مجموعه امير چقماق آيينه تمدن غني ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: مجموعه امير چقماق "آيينه تمدن غني ايراني"

خبرگزاري دانشجويان ايران - منطقه يزدمجموعه امير چقماق "آيينه تمدن غني ايراني" در ضلع جنوبي چهار راه شهدا، محله امير چقماق و جنب ميدان امير چقماق يزد واقع شده است. به گزارش خبرنگار ميراث و گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)-منطقه يزد، طبق اظهارات مؤلف جامع مفيدي و همچنين عبارت منقور بر در جماعتخانه در عصر صفويه به "چقماقيه" اشتهار يافت. اين بنا در زمره مهمترين و ارزنده‌ترين اقدامات خيرخواهانه و حاصل حمّيت‌ ‌‌امير جلال الدين چقماق شامي (حاكم يزد در دوران تيموري) و همسر او فاطمه خاتون به شمار مي‌رود.مسجد مذكور در دوران پادشاهي شاهرخ ميرزا تيموري و در سنه 841 هجري احداث گرديد كه بي شك از لحاظ شكوه، عظمت، زيبايي و اهميت، بهترين و معتبرترين مسجد پس از مسجد جامع شهر يزد است. در متون تاريخي يزد از مسجد اميرچقماق "چخماق) با عنوان «مسجد جمعه نو» ياد مي‌شود. بر اساس كتيبه‌اي به خط محمد حكيم، از برجسته‌ترين ثلث نويسان سدۀ نهم، سال اتمام بنا سنه 841 هجري بوده است. گفتني است؛ امير چقماق در دومين سفر خويش اين مسجد را بنيان نهاد و استادان كاشي‌ساز و ثلث نويسان به مدّت بيست سال براي ساخت آن رنج و مشقّت كشيدند و بخشي از مخارج مسجد و ساير بناهاي اميرچقماق از موقوفات رشيدي تأمين مي‌شده است. اثري از شرف الدين علي نيز در چاهخانه جنب مسجد مذكور وجود داشته كه اكنون موجود نمي‌باشد. مسجد مذكور كه در ضلع جنوبي ميدان امير چقماق واقع است و بنابر اظهارات نويسنده تاريخ يزد در خارج شهر قرار داشت و حتي در دوران سلطنت محمد شاه قاجار،كه حصار شهر تا آن زمان باقي بود، مسجد خارج از شهر بوده است. امير‌ اعظم جلال الدين چقماق از امراء و سرداران معروف عهد تيموري و مقرب درگاه شاهرخ، حاكم يزد، ‌بود. وي در خارج حصار شهر جنب محله دهوك، مسجد جمعه، خانقاه، كاروانسرا، حمام، آب انبار، قنّاد خانه، بازار و چاه آب احداث كرد كه اكنون اين مجموعه به تكيه و بازار كوچك، آب انبار و مسجد خلاصه مي‌شود. در دوران فتحعلي شاه قاجار، توسط حاجي حسين عطّار بر شبستان مسجد تغييراتي صورت گرفت. اين مسجد داراي ايوان و سردر رفيع كه پيشخوان زيباي آن از شهرت بسزايي برخوردار است. ورودي‌هاي مسجد با‌د و جهت شرقي و شمالي به ايوان بلند ختم مي‌گردد. در جلوي قسمت شرقي،‌ كتيبه‌ي باشكوهي است كه به لحاظ هنر خطاطي اهميت بسزايي دارد و تاريخ ساخت مسجد در آن آمده است. مسجد داراي دو شبستان زمستاني و تابستاني است كه در قسمت تابستاني آن (بالاي محراب) بادگير بسيار زيبايي واقع شده است. محراب سنگ مرمر زيبايي دارد كه پيرامون آن را كاشي‌هاي معرق تزئين كرده و آياتي از قرآن مجيد بر روي سنگ نقش گرديده است. در ‌دو طرف شبستان مسجد طاق نماهايي شبيه مسجد سر پلك وجود دارد، كه قسمت عقب آن ‌به دو‌ راهرو ‌در طرفين منتهي مي‌شود. با توجه به اينكه كاشي‌‌هاي شش ضلعي‌آبي رنگ زينت بخش ازاره شبستان گرديده، محراب نيز بوسيله كاشي‌هاي معرق لاجوردي،‌ طلائي و‌ سفيد پوشيده شده است. نور داخل شبستان توسط ‌چهار پنجره در سقف ورودي ‌و دو‌‌ راهروي‌ طرفين آن ‌تأمين مي‌گردد. بدنۀ‌ ديوارها‌ از‌ گچ ‌سفيد و ‌نماي ‌ايوان‌ از ‌كاشي و آجرهاي لعابدار به رنگ لاجوردي و سبز پوشيده شده است. شبستان‌هاي زمستاني مسجد در دو سوي دالان ورودي قرار دارد كه نور آن باسنگ مرمر تأمين مي شود. همچنين مسجد مستطيل شكل آجري دارد كه بر ‌رودي ضلع شرقي مسجد مشرف مي‌باشد. در دو سوي راهروي شمالي پنجره‌هايي پوشيده از كاشي معرق مشبك قرار گرفته است. بخشي از سر در ايوان مزيّن به كاشي معرّق است و كتيبه‌هايي در كاشي‌هاي معّرق از سمت راست به چپ وجود دارد كه مضمون آن به شرح ذيل است: بين گل مربعي بربالاي راهرو ودست راست كلمه ((الله)) به خطّ كوفي، داخل آن نيز با همين خط (دوطرف مقابل هم ) سوره‌فاتحه وبر بالاي كلمه مذكور در يك خط مستقيم ((اعوذبالله من الشيطان الرجيم )) و ((بسم الله الرحمن الرحيم )) نوشته شده است .مقابل كتيبه مذكور در فوق، كلمه" محمد" به خطّ كوفي قراردارد.در جهت راست چهاربار((ولي الله التوفيق )) ودر سمت چپ چهار بار عبارتي عربي نوشته شده است كه خواندن آن ميّسر نبود. قسمت بيروني گنبد و در كمر بند آن عبارت ((السلطان ظّل لله )) به كوفي بنايي مكرر اجرا شده است. محراب صفه اصلي از كاشي معرّق و با طاقنماي مقرنس كاري است و در وسط‌ آن سنگ مرمر خوش تراشي به اندازه 38/2×15/1 متر نصب است. همچنين در ميان مقرنس‌كاري آن يك گل مربع از كاشي معرق هست كه چهار بار((الله ،محمد،علي ))‌ به خطّ كوفي نقش شده است. كتيبه‌هاي سنگ مرمر عبارت است از: " قال الله تبارك وتعالي جل جلاله وعم نواله اقم الصّلوه .... مقاماً محموداً صدق الله وهوعلي كل شيءقدير " به خطّ نسخ در پيشاني وچهار بارنام "علي" به خطّ كوفي در يك گل مربع. در هر يك از دو طرف قسمت پايين سنگ مذكور و در وسط آن نقش قنديل و گل و بوته ديده مي‌شود. غرفه دست چپ ايوان يك سنگ مرمر به اندازه 95×54 سانتيمتر قرار دارد كه بر آن نقش قنديل ديده مي شود و در چهار گوشه اش به خطّ كوفي ((الله ،محمد ،علي )) تكرار شده است. كتيبه اطراف آن نيز عبارت : ((قال الله تبارك وتعالي انما يعمر مساجد الله من آمن بالله واليوم الاخر واقم الصلوه واتي الزكوه ولم يخش الا الله فعسي اولئك ان يكونوا من المهتدين )) به خطّ ثلث است. شايان ذكر است؛ در غرفه دست راست سنگ قبر محمد شفيع (متوفي 1037 هجري) به اندازه 30× 28 سانتي متر نصب است و به خطّ نستعليق شبيه به نسخ اشعار زير بر آن منقور شده است: (دريغا زجور سپهر ستمكار فغان ازجفا پيشه چرخ مستبد )؛ محمد شفيع ازجهان رفت افسوس به عهد جواني به خلد مؤبّد انتهاي پيام
سه شنبه 18 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]