كتاب نخواني؟ آمار كتابخواني؟ هر دو؟ هيچ‌كدام؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: كتاب نخواني؟ آمار كتابخواني؟ هر دو؟ هيچ‌كدام؟

كتابخواني- گروه ادب و هنر:
آمار سرانه مطالعه كتاب كه از مدتي پيش محل مناقشه چهره‌ها و مسئولان فرهنگي بود حالا خود تبديل به معضلي شده كه انگار خيلي جدي‌تر از خود سرانه مطالعه كتاب است.

با اين حساب معلوم نيست مشكل، كتاب نخواندن مردم ماست يا آمار كتاب خواندن آنها؟

آخرين چهره فرهنگي كه نسبت به آمار سرانه مطالعه كتاب در كشور ابراز نگراني كرده، علي لاريجاني است كه در ديدار مديران كتابخانه‌هاي عمومي سراسر كشور گفت: بايد كتاب را يك شريان منضبط‌كننده فكر بشري بدانيم كه قدر و منزلتش بيش از وضعيت فعلي باشد چون در مجموع آمارها از نظر انس مردم با كتاب نگران‌كننده است.

چراغ اول اين مناقشه با حرف‌هاي علي‌اكبر اشعري روشن شد. مشاور فرهنگي رئيس‌جمهور و رئيس سازمان كتابخانه و اسناد ملي ايران چندين و چند بار و از تريبون‌هاي مختلف اعلام كرد: سرانه كتابخواني در كشور براي هر نفر تنها 2 دقيقه در شبانه روز است كه اين سرانه با افزودن كتب درسي براي برخي از افراد در شبانه روز حدود 6 دقيقه خواهد شد.

اين آمار چندان به مذاق بهارستان‌نشينان وزارت ارشاد خوش نيامد و بلافاصله وزير ارشاد و معاون فرهنگي او با استفاده از هر فرصتي هر نوع آماري راجع به كتابخواني را غيركارشناسي خواندند؛ حتي پا را فراتر نهاده و اعلام آمار اين‌چنيني را نوعي هتك حرمت به مردم تلقي كردند.

اينجا بود كه 2 جبهه فرهنگي مقابل هم تشكيل شد كه هر يك چهره‌هايي شاخص در امور فرهنگي داشتند. آتش تهيه كه با سخنراني‌هاي گاه‌و‌بيگاه در جمع‌هاي فرهنگي تبادل مي‌شد، بر حول اين محور بود كه يك جبهه اساسا آمار مطالعه كتاب را در كشور با احتساب شاخص‌هايي چون شمارگان 1500 تايي كتاب و جا نداشتن يار مهربان در سبد مصرفي خانوار بسيار پايين مي‌خواندند و جبهه ديگر اين پاتك را به بي‌ملاك بودن آمار منتسب مي‌كردند با اين بيان كه در مورد سرانه مطالعه درحال حاضر هيچ گونه آماري وجود ندارد و معلوم نيست آنها هم كه مي‌گويند آمارشان را از كجا آورده‌اند.

كار بجايي رسيد كه وزير ارشاد در سومين همايش تجليل از پاسداران اهل قلم كه با حضور فرمانده كل سپاه پاسداران در سراي اهل قلم نمايشگاه كتاب 21 برگزار شد، وقتي چشمش به هم قطاران سابق خود افتاد، آتش تهيه را بيشتر كرد و با يك شليك جانانه درباره سرانه مطالعه در جامعه گفت: از اين پس ملت خودتان را به چيزي كه حقيقت ندارد متهم نكنيد. مردم ما كتاب را يار مهربان مي‌دانند. كساني كه مي‌گويند مردم ما اهل مطالعه نيستند، بدانند كه اين كوبيدن بر طبل دشمني است. ديگر اين باب را ببنديم و حساب‌هاي سرانگشتي نكنيم و جشن نهضت كتابخواني بگيريم. از اين پس در دست هر ايراني يك كتاب خواهيم ديد.

اما اين باب بسته نشد و علي لاريجاني يكي – دو روز پيش بيان كرد بايد سنت كتابخواني احيا شود دوباره اين باب را گشود. رئيس مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه سازگار نبودن وضعيت كتابخانه‌هاي كشور با آمارهاي بين‌المللي گزارش خوبي نيست به سابقه فرهنگي و غناي فكري ايران اشاره كرد و اظهار داشت: در كشوري كه مهد تمدن است نبايد آمارها از نظر سطح مطالعه كتاب اينگونه باشد.

پاك كردن صورت مسئله

اما سؤال اصلي دقيقا همين جا شكل مي‌گيرد؟ آيا آمارها از نظر سطح مطالعه نبايد اينگونه باشد يا وضعيت كتابخواني بايد به گونه‌اي شود كه آمار كتابخواني بالا رود؟
اتفاق جديد اين است كه ظاهرا مسئولان فرهنگي كشور دنبال آن هستند كه بجاي تبادل آتش با يكديگر صورت مسئله را كمي پاك كنند و به‌جاي به‌كار بردن روش‌هاي راهبردي و كارهاي سخت ديگر، جوري آمار مطالعه كتاب را بالا ببرند كه نه سيخ بسوزد و نه كباب.
چند روز پيش بار ديگر صفارهرندي پا پيش گذاشت و با بيان اينكه قرآن كريم سالم‌ترين و متعالي‌ترين معارف را به انسان منتقل مي‌كند گفت: بعضي‌ها دوست ندارند خواندن قرآن را جزو آمار كتابخواني بياورند. اگرچه دشمن فرضي بازهم در اين صحنه نبرد معلوم نشد اما اين نكته كاملا معلوم گرديد كه قرار است بجاي بهبود وضعيت كتابخواني، فلش آمارها با احتساب ملاك‌هاي جديدي ازجمله خواندن قرآن و ادعيه به سمت بالا برود.

البته محمدحسين صفار هرندي در پايان در پاسخ به اين سؤال مهر كه آيا خواندن قرآن و ادعيه در حال حاضر جزو سرانه مطالعه مردم به حساب مي‌آيد يا خير؟ اظهار بي‌اطلاعي كرد و گفت: من فهرست دوستان را نديده‌ام اما ظاهرا از اين پس بايد اين مورد به فهرست دوستان اضافه شود.

جالب اينكه لاريجاني هم به سنگر صفار پيوست و گفت: مردم ما با كتاب‌هاي ادعيه و مقدس انس دارند و بايد اين را نيز جزو آمارهاي كتابخواني آورد تا شرايط كتابخواني تيره و تار نشان داده نشود. آمارها درباره علاقه مردم ما به كتاب درست است كه مانند كشورهاي پيشرفته نيست اما ما بايد متناسب با شرايط بومي كشور متدهايي را كه در كشورهاي پيشرفته براي ترغيب مردم به كتاب مورد استفاده قرار مي‌گيرد را مورد توجه قرار دهيم.آنگونه كه از شواهد برمي‌آيد معضل اصلي تيره و تار نشان دادن وضعيت كتابخواني است و اگر وضعيت كتابخواني خود در پس ابرهاي عميق كم توجهي مردم باشد چندان اهميتي ندارد، فقط نبايد از ابرهاي تيره پيرامون آن حرفي زد؛ همين.

تاريخ درج: 12 تير 1387 ساعت 14:42 تاريخ تاييد: 12 تير 1387 ساعت 15:30 تاريخ به روز رساني: 12 تير 1387 ساعت 15:27
چهارشنبه 12 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]