آموزش داستان‌نويسي در سه سوت

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: آموزش داستان‌نويسي در سه سوت

نويسندگان- نگار پدرام:
حسين بكايي متولد 1340 و از نويسندگان و منتقدان ادبيات كودك و نوجوان است

كه كار نويسندگي را به‌صورت حرفه‌‌اي از سال 69 با همكاري با مطبوعاتي نظير مجله رشد جوان، دانشمند، گل‌آقا و آفتابگردان شروع كرده است. وي سردبيري مجله گلبانگ كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، دبيري تحريريه كتاب ماه كودك و نوجوان و مدرس در مركز آموزش كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان را در كارنامه خود دارد.

بكايي كه سالهاست با واحد ترجمه انتشارات كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان همكاري مي‌كند، مدتي است در راديو سراسري به معرفي كتاب‌هاي تازه منتشر شده مي‌پردازد و كلاس‌هاي آموزش داستان‌نويسي خلاق برگزار مي‌كند.
با وي درباره اين كلاس‌ها و تاثير آنها گفت‌وگو كرده‌ايم كه مي‌خوانيد:

* تا به حال چند دوره كارگاه‌هاي داستان نويسي خلاق برگزار كرده‌ايد. اين كارگاه‌ها چه تفاوتي با كلاس‌هاي رايج آموزش داستان نويسي دارد؟

داستان نويسي خلاق يك اسم كليشه‌اي و روشي خاص در آموزش داستان‌نويسي است. البته از يك سو خلاقيت ذاتي است و نمي‌توان آن را آموزش داد و از سوي ديگر نبايد تنها به بيان مفاهيم داستان نويسي پرداخت.

يادگيري اين مفاهيم ضروري است اما به كاربردن غيرخلاقانه آنها دست و پاگير است. اين درحالي است كه در كارگاه‌هاي داستان نويسي خلاق، هنرآموز علاوه بر يادگيري مفاهيم و روش‌ها، مي‌تواند هرچقدر مي‌تواند خلاقيت به خرج دهد. يعني هنرآموز، متدها را بدون آنكه باعث محدوديتش شود، مي‌آموزد.

البته كارگاه‌هاي داستان نويسي خلاق گروه سني نوجوان با بزرگسالان تفاوت‌هايي دارد. اما در مجموع اين كارگاه‌ها موضوعاتي چون مسائل چيستي داستان، سؤالات داستاني، موضوع، شخصيت پردازي، زبان پرداخت در داستان، را بررسي مي‌كنند.

* اشاره كرديد كه كارگاه‌هاي داستان نويسي خلاق نوجوانان با بزرگسالان تفاوت دارد. اين تفاوت‌ها در چيست؟

تعريف نوجوانان از داستان و در مجموع نگاه آنها به دنيا با دنياي بزرگسالان متفاوت است. معلم بايد در آموزش داستان نويسي به نوجوانان بيشتر روي خلاقيت آنها تاكيد كند و به موضوعاتي كه آنها دوست دارند نيز توجه داشته باشد. به‌طور مثال در ارتباط با بچه‌ها متوجه شده‌ام كه آنها به داستان‌هاي حادثه‌اي و تخيلي علاقه بيشتري دارند و اغلب بزرگسالان از موضوعات عاطفي و اجتماعي استقبال مي‌كنند.

* چه روشي براي آموزش داستان نويسي خلاق مناسب‌تر است؟

به‌نظر من كلاس‌هاي داستان نويسي به ويژه داستان نويسي خلاق بايد به شكل كارگاهي و گروهي برگزار شوند. اين نوع تدريس غيرمستقيم همان روش سقراط است كه به جاي ارائه صرف مفاهيم داستاني، پرسشگري و بيان مفهوم را با تاكيد بر خلاقيت دنبال مي‌كند. چون همه مردم داستان سرايي و روايت قصه را بلدند و هر روز چند داستان و خاطره براي هم تعريف مي‌كنند. اما مهم اين است كه يك هنرآموز بايد بتواند مخاطب عام را به خواندن داستان خود ترغيب كند. بنابراين شايد انتخاب موضوع گام مهمي باشد اما كافي نيست.
چون نوع روايت داستان، بهره گيري از عناصر داستاني و جذاب كردن قصه با كمك شگردهاي داستان نويسي و به كار گرفتن خلاقيت، بسيار مهم است. اين موارد بايد در يك كلاس كارگاهي آموزش داده شود. از طرفي اين كلاس‌ها فرصت خوبي براي آشنايي با چند اثر بزرگ ادبيات جهان و نقد و بررسي آنهاست كه نبايد فراموش شود.

* شما چند دوره در انجمن نويسندگان كودك و نوجوان، داستان نويسي تدريس كرده‌ايد. آيا نويسندگاني در اين كلاس‌ها تربيت شده اند؟ از نتايج اين شيوه راضي بوده‌ايد؟

هدف از برگزاري اين كلاس‌ها، پرورش استعدادهاي جوان، افزايش مهارت داستان خواني و داستان نويسي است. من تابه حال در انجمن نويسندگان كودك و نوجوان و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، كلاس‌هايي براي آموزش داستان نويسي داشته‌ام. حتي در برخي از كلاس‌ها نويسندگاني با چند كتاب منتشر شده حضور داشتند كه پس از پايان دوره به اين نتيجه رسيدند كه بهتر است كتاب‌هايشان را از بازار جمع كنند! به هر حال من از بسياري از هنرآموزان قبلي خبر دارم كه كتاب‌هايي نوشته و منتشر كرده‌اند.

* الان كه با فرهنگسراها در ارتباط هستيد براي چاپ داستان‌هاي برتر هنرجويان اقدام كرده‌ايد؟

به اين موضوع فكر كرده‌ام و قصد دارم با مديران فرهنگسراها صحبت كنم تا درصورت امكان برگزيده‌اي از داستان‌ها در يك كتاب منتشر شوند. با توجه به مشكلاتي كه در حوزه نشر كتاب به ويژه نويسندگان تازه كار وجود دارد، شايد بد نباشد ابتدا برخي از داستان‌ها را در نشريات چاپ كرد. البته اين بيشتر مربوط به هنرجويان نوجوان است. چون برخي از هنرجويان بزرگسال ممكن است كتاب چاپ شده هم داشته باشند.

به هرحال من سعي مي‌كنم تا آنجا كه ممكن است براي تشويق هنرجويان، نسبت به چاپ داستان‌ها بي‌تفاوت نباشم. آنچه پيش از همه مهم است، آموزش مفاهيم داستان نويسي و به‌كارگيري آنها با استفاده از خلاقيت است كه پايه كار يك نويسنده را تشكيل مي‌دهد. هنرجوي فعال با گذراندن چنين دوره‌هايي و تلاش مضاعف مي‌تواند داستان خوبش را خودش به ناشران ارائه دهد و نسبت به چاپ آن اقدام كند. اما بازهم تاكيد مي‌كنم كه من به‌عنوان يك معلم سعي دارم براي انتشار داستان‌هاي هنرجويان تلاش كنم.

تاريخ درج: 17 تير 1387 ساعت 13:26 تاريخ تاييد: 17 تير 1387 ساعت 23:35 تاريخ به روز رساني: 17 تير 1387 ساعت 23:29
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]