هرآنچه بايد در مورد خشكسالي بدانيم

واضح آرشیو وب فارسی:برنا نيوز: هرآنچه بايد در مورد خشكسالي بدانيم
تشخيص زمان آغاز و خاتمه خشكسالي مساله بسيار مشكلي است؛زمان آغاز خشكسالي عمدتاً به تعريف مورد استفاده وابسته است.

به گزارش سرويس اقتصادي برنا،زمان خشكسالي با توقف آخرين بارش مفيد آغاز نمي شود؛بلكه ممكن است تا زمان اتمام ذخيره رطوبت خاك به طول انجامد.

بارش هاي هر چند اندك در زمان آغاز خشكسالي، زماني است كه ذخيره رطوبتي چه در محيط خاك (خشكسالي كشاورزي) و چه در مخازن آبي (خشكسالي هيدرولوژيك) خاتمه يافته باشد. انتهاي خشكسالي نيز مساله قابل توجهي محسوب مي شود.همچنين پايان خشكسالي نسبت به زمان آغاز محسوستر است.

در امر كشاورزي، پايان خشكسالي زماني است كه نزول باران، رطوبت مورد نياز خاك را تامين نمايد.

در هيدرولوژي، زماني كه جريان رودخانه مجددا برقرار شده و مخازن زير زميني تغذيه مجدد شوند، پايان خشكسالي در نظر گرفته مي شود. زمان آغاز تا پايان خشكسالي كه به عنوان دوره تداوم خشكسالي مفروض خوانده مي شود يكي از ويژگي هاي اساسي خشكسالي محسوب مي شود.

مقياس زماني دوره تداوم يك خشكسالي مي تواند از روز و ماه تا سال تفاوت نمايد؛هر قدر دوره تداوم خشكسالي طولاني تر شود، ميزان ذخاير آب منطقه، تحت خطر جدي قرار گرفته و به همين جهت مي تواند شدت خشكسالي رخداده را افزايش دهد.

شدت خشكسالي

هر قدر ميزان كمبود بارندگي نسبت به شرايط ميانگين كمتر باشد، به همان اندازه ميزان تاثير خشكسالي بيشتر نمود عيني پيدا مي كند.علاوه بر اين، ميزان استمرار حالت خشكسالي در يك منطقه نيز گوياي شدت خشكسالي در همان منطقه است، يعني در شرايطي كه خشكسالي تنها براي يك ماه استمرار داشته باشد، احتمال دارد بارش ماه بعد، ميزان كمبود ماه مزبور را جبران نمايد، ولي اگر ماه بعدي نيز خود نسبت به شرايط طبيعي كمبود داشته باشد، به مراتب در شدت بخشيدن به حالت خشكسالي موثر خواهد بود.

ميزان كاستي در متغير مورد مطالعه و همچنين، زمان استمرار آن، بيانگر شدت خشكسالي است. به همين منظور براي مشخص ساختن اين عامل در مطالعه خشكسالي، محققان با استفاده از شاخص هاي مختلف سعي مي كنند درجه ناهنجاري منفي متغير مورد مطالعه را نيز مد نظر قرار دهند.

فراواني خشكسالي

فراواني خشكسالي نيز از اهم ويژگي هاي مورد مطالعه در بررسي يك منطقه بشمار مي آيد كه مي تواند در مقايسه هاي مختلف زماني (براي مثال سالانه، ماهانه و فصلي) محاسبه شود.

با توجه به وجود شدت هاي مختلف خشكسالي، بررسي فراواني ها مي توانددر ارزيابي قابليت منطقه مورد مطالعه نسبت به شدت هاي مختلف خشكسالي كاربرد داشته باشد.

اين محاسبه مي تواند از طريق توابع توزيع احتمال فراواني براي بررسي احتمال و با دوره هاي برگشت خشكسالي براي پيش بيني هاي آتي مورد استفاده قرار گيرد.

وسعت منطقه اي خشكسالي

رخداد خشكسالي مي تواند در منطقه اي با وسعت چند صد كيلومتر اتفاق افتد؛اما امكان دارد شدت و دوره تداوم آن در سراسر منطقه يكسان نباشد. خشكسالي قاره اي كه خصوصا؛ در مناطق خشك اتفاق مي افتد در ناحيه وسيعي كه صدها، بلكه هزاران كيلومتر- مربع را مي پوشاند، گسترش پيدا مي كند.

به نظر محققان استراليا، احتمال دارد اين پديده نيمي از استراليا را در طي 50 سال آينده فراگيرد .

در رابطه با وسعت خشكسالي يوجيچ (1975) براساس تحقيقات خود خواص منطقه اي خشكسالي را بشرح ذيل فهرست نموده است:

الف) پوشش منطقه اي با شرايط متوسط قاره اي كه از 5 تا 15 ميليون كيلومتر مربع را فرا مي گيرد.

ب) در نتيجه شدت خشكسالي هاي بزرگ، وسعت آن فراتر از پوشش منطقه اي مي شود.

ج) انتظار مي رود شكل منطقه تحت تأثير به وسيله يك خشكسالي، بيشتر به يك لوزي شبيه باشد تا يك دايره.

در رابطه با وسعت خشكسالي اتفاق افتاده، سابرامانيام (1967) طبقه بندي جدول 1 را از نظر شدت خشكسالي عنوان مي نمايد.

جدول 1- طبقه بندي وسعت خشكسالي از نظر سابرامانيام

گروه خشكسالي

درصد منطقه تحت پوشش

محلي

كمتر از 10

وسيع

20-11

بسيار وسيع

30-21

فوق العاده با استثنايي

50-31

مصيبت بار

بيشتر از 50

دوره تناوبي رخداد خشكسالي

بررسي هاي مربوط به احتمال تكرار خشكسالي ها و ساير پديده هاي طبيعي به صورت رخدادهاي منظم، بخش زيادي از تحقيقات محققان را به خود اختصاص داده است؛به طوري كه بيش از هزار مقاله در رابطه با ارتباط رخدادهاي آب و هوايي با سيكل 11 ساله "كلفهاي خورشيدي" تهيه شده است (بران ورادير، 1985) كلفهاي خورشيد عبارت از لكه هايي هستند كه به دليل اختلاف درجه حرارت در سطح خورشيد، بصورت لكه هاي سياهي بنظر مي رسند. چگونگي پيدايش اين لكه ها هنوز به درستي شناخته نشده است و بيشتر تصور مي رود كه زبانه كشيدن و درهم پيچيدن توده هاي گاز مشتعل خورشيد، باعث پديد آمدن آن مي شود.

با بررسي هايي كه انجام گرفته، امروز رابطه ميان لكه هاي خورشيدي با برخي از پديده هاي زميني با اثبات رسيده است (جعفري، 1360) در رابطه با تناوب رخدادهاي خشكسالي، برخي از محققان علاوه بر تناوب 11 ساله به دوره 22 ساله يا چرخه هايي 10 پي برده اند (بلم و مولي 1981) چرخه دوره اي 44 ساله اي نيز به وسيله سانسون (1954) براي تغييرات بارندگي در فرانسه براي منطقه مديترانه عنوان شده است؛برخي از محققان نيز به دوره تناوبي بيشتري اشاره كرده اند.
جمعه 14 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: برنا نيوز]

[مشاهده در: www.bornanews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 441]