‌پارك زمين شناسي قشم؛ گنجينه‌اي جهاني در پهنه خليج فارس‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ‌پارك زمين شناسي قشم؛ گنجينه‌اي جهاني در پهنه خليج فارس‌

پارك زمين شناسي منطقه‌اي است كه چندين پديده زمين‌شناسي (ميراث زمين‌شناسي) را در محدوده خود دارد و اين محدوده بايد بتواند در توسعه اقتصادي جوامع پيرامون خود نقش موثري ايفا كند.

ژئوپارك ممكن است علاوه بر پديده‌هاي زمين‌شناسي از آثار تاريخي، بوم شناسي و ميراث فرهنگي و طبيعي ديگر نيز برخوردار باشد.

ژئوپاركها زير نظر يونسكو و توسط بالاترين مقام كشورهاي منطقه‌اي كه در آن واقع اند، اداره مي‌شوند و با نظارت يونسكو به مراكزي كارآمد براي آموزش محيط زيست، پژوهش و كار ورزي در زمينه‌هاي مختلف علوم زمين تبديل خواهند شد.

با اين مقدمه نگاهي داريم به ژئوپارك قشم يا نخستين ژئوپارك خاورميانه كه در اسفند ماه سال 84 در فهرست ميراث طبيعي جهان قرار گرفت و اينك حفاظت از آن به عنوان يك ميراث بزرگ طبيعي ملي و جهاني نياز به ياري ارگانهاي ذيربط در كنار مديران سازمان منطقه آزاد قشم دارد تا براساس زمانبندي يونسكو بتواند در مدت 4 سال از شرايط ايده‌آل و مورد نظر اين سازمان برخوردار شود.

سال 79 مدير محيط‌زيست سازمان منطقه آزاد قشم با همتي بلند و بنا به خواست مدير عامل وقت اين سازمان پا به عرصه تحصيل ژئوپارك قشم نهاد و با ياري بوميان به جستجو در اين زمينه پرداخت.

مهندس بيژن فرهنگ دره شوري اين مرد نام‌آشناي مردم خونگرم قشم با اعتقاد راسخ به اهالي موفق شد اعتماد عمومي را در زمينه ژئوپارك جزيره قشم جلب كند.

و نخستين گام را در مسير رسيدن به موفقيت درج نام ژئوپارك قشم در فهرست سازمان علمي فرهنگي ملل متحد (يونسكو) بردارد.

مردم قشم و تمامي عاشقان ايران زمين و دوستداران طبيعت و ميراث ملي و فرهنگي كشور بطور حتم نام كساني را كه با همت بلند خود گام مهمي در مسير اعتلاي نام ميهن طي كرده‌اند، فراموش نخواهند جاذبه‌هاي ژئوپارك قشم به حدي است كه عضو ايراني برنامه علوم زمين يونسكو در سال 84 خلاصه‌اي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد اين پارك را در گزارشي 107 صفحه‌اي به يونسكو ارائه داد.

دكتر عبدالعظيم حقي‌پور اهميت ژئوپارك قشم را علاوه بر معرفي آن به نسل‌هاي آينده و علاقه مندان خارج از كشور، در ارزش اقتصادي و درآمدزايي آن براي كشور مي‌داند و معتقد است كه با ساخت هتل‌ها و جذب گردشگران داخلي و خارجي مي‌توان زمينه اشتغال شمار زيادي از بوميان جزيره قشم را فراهم كرد.

معاون سياحتي سازمان منطقه آزاد قشم نيز بر اين باور است كه اين جزيره با وجود ژئوپارك دركنار ديگر پتانسيل‌هاي موجود مي‌تواند به يكي از قطب‌هاي گردشگري كشور تبديل شود.

مهندس محمد ابراهيم لاريجاني با اشاره به پتانسيل‌هاي جزيره از جمله تنگه چاهكو، دره ستاره‌ها، جنگل‌هاي مانگروو يا حرا، سواحل بكر جزيره، چشمه‌هاي گوگردي، غارهاي نمك، حيات وحش و... مي‌گويد: با توجه به اين كه بسياري از كشورها با استفاده از شرايط طبيعي و خدادادي گردشگران بسياري را جذب مي‌كنند و بودجه سالانه خود را بر اين اساس برنامه‌ريزي‌ مي‌كنند ما نيز مي‌توانيم با تامين شرايط لازم از اين پتانسيل‌ها براي جذب گردشگر و ايجاد اشتغال بهره بگيريم.‌

به گفته وي در دو سال اخير براي حفاظت، توسعه و تجهيز ژئوپارك قشم برنامه‌هاي مختلفي اجرا شده كه تهيه نقشه و محدوده ژئوپارك، توسعه و تجهيز و به روز رساني موزه ژئوپارك، ايجاد زيرساخت‌هاي لازم براي رفاه گردشگران، ايجاد گارد حفاظت از ژئوپارك و برگزاري‌ همايش بين‌المللي نقش ژئوپاركها در توسعه گردشگري از آن جمله است.

ويژگي‌هاي ژئوپارك قشم‌

ژئوپارك قشم با وسعتي بالغ بر 000/30 هكتار در غرب اين جزيره قرار دارد. در حقيقت ژئوپارك قشم محدوده‌اي طولي است كه شرق آن به محور طبل - صلخ ، غرب آن به محور گوري - كاني، از شمال به ساحل شمالي از جنوب به ساحل جنوبي منتهي مي‌شود.

ژئوپارك قشم داراي 8 سايت به نامهاي تنگه چاه كوه، دره ستاره افتاده، تنگه عالي، دره تنديسها، دره شور، نمكدان، دولاب، كوركورا كوه است.

همچنين اين ژئوپارك موزه‌اي دارد كه حيات وحش منطقه و عكس‌هايي از پديده‌هاي زمين‌شناسي آن را به نمايش گذاشته است.‌در حال حاضر تنها 17 كشور جهان ژئوپارك ثبت شده دارند كه ايران نيز يكي از آنها است. البته ژئوپارك قشم بواسطه واقع شدن در منطقه استراتژيك خليج فارس از اهميت بالاتري برخوردار است. از طرف ديگر ژئوپارك قشم به دليل قرار گرفتن بين ژئوپاركهاي شرق آسيا و اروپا از موقعيت ويژه‌اي در منطقه بين ژئوپاركها برخوردار است.‌

ژئوپارك قشم از نظر تنوع پديده‌هاي زمين‌شناسي به دنبال آن تنوع سايتها نسبت به ساير ژئوپاركها جايگاه بهتري دارد. البته اين تنوع محدود به پديده‌هاي زمين‌شناسي نمي‌شود، تنوع در پديده‌هايي مانند بوم‌شناسي، آثار باستاني، محيط زيست، حيات وحش و... از ديگر ويژگيهاي اين ژئوپارك است.‌

قرار گرفتن سواحل در حاشيه ژئوپارك باعث شده زيبايي اين ژئوپارك چندين برابر شود. همچنين از ديگر ويژگي‌هاي اصلي ژئوپارك قشم مجاورت با جنگل‌هاي حرا است كه به ارزش آن بسيار افزوده است.‌

* جاذبه‌هاي علمي گردشگري ژئوپارك قشم‌

باتوجه به تنوع پديده‌هاي زمين‌شناسي در ژئوپارك، اين منطقه مي‌‌تواند به مركزي براي انجام تحقيقات، مطالعات و پايان‌نامه‌ها در زمينه‌هاي رسوب‌شناسي، ژئومورفولوژي، فسيل‌شناسي و بررسي گنبد نمكي و پديده‌ دياپيريسم تبديل شود. همچنين باتوجه به تعريف ژئوپارك، پديده‌هايي مانند پوشش گياهي، حيات وحش و... جزئي از ژئوپارك به شمار مي‌‌آيند.‌

وجود جنگل حرا در شمال شرق ژئوپارك يكي از عوامل تقويت‌كننده ژئوپارك است كه جاي تحقيق و مطالعه علمي درباره اين اكوسيستم غني بسيار وسيع است.

حيات وحش منطقه ژئوپارك نيز داراي اهميت بسيار بالائي است باتوجه به وجود بيش از 220 گونه پرنده، 30گونه خزنده، 20 گونه پستاندار و... در محدوده ژئوپارك و اطراف آن مطالعات جانورشناسي و زيست‌شناسي اين جانوران مي‌‌تواند كمك بسيار زيادي به توسعه هرچه بيشتر ژئوپارك كند.‌

همچنين وجود آثار باستاني در محدوده ژئوپارك كه بعضاً تاريخ آنها به دوره مادها نيز مي‌‌رسد، جنبه باستان‌شناسي ژئوپارك را شديداً تقويت كرده و باعث مطرح شدن هرچه بيشتر آن بين ساير ژئوپاركها مي‌‌شود.‌

از طرفي مطالعات آب‌خيزداري يكي ديگر از جنبه‌هاي علمي ژئوپارك است كه باتوجه به اعلام دهه آب شيرين (از سال 2005 تا 2015) اهميت آن را دو چندان مي‌‌كند. در نهايت باتوجه به وجود ساختار فرهنگي آييني ويژه در منطقه، انجام مطالعات در اين زمينه مي‌‌تواند به آموزش و گسترش فرهنگ منطقه به جهانيان كمك زيادي كند.‌

* اهميت اقتصادي ژئوپارك‌

ژئوپارك مقوله جديدي در صنعت گردشگري است. در نتيجه طبيعتگردان توجه ويژه‌اي به اين موضوع دارند، از طرفي تجارب كشورهاي پيشگام در زمينه ژئوپارك نيز مؤيد اين موضوع است كه درآمدهاي حاصل از جذب توريست توسط ژئوپارك خيلي بيشتر از درآمد ساير منابع جذب توريسم است.‌

امروزه تمام كشورهاي جهان رويكرد ويژه‌اي به مبحث توريسم و گردشگري دارند و سعي براين دارند كه به نحوي درآمد حاصل از جذب توريسم جايگزين ساير منابع غيرپايدار درآمد شود. توسعه گردشگري مي‌‌تواند از تك محصولي بودن كشور جلوگيري كرده و كمك‌ بزرگي به توسعه اقتصادي كشور باشد. از طرف ديگر ژئوپارك به عنوان يك سرمايه ملي است كه نسل به نسل بايد منتقل شود تا آيندگان نيز از اين زيبايي طبيعت بهره‌مند شوند آن چنان كه ما شديم.‌

* جاذبه‌هاي ارزنده ژئوپارك قشم‌

دره ستاره افتاده:‌

اين دره در فاصله 15 كيلومتري شهر قشم و در مجاورت روستاي بركه خلف واقع شده است. اگر چه اين سايت در خارج از محدوده ژئوپارك قرار دارد ولي باتوجه به زيبايي منطقه و همچنين ساختار ژئومورفولوژي ويژه آن به عنوان يكي از سايتهاي اصلي ژئوپارك مورد پذيرش يونسكو قرار گرفت.

سايت دره ستاره‌ها از لايه‌هاي رسوبي بسيار نرم و فرسايش پذير از جنس مارن كه يك لايه ماسه سنگ آهكي برروي آن قرار گرفته است تشكيل شده كه براي بررسي لايه‌هاي رسوبي، مكانيزم فرسايش روي لايه‌ها و هوازدگي آنها بهترين محل است از طرفي بوجود آمدن احجامي مانند ستونك‌هاي سوزني شكل، ديواره‌هاي كاملاً عمودي، پل‌ها و حفره‌هاي متعدد و زيبا در اين دره بر زيبايي آن افزوده است.‌

‌ تنگه چاه كوه:‌

اين تنگه در فاصله 85 كيلومتري شهر قشم و در جنوب غرب روستاي چاهوي شرقي قرار دارد. اين تنگه كه در يك لايه ماسه سنگي ايجاد شده است به دليل وجود ميان لايه‌هاي مارن، سيليت و آهك و فرسايش انحلالي آنها حفره‌ها، درزها و بريدگيهاي بسيار زيبايي ايجاد شده است كه چشم هر بيننده‌اي را خيره مي‌‌كند. اين تنگه در حقيقت از دو تنگه عمود برهم تشكيل شده است و به دليل اينكه كف اين تنگه بعد از هر بارندگي محل جاري شدن آب است مردم محلي براي استفاده از اين آب اقدام به حفر چاه در كف آن كرده‌اند و به همين دليل نام چاه كوه را براي اين تنگه برگزيده‌اند.‌

دره تنديسها:‌

اين دره در فاصله 75 كيلومتري در جنوب غربي روستاي طبل قرار دارد. دره تنديسها يكي ديگر از سايت‌هاي ژئوپارك است كه سطح آن غالباً از تركهاي گلي پوشيده شده است.

ترك گلي يك ساخت رسوبي است كه در مباحث رسوب‌شناسي به آن پرداخته مي‌‌شود. از لحاظ ساختاري، نسبتاً شبيه به دره ستاره‌ها است با اين تفاوت كه وسعت بيشتري داشته و تراكم پديده در آنجا كمتر ولي فراواني بيشتري دارد.

در اين دره از سنگ، بوسيله فرسايش تنديس‌هايي تراشيده شده كه چشم اندازي بسيار زيبا را در منطقه ايجاد كرده است.‌

كوركورا كوه:‌

كوركورا كوه در مجاورت روستاي گياهدان و خارج از محدوده اصلي ژئوپارك قرار دارد ولي باتوجه به زيبائي منطقه به عنوان يكي ديگر از سايتهاي اصلي ژئوپارك مورد قبول يونسكو واقع شد. ساختار عمومي منطقه تپه ماهورهايي است كه بيشتر از جنس مارن است و بدليل فرسايش توسط آبهاي جاري دره‌ها و تنگه‌هاي بين آنها ايجاد شده است.‌

گنبد نمكي:‌

سايت نمكدان يكي ديگر از جاذبه‌هاي علمي گردشگري ژئوپارك قشم است كه در فاصله يك هزار كيلومتري شهر قشم قرار دارد. در اين منطقه به دليل پديده دياپيريسم گنبد نمكي سربرآورده است كه طولاني‌ترين غار نمكي جهان در اين گنبد قرار دارد. همچنين وجود چشمه‌هاي نمك و سفيدپوش كردن دره‌ها و زمين‌هاي اطراف اين گنبد چشم‌اندازي رويايي به منطقه داده است. در اين منطقه انواع سنگهاي رسوبي، دگرگوني و آذرين را مي‌‌توان يافت كه براي پژوهشهاي كاني‌شناسي پترولوژي يا سنگ‌شناسي مي‌‌تواند مورد مطالعه قرار گيرد.‌اين گزارش را سارا چشم‌براه خبرنگار اطلاعات در بندر عباس با همكاري روابط عمومي منطقه آزاد قشم تهيه كرده است كه جاي سپاس دارد.‌

عكس از:احمد بازماندگان قشمي‌

يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 318]