بازشناسي ديدگاه‌هاي فرق درباره جنگ جمل در آخرين شماره از فصل‌نامه «نامه تاريخ‌پژوهان»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بازشناسي ديدگاه‌هاي فرق درباره جنگ جمل در آخرين شماره از فصل‌نامه «نامه تاريخ‌پژوهان»
گروه انديشه: مقاله «بازشناسي ديدگاه‌هاي فرق درباره جنگ جمل»، توسط «مهدي‌رضا خادملو»، كارشناسي‌ارشد تاريخ اسلام نوشته شده و در آخرين شماره از فصل‌نامه «نامه تاريخ‌پژوهان» (شماره 11، پاييز 1386) منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، جنگ جمل واقعه مهمي در تاريخ صدر اسلام به شمار مي‌آيد كه آثار و نتايج مختلفي در پي داشت. يكي از پيامدهاي آن انشقاق مذهبي در جامعه اسلامي براي نخستين‌بار بود، به اين ترتيب كه جامعه اسلامي به سه گروه شيعه علوي، شيعه عثمانيه و قاعدين تقسيم شد.

هر كدام از اين گروه‌ها براي توجيه عملكرد خويش به مباحث كلامي رو آوردند و اولين جرقه‌هاي مجادله كلامي از اين زمان شروع شد. از طرفي يكي از ويژگي‌هاي جهان اسلام بين قرن سوم تا پنجم، مجادله كلامي بين مسلمانان است كه از اين مناقشات مي‌‌توان به جدال افراد و گروه‌هاي اسلامي و اظهار نظر درباره شركت‌كنندگان و كشته‌شدگان در جنگ جمل اشاره كرد.

به همين دليل افراد و گروه‌هاي اسلامي درباره اين موضوع به اظهار نظر پرداخته‌اند. با وجود اختلاف نظر گروه‌هاي اسلامي در مورد جنگ جمل اصحاب جمل را به دليل شورش عليه حكومت اسلامي «ياغي» و خليفه مسلمانان را بر حق مي‌دانند، اما در مورد سرنوشت سران شورشي، اختلاف آرا وجود دارد.

تحقيق حاضر سعي دارد ضمن بازگو كردن ديدگاه‌هاي افراد و گروه‌هاي اسلامي در مورد اين حادثه، علت تفاوت‌ها و اختلاف آراي مورخان و متكلمان را ريشه‌يابي و بررسي كند. آن‌چه در مورد جنگ جمل جلوه مي‌كند اين است كه اين حادثه با وجود تحديد زماني و مكاني آثار و نتايج زيادي در پي داشت كه يكي از نتايج قابل توجه اين حادثه، به وجود آمدن بستري مناسب براي شكل‌گيري فرقه‌هاي كلامي در جهان اسلام است.

از طرفي با مروري بر تحقيق حاضر، اين نتيجه به دست مي‌آيد كه تقريبا تمام افراد و گروه‌هاي اسلامي درباره جنگ جمل اتفاق نظر داشته، شورشيان بصره را ياغي و علي(ع) را بر حق مي‌دانند، اما آن‌چه مورد اختلاف است، سرنوشت سران شورشي است. نويسندگان و متكلمان اهل‌سنت از يك سو «طلحه»، «زبير» و «عايشه» را به دليل خدماتشان در صدر اسلام و از سوي ديگر به دليل اعتقاد به توبه آنان مستوجب عذاب و عقاب الهي نمي‌دانند.

به نظر نگارنده ان‌چه مسلم است اين‌كه عايشه فرمان خدا و سفارش مؤكد پيامبر(ص) مبني بر حفظ حرمت او را ناديده گرفته، ستر و حريم خود را شكسته است، در نتيجه بايد در پيشگاه خدا پاسخ‌گو باشد.

نكته آخر درباره عقايد اهل‌سنت مبني بر گناه دانستن هر گونه تحقيق و تفحص راجع به جنگ جمل است. به نظر مي‌رسد آنان در راستاي توجيه عملكرد سران شورشي چنين عقايدي را ترويج مي‌كند، در حالي‌كه اين موضوع به عنوان واقعه‌اي تاريخي، مثل هر پديده‌ اجتماعي ديگر قابل نقد، بررسي و تجزيه و تحليل است.

بنابراين اهل‌سنت با چنين عقايدي نه تنها باب علم و تحقيق را ‌مي‌‌‌بندند، بلكه با نص صريح قرآن كلام نبي و عقل بشري مبني بر تفكر، تعقل و تدبر مخالفت مي‌كنند. بايد گفت كه تحقيق در مورد جنگ جمل اگر با نيت عالمانه و به دور از هر گونه حب و بغض صورت گيرد، نه تنها اشكالي ندارد بلكه يقينا مي‌تواند راه‌گشا و مؤثر باشد.

فصل‌نامه علمي تخصصي «نامه تاريخ‌پژوهان» به صاحب‌امتيازي انجمن تاريخ‌پژوهان و به مدير مسئولي «محمدرضا باراني» و سردبيري «حسن زنديه» با بهاي 7500 ريال منتشر مي‌شود.
شنبه 8 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1113]