك است، هر روز برايش كتاب هاي متفاوت گوناگون بخوانيد.(سرمشق دهي)5-حروف الفبا را در اتاق خوابش بچسبانيد. (آموزش)6-او را تشويق كنيد كه در يك سال، بيش تر از انتظار ساير والدين كتاب بخواند. (تنظيم هدف)7-وقتي كه او 10 كتاب خواند برايش جشن بگيريد و بعداً هر وقت كه او 100 كتاب خواند، همين كار را بكنيد (تقويت، پاداش دادن و عناصر ساختگي تقويت)8-به خاطر خواندن، او را تحسين و تمجيد كنيد و فوايد زيادي را كه از اين خواندن نصيب او خواهد شد يادآوري نماييد، مثلا: يادگيري چيزهاي زياد، موفق بودن در امر تحصيل و مدرسه، داشتن انتخاب هاي شغلي مختلف در آينده و آشنايي با سرگذشت افراد زيادي از طريق خواندن اين داستان ها (تقويت، پاداش)9-كتاب هايي را كه مي خواند ثبت كنيد و حساب آن را داشته باشيد (بازخورد مراقبت)10-او را به تماشاي مجموعه هاي آموزشي (همانند شهرك الفبا) تشويق كنيد (آموزش)11-تماشاي تلويزيون را به 1 تا 1.5 ساعت در روز برايش محدود كنيد و در روزهاي مدرسه فقط يك ساعت اجازه تماشاي تلويزيون به او بدهيد (حذف تقويت از مواد قابل رقابت با خواندن و تقويت رفتارهاي كمتر مطلوب)12-هر سال يك هفته بدون تلويزيون داشته باشيد. (حذف تقويت از ساير رفتارها و تقويت راههاي كمتر مطلوب)13-به ندرت خودتان تلويزيون نگاه كنيد (سرمشق دهي)14-هر هفته او را دوبار يا بيشتر به كتابخانه ببريد تا كتاب ها را بررسي كند و در كتابخانه همراه او باشيد (محيط هاي منتخب همراه با نمونه هاي عالي)15- هر سال فرزندتان را در يك برنامه مطالعه تابستاني ثبت نام كنيد. (تقويت، پاداش دهي)16-در طول مسافرت هاي تابستاني، كتابهاي جديدي براي او فراهم كنيد. (برانگيختن و به حداكثر رساندن فرصت هاي مطالعه)17-وقتي با او به پياده روي (بيش از ده دقيقه) مي رويد، برايش يك كتاب جديد تهيه كنيد تا بخواند. (به فعاليت واداشتن و به حداكثر رساندن فرصت هاي مطالعه)18-او را تشويق كنيد براي برادر يا خواهر كوچكترش كتاب بخواند (برانگيختن)19-حتي وقتي كه فرزند شما خود قادر به خواندن باشد، به خواندن براي او ادامه دهيد، اين كار را بيشتر در مورد كتاب ها و قسمت هاي مشكل انجام دهيد. (آموزش، شرطي سازي كلاسيك، سرمشق دهي)20-به هر مطلب خواندني كه مي رسيد او را تشويق به خواندن آن كنيد، از قبيل: تابلوهاي راهنمايي و رانندگي در جاده ها، داستان هاي مصور، كاريكاتورهاي روزنامه و حروف الفبا (برانگيختن)21-به او بگوييد كه خواندن به وي كمك خواهد كرد تا از گزينه هاي زيادي براي انتخاب شغل برخوردار باشد. (بيان اين قانون كه در زندگي عادي چه رفتاري به چه پيامدي منتهي خواهد گرديد.)22-به او بگوييد كه ما اغلب اوقات روزهايمان را با مطالعه سپري مي كنيم (سرمشق دهي نمادي)23-بازي هاي كامپيوتري متناسب با سنش، كه خواندن را تسهيل مي كنند، برايش تهيه كنيد. (آموزش و تقويت، پاداش)24-اشتباهات قرائت و تلفظ او را، وقتي براي شما مي خواند، تصحيح كنيد، البته فقط كلمات مهم را (برانگيختن و اجتناب از مجازات)25-وقتي كه او هنوز قادر به خواندن صحيح نيست، كتاب هايي برايش تهيه كنيد كه در هر صفحه كم تر از 5 كلمه دارد. (به دام اندازي رفتار، مثلا افزايش رفتاري كه به طور طبيعي به وسيله خواندن موفقيت آميز تقويت مي شود)26- به او نشان دهيد كه چگونه مي تواند كتاب هاي مورد علاقه و متناسب با توانايي خواندن خود را در كتابخانه پيدا كند. (آموزش و مساعدت)27- به محض اينكه توانست نامش را بنويسد، به او كمك كنيد تا يك كارت اشتراك كتابخانه تهيه كند. (تقويت و انجام كار به تنهايي)28-كتاب هاي زيادي برايش بخريد. (تحريك و برانگيختن)29-به كتاب هايي كه مي خواند علاقه نشان دهيد، براي مثال نتيجه داستان را از او بپرسيد. (تقويت، پاداش)30-او را مشترك مجلات متناسب با سنش كنيد. (برانگيختن)
چهارشنبه 19 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]