10 نكته جالب در باره ماه

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: 10 نكته جالب در باره ماه
ترجمه جمشيد سلمانيان

-1 تشكيل ماه

بر اساس يك نظريه كه احتمال صحت آن بيشتر از نظريه هاى ديگر است، ماه زمانى ساخته شد كه حدود چهار و نيم ميليارد سال قبل، يعنى وقتى كه منظومه شمسى تشكيل شد، سنگى به اندازه مريخ با زمين برخورد كرد و قطعه از آنرا به فضا پرتاب كرد.

-2 قرار گرفتن در مدار

شايد يكى از نكات جالب در باره ماه اين باشد كه اين قمر هميشه يك سوى خود را به ما نشان مى دهد. اما با توجه به اينكه هم ماه و هم زمين هر دو هم حركت وضعى دارند و هم حركت انتقالي، اين مسئله چطور روى مى دهد؟ بعد از تشكيل ماه سرعت حركت وضعى آن رفته رفته كاهش يافت و با حركت انتقالى آن انطباق يافت. بسيارى از قمرهاى ديگر كه دور سيارات ديگر مى چرخند هم وضعيت مشابهى دارند.

اما حساب برجها چه مى شود؟ حساب برج ها هم از اين قرار است كه : وقتى كه ماه به دور زمين مى چرخد، بخشى از وقت خود را هم صرف ميان كره ما و خورشيدمى كند، و سطح روشن آن به ما پشت مى كند. به اين وضعيت برج جديد مى گويند، (پس چيزى تحت عنوان سطح تاريك ماه نداريم كه بتوان از روى زمين ديد. ما از روى زمين هرگز روى تاريك ماه را نمى بينيم.)

در اول هر برج، همانطور كه ما در مدار خود حركت مى كند، حلال نازكى از نور منعكس شده از تابش نور خورشيد به سطح ماه ديده مى شود، وقتى كه هم زمين ميان ماه و خورشيد قرار مى گيرد، سطحى كه مى بينيم كاملا روشن مى شود كه به آن ماه شب چهارده مى گوئيم.

-3 درختهاى ماه

روى كره زمين بيش از 400 اصله درخت وجود دارد كه از كره ماه آمده اند. موضوع از اين قرار است كه در سال 1971 ميلادى استيوارت روسا، از فضانوردان سفينه آپولو 14، مشتى بذر درخت با خود به ماه برد و هنگامى كه فضانوردان ديگر سرگرم ولگردى روى سطح ماه بودند او از آن بذرها مراقبت كرد تا اينكه به زمين بازگشتند و آن بذرها در نقاط مختلف ايالات متحده كاشته شدند. حالا برخى از آن بذرها به درختان بزرگ و سالمى مبدل شده اند. به اين درختها، “درختهاى ماه” مى گويند.

-4 كيسه بوكس

سطح پر چاله ماه نتيجه برخورد شديد سنگهاى آسمانى در چهار ميليارد و يكصد ميليون سال تا سه ميليارد و هشتصد ميليون سال قبل است. زخمهاى آن جنگ كه بصورت چاله هاى عظيمى روى ماه ديده مى شود، به دو دليل عمده دچار فرسايش چندانى نشده اند كه عبارتند از: اول اينكه ماه به لحاظ زمين شناسى زياد فعال نيست، بنابراين فعاليتهائى مانند زمين لرزه ها، آتشفشانها، و تشكيل كوهها چندان شكل كلى آنرا مثل كره زمين تغيير نمى دهد؛ دليل دوم اين است كه چون ماه عملا هيچ اتمسفرى ندارد، پس باد و بارانى هم ندارد و به همين دليل سطح آن بسيار كم دچار فرسايش مى شود.

-5 خواهر ماه

ماه تنها قمر طبيعى كره زمين است ، مگر نه؟ اما شايد اينطور نباشد. در سال 1999 دانشمندان يك سنگ آسمانى به پهناى پنج كيلومتر را شناسائى كردند كه ممكن است در دام حوزه جاذبه زمين افتاده و در مدار آن قرار گرفته و به قمر ديگرى براى زمين مبدل شده باشد. نام اين سنگ كروئتين است و به گفته دانشمندان 770 سال طول مى كشد تا گردشى نعل اسبى به دور زمين انجام دهد. آنها مى گويند ممكن است اين سنگ آسمانى دست كم تا 5000 سال بصورت معلق در حوالى زمين بماند.

-6 تخم مرغي، نه گرد

كره ماه كاملا گرد نيست و بيشتر به شكل تخم مرغ است. اگر به دقت به ماه نگاه كنيد احتمالا خواهيد ديد كه يكى از قواعد باريك آن به طرف شما است. جالب است بدانيد كه مركز جرمى ماه در وسط آن نيست بلكه دو كيلومتر با وسط آن فاصله دارد.

-7 ماه لرزه

فضانوردانى كه با سفينه آپولو به ماه رفتند روى سطح آن از زلزله سنج استفاده كردند و دريافتند كه اين سياره، به لحاظ زمين شناسى كره كاملا مرده اى نيست. ماه لرزه هاى كوچك، كه مركز وقوع آنها چندين كيلومتر زير سطح آن است هر از گاهى رخ مى دهند كه گفته مى شود علت وقوع آنها هم جاذبه زمين است. گاهى اوقات سطح ماه ترك بر مى دارد و از آن تركها گاز خارج مى شود. دانشمندان مى گويند فكر مى كنند كه ماه هسته اى داغ داشته باشد كه بخشى از آن هم مانند مركز زمين، مذاب است. اما ماهواره سازمان هوا-فضاى آمريكا كه در سال 1999 در مدار ماه قرار گرفت و آنرا بررسى كرد نشان داد كه اين كره داراى هسته اى كوچك است كه احتمالا دو تا چهار درصد كل جرم آنرا تشكيل مى دهد. در مقايسه با زمين، اين مقدار، اندك است. هسته فلزى زمين حدود 30 درصد از جرم اين كره را تشكيل مى دهد.

-8 آيا ماه، سياره است؟

كره ماه از سياره پلوتو بزرگتر و حدود يك چهارم زمين است. برخى از دانشمندان مى گويند ماه يك سياره است و به سيستم زمين - ماه به عنوان يك سيستم “دو سياره اي” نگاه مى كنند. برخى از دانشمندان سياره پلوتو و قمر آن يعنى “چارون” را هم يك سيستم دو سياره اى مى دانند.

-9 جزر و مد

علت بوجود آمد امواج اقيانوسها و جزر و مد در روى كره زمين، جاذبه ماه است. (البته جاذبه خورشيد هم در اين ميان نقش اندكى دارد.) توضيح اينكه:

جاذبه ماه، اقيانوسها را به سمت خود مى كشد. زمانى كه زمين در حال چرخش به سمت پائين است، مد دريا ها به جانب ماه به هوا برمى خيزد. همزمان مد ديگرى هم در جانب ديگر زمين به هوا بر مى خيزد چون جاذبه بيشتر از آنكه آب را جذب كند، زمين را به طرف ماه مى كشد.

در اول برج و نيمه آن، ماه و زمين و خورشيد در يك خط قرار مى گيرند، كه باعث ايجاد جزر و مدهاى شديدتر از حد معمول مى گردد.(به خاطر نوعى جهش كه در آب درياها صورت مى گيرد به اينها مد فنرى هم مى گويند) زمانى كه برج در هفته اول و يا هفته آخر است، جزر و مدهاى خفيفترى روى زمين حاصل مى شود. گردش 29 و نيم روزه ماه به دور زمين، كاملا دايره وار نيست. وقتى فاصله ماه تا زمين به كمترين حد خود مى رسد، (اين حالت به حضيض معروف است)، مد هاى فنرى كشيده تر از قبل مى شوند و در اين حالت به آنها مدهاى فنرى حضيضى گفته مى شود.

تمام اين كشمكشها ميان ماه و زمين يك تاثير جالب ديگر هم دارد و آن اينكه: در اين ميان ماه بخشى از انرژى گردشى زمين را به هدر مى دهد كه باعث مى شود از سرعت حركت سياره ماه، يك و نيم هزارم ثانيه هر يك قرن، كاسته شود

-10 خداحافظ ماه

همينطور كه مشغول خواندن اين مطلب هستيد، كره ماه هرلحظه دارد از كره زمين دورتر مى شود. هر سال ماه مقدارى از انرژى گردشى زمين را مى ربايد و با استفاده از آن هر سال سه سانت و هشت ميليمتر بر فاصله مدارى خود از زمين مى افزايد. محققان مى گويند، زمانى كه ماه تشكيل شد، فاصله آن تا زمين 22530 كيلومتر بود. حالا اين فاصله به 450 هزار كيلومتر رسيده است.
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 360]