زراعت گياهان دارويي و ادويه اي

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: bidastar15-04-2008, 10:02 PMسابقه گیاهان دارویی : 1- قدیم الایام : در این دوره انسان دریافته بود در زمان بیماری ها و ناراحتی های جسمی ، جهت درمان آن ها به دنبال گیاهان مخصوصی برود . در همین زمان انواع مختلفی از گیاهان به شکل سمی ، خوراکی و دارویی کشف شد که بعضی از آن ها عبارتند از : چای ، قهوه ، کاکائو و ... . 2- سده ی اخیر : در این دوره با توجه به اینکه کشورها رو به صنعتی شدن می رفتند ، داروهای شیمیایی تولید شدند . در این زمان بود که مراکز دارویی و داروخانه های بزرگ جهان بوجود آمدند و طب سنتی و گیاهان دارویی ارزش خود را بتدریج از دست داده و به شکل مرکز فروش ادویه در آمدند . اولین ماده شیمیایی که توسط انسان ساخته شد در سال 1854 . م. به نام اسید استیک بود . 3- دهه های اخیر : با توجه به اینکه داروهای شیمیایی عوارض زیادی داشتند ، انسان کم کم دوباره به طرف گیاهان دارویی رفته و از آن ها استفاده کرد . 25 درصد داروهای مدرن کنونی از گیاهان دارویی ساخته شده اند . در سال 2000 حدود 60 میلیارد دلار ، درآمد کشورها از فروش گیاهان دارویی بوده است . در ایران آمار این گونه بیان نمود که در سال76 در آمد حاصل از گیاهان دارویی 7 میلیارد ریال بوده که در سال 1380 این رقم به 37 میلیارد ریال رسیده است . در کتاب های قدیمی در رابطه با ارزش گیاهان دارویی به خط میخی مطالبی نوشته شده است . در بین کشورها و اقوام ، مصریان ، رتبه اول را در استفاده از گیاهان دارویی داشتند . مصریان قدیم از قرن 16 قبل از میلاد ، آثار و نوشته هایی دارند که در رابطه با مزایای گیاهان دارویی ، مطالبی در آن قید شده است . در کتاب تورات ، به بعضی از محاسن و فواید گیاهان دارویی اشاره شده است . در کتاب «کاراکارا » در هند در مورد حدود 500 گونه گیاه دارویی ، مطالبی جمع آوری گردیده است . از پایه گذاران طب دارویی ، بقراط و ارسطو را می توان نام برد و پس از آن اطبای ایرانی مثل زکریای رازی و ابوعلی سینا ، نقش موثری در پیشرفت علم گیاهان دارویی داشته اند . در قرن 19 . م . انسان به این نکته پی برد که مواد موثره را از گیاهان خارج کند که ساده ترین شکل آن گلابگیری است . در کل سطح زمین حدود 600 هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که حدود 7500 تا ده هزار گونه از این گیاهان مربوط به فلور ایران است . تفاوت داروهای شیمیایی با داروهای گیاهی : 1- داروهای شیمیایی دارای عوارض هستند ؛ بسته به اینکه دارو از چه حساسیتی برخوردار است ، دارای اثرات جانبی مختلفی است . یک سری داروهای شیمیایی در کشورهای غربی تحت عنوان میدها و تالیدها ساخته شدند که مدتی در این کشورها استفاده می شد . پس از چندین سال اثرات جانبی این داروها که مهمترین آ« به دنیا آمدن نوزادان ناقص و معلول بود باعث شد که شرکت های سازنده تا هم اکنون نیز به قربانیان این داروها غرامت پرداخت کنند . پس از اینکه عوارض داروهای شیمیایی مشخص شد مصرف آن ها نیز رو به کاهش گذاشت. 2- بعضی از بیماری ها مثل سرطان و ایدز وجود دارد که داروهای شیمیایی برای آن کشف نشده و یا اثرات داروهای کشف شده کم می باشند ولی در چند سال گذشته داروهایی با پایه ی گیاهی ساخته شده که اثر قابل توجهی بر درمان این نوع بیماری ها دارد . 3- گیاهان دارویی بدلیل اینکه ترکیبات مختلف دارویی را در خود دارند می توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند . البته با تمام تحقیقات به عمل آمده ، هنوز قابلیت حدود 90% گیاهان دارویی مشخص نیست . وضعیت گیاهان دارویی ایران : از 13 اقلیم متفاوت جهان ، 11 اقلیم در ایران موجود است و این باعث شده که پتانسیل تولید گیاهان دارویی در ایران بسیار بالا باشد . تعریف گیاهان دارویی : بر اساس تعاریف موجود هر نوع گیاهی که دارای ترکیباتی ( مواد تشکیل دهنده فعال و موثر) که بعد از یک سری عملیات مثل فشردن ، استخراج ، تقطیر و ... بر روی گیاه بدست آمد و دارای اثرات درمانی و یا به عنوان جزئی از یک فرآورده ی دارویی باشد را گیاه دارویی می گویند . محصولات فرعی : عبارتست از : ریشه ، ساقه ، برگ ، گل ، میوه ، دانه ، گال ، پوسته و شیرابه که خاصیت دارویی ، صنعتی و غذایی دارند . مراحل کشت گیاهان دارویی : کشت گیاهان دارویی طی دو مرحله انجام می گیرد : الف ) مرحله ی تحقیقاتی : در این مرحله هیچ شناختی از نیازهای اکولوژیکی گیاه در اختیار نیست ، لذا گیاه را به روش های مختلفی از طرق جنسی و غیر جنسی به کرت های آزمایشی انتقال می دهند و تمامی فاکتور ها را حتی الامکان در اختیار گیاه قرار می دهند ( مثل نوع خاک ، عمق کاشت ، فاصله آبیاری ، فاصله هر پایه ، شیب زمین و حاصلخیزی خاک ) . در این روش تمامی فاکتورهایی که اثر آن بر روی نحوه رشد و تکثیر گیاهان لازم است را یک جا تاثیر نمی دهند بلکه کار ها را اولویت بندی می کنند . ابتدا مواردی که مهمترند در اولویت قرار می دهند ؛ برای مثال اگر گیاهی در زادگاه طبیعی خود در جایی واقع شده که منطقه سردسیر است ، اولویت اول را بر روی اثر سرما بر بذر گیاه قرار می دهند . پس از انجام کارهای تحقیقاتی ، بهترین روش کاشت با بالاترین بازدهی (کمی و کیفی) بدست می آید . وقتی به این اطلاعات پایه می رسیم ، اصطلاحا گفته می شود که گیاه مورد نظر حدودا اهلی شده است . در این زمان است که به بخش اجرا توصیه می شود که گیاه مورد نظر bidastar15-04-2008, 10:03 PMدلایل محدود بودن استفاده گیاهان دارویی به شکل بسته بندی : 1- فاصله محل تولید گیاه دارویی ( به شکل وحشی یا اهلی ) هر چقدر طولانی تر باشد دسترسی به آن گیاه دارویی مشکل تر است . 2- امکان پرورش گیاهان دارویی در هر ناحیه ای امکان پذیر نیست . 3- اعضاء خشک شده گیاهان دارویی حتی اگر دور از نور و رطوبت و در ظرف های در بسته نگهداری شوند بعد از مدتی ، خاصیت دارویی خود را از دست می دهند . 4- در پرورش گیاهان دارویی و اهلی کردن این گیاهان هر چقدر دقت لازم در برآورده کردن نیازهای اولیه گیاه به عمل آید میزان ماده مؤثره بدست آمده از لحاظ کیفی و کمی نسبت به شرایط طبیعی گیاه ( وحشی ) کمتر است . میوه : مجموعه بذر یک گیاه را میوه می گویند . مصرف گیاهانی که به عنوان ماده دارویی می شناسیم به اندازه کم ،دارویی - به میزان متوسط ،غذایی و به میزان زیاد از حد، سمی خواهد بود . در رابطه با استفاده از محصولات فرعی باید به 5 اصل توجه کنیم : 1- استفاده مستمر باشد . 2- بهره برداری ثابت باشد 3- حفظ ، احیا و توسعه عرصه های مرتعی که به دو شکل است : الف ) از نظر فیزیولوژیکی تاثیر سوئی بر روی گیاهان محل نداشته باشد ب) بهره برداری از نظر اقتصادی – اجتماعی و حقوقی به حفاظت مناطق یا مراتع کمک کند . 4- بهره برداری در غالب طرح باشد . مجاز : در این دسته گیاهان دارویی قرار می گیرند که محدودیتی جهت برداشت آن ها وجود ندارد. مجاز مشروط : در این قسمت گیاهانی قرار می گیرند که بهره برداری از آن ها باید در غالب طرح باشد . طرح برداشت محصولات فرعی به این صورت تنظیم می شود که کارشناس مربوطه وارد آن سطح یا مرتع می شود و مطالعه کاملی در رابطه با مقدار تولید ، وضعیت پایه ها ، وضعیت آب و هوای منطقه ، ضعیف یا قوی بودن گیاهی که در محل وجود دارد و ... انجام می دهد . سپس محدوده ای جهت بهره برداری از آن محصول زیر نظر کارشناس مربوطه انجام می گیرد . یکی از این گیاهان گیاه باریجه است و همینطور گیاه گون . غیر مجاز : آن دسته از گیاهان دارویی اند که بدلیل از بین بردن گیاه ، استفاده از آن ها ممنوع است . 5- اصل هزینه و درآمد : یعنی از گیاه دارویی چه موقع استفاده کنیم تا حداکثر درآمد را داشته باشیم . تقسیم بندی Fao روی محصولات فرعی : 1- گیاهان دارویی 2- گیاهان صنعتی 3- گیاهان خوراکی 4- گیاهان زینتی مشکلات و موانع کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی : 1- در بعضی از گیاهان دارویی چندین سال طول می کشد تا ماده مؤثره دارویی تولید شود . برای رفع این مشکل معمولا مزرعه را به قطعات متفاوتی تقسیم می کنند و گیاهان مختلف دارویی را کشت می کنند . باید گیاهانی کاشته شود که با منطقه سازگار باشد . 2- تغییرات مواد مؤثره به صورت کمی و کیفی 3- عدم شناسایی آفات و امراض گیاهان دارویی 4- عدم وجود بیمه که به دو شکل است : الف ) محصولات دارویی را بیمه نمی کنند ب) برای خرید محصولات شیمیایی بیمه هزینه را می پردازد ولی گیاه دارویی آزاد است . رعایت نکات فنی در بهره برداری از گیاهان دارویی و اثرات آن در عصاره گیری و استخراج مواد مؤثره : هر کدام از قسمت های گیاه که به عنوان دارویی معرفی شده اند ، برداشت و عصاره گیری آن در یک زمان مشخص انجام می گیرد . برای مثال زیره کوهی که بذر آن خاصیت دارویی دارد زمان برداشت آن موقعی است که بذر به طور کامل رسیده باشد . پارامترهای مؤثر در مواد مؤثره : 1- برداشت و جمع آوری گیاه دارویی الف) زمان برداشت ب) اندام مناسب در رابطه با زمان برداشت باید به مرحله زندگی گیاه دقت شود ( اوایل دوره رویشی است یا اواسط دوره رویشی یا مرحله زایشی است ) در بحث زمان، اقلیم منطقه هم مهم است . 2- حذف برخی از اندام های زائد 3- خشک کردن تمام اجزاء گیاه به جز ریشه در سایه . 4- آسیا کردن : یعنی جدا کردن ناخالصی ها با الک کردن . 5- شرایط مناسب انبارداری 1- گل : زمان برداشت گیاهان دارویی که گلشان خاصیت دارویی داد باید گل ها حتما آمیزش را انجام داده باشند . معمولا قبل از شکفته شدن کامل گل گیاه برداشت نشود . هوای محیط کاملا خشک و سرد باشد و شرایط انبارداری دقیق باشد . 2- برگ : برگ قسمت فتوسنتزی و تنفسی گیاه است . زمان برداشت باید برگ ها جوان ، شاداب ، سالم و عاری از هر گونه آفت و بیماری باشد . از انبار کردن و فشرده کردن برگ ها در یک محیط کوچک باید پرهیز شود bidastar15-04-2008, 10:04 PMبرگ هایی که دارای اسانس هستند باید طوری نگهداری شوند که از تابیدن مستقیم نور خورشید به آن جلوگیری شود . زمان جمع آوری برگ هایی که دارای اسانس هستند بعد از ظاهر شدن گل تا رسیده شدن کامل میوه می باشد . اگر گیاه علفی ، یکساله و دارای اسانس باشد معمولا زمان جمع آوری آن کمی پس از ظاهر شدن گل می باشد . از لحاظ وضعیت زمانی ، صبح ساعت 7 تا حداکثر 10 باید برگ ها جمع آوری شوند و محیط عاری از رطوبت و شبنم باشد . اگر برگ بدون اسانس باشد و دارای پهنک بزرگ باشد کمی بعد از ظاهر شدن گل ها جمع آوری صورت می گیرد . 3- سرشاخه ی گلدار : برخی از گیاهان دارویی هستند (اکثر گیاهان علفی ) که مجموعه برگ و گل آن خاصیت دارویی دارد در این حالت برای جمع آوری : الف) حتما باید گل ها و غنچه های زیادی بر روی سرشاخه بوجود آمده باشند . ب) جهت جمع آوری سرشاخه ها حتما باید از قیچی استفاده شود تا جای زخم به حداقل برسد . ج) سرشاخه های جوان و تازه را جهت جمع آوری انتخاب می کنیم . 4- جوانه : اگر گیاهی دارای جوانه دارویی بود زمانی جوانه جمع آوری می شود که شیرابه درون آوندها جریان پیدا کرده باشد ( گیاه بیدار شده باشد ) 5- ریشه : ریشه در طبیعت به شکل ساده ، منشعب ، مخروطی ، استوانه ای و ... دیده می شود که کار آن جذب آب و املاح و مواد غذایی و استقرار و استحکام گیاه در محل خود است . زمان جمع آوری ریشه دارویی در گیاهان یکساله شهریور تا اسفند ماه و در گیاهان دو و چندساله از زمان خزان برگ تا آخر زمستان می باشد . ( گیاه در هنگام خزان تمام مواد غذایی را در ریشه نگهداری می کند ) ریشه جمع آوری شده باید بدون آفت باشد . همچنین از ریشه های سخت شده ، تیره رنگ ( ریشه پوک و تو خالی ) و فاسد شده نباید استفاده کرد. 6- پوست : زمان جمع آوری پوست های دارویی گیاهان موقعی است که در آوندها جریان شیرابه وجود داشته باشد . اگر بخواهیم پوست ریشه را جمع آوری کنیم باید نمونه هایی را انتخاب کنیم که رشد و نمو کافی را انجام داده باشد . 7- بذر : زمان جمع آوری بذرهای دارویی وقتی است که بذر بطور کامل رسیده باشد که با توجه به نوع گیاه در فصل تابستان و پاییز این عمل انجام می شود . 8- میوه : گیاهان دارویی که میوه آن ها شفت و دارای خاصیت دارویی است به شکل تازه جمع آوری می شوند . ولی میوه هایی که به شکل سته هستند قبل از خارج شدن بذر از میوه جمع آوری می شوند . 9- گیاه کامل : بعضی گیاهان دارویی هستند که تمام قسمت های آن دارویی است زمان جمع آوری آن ها کمی قبل از ظاهر شدن گل یا با مقدار کمی گل می باشد . در جمع آوری گیاهانی که به شکل وحشی در مراتع پراکنده اند باید به این نکات توجه شود : الف ) حتما تعدادی پایه جهت حفظ نسل گیاه در سال های آینده باقی بماند . ب) جمع آوری بصورت متوالی (هر سال ) نباشد . ج) از جمع آوری قسمت هایی از یک گیاه که خاصیت دارویی ندارد باید خودداری شود . د) در چیدن قسمت هایی از گیاهان دارویی که سرشاخه های گلدارشان خاصیت دارویی دارد حتما باید از قیچی استفاده نمود . خشک کردن گیاهان دارویی : 1- روش مصنوعی : الف ) با استفاده از تسمه نقاله ب) تسمه های دوار ج) سیلوهای منطبق د) صفحات نوسانی این روش ها روش هایی هستند که با گرمای مصنوعی ایجاد شده نمونه گیاهی خشک می شود . حسن این روش نسبت به روش طبیعی ، صرفه جویی در وقت است . 2- روش طبیعی : الف ) سالن های بزرگ با دیواره های عمودی ب) سالن ها ی بزرگ فاقد دیواره در این روش ، تمام قسمت های گیاه به غیر از ریشه باید در سایه خشک شود . ریشه را می توان بعد از بیرون آوردن از زمین به قطعات کوچکتری تقسیم کرده و در زیر نور خورشید خشک نمود . اگر گیاه دارویی کاملا دارویی است بهتر است به حالت آویخته و در سایه خشک شود . در خشک کردن در انبارها و سالن های بزرگ باید به نوع نمونه گیاهی توجه ویژه ای داشته باشیم . ویژگی های انبارهای نامحدود شامل : ا- وسعت زیاد 2- سقف های بلند 3- بین دو دیواره میخ های محکمی وجود دارد و در روی این میخ ها از توری هایی جهت خشک کردن نمونه گیاهان دارویی به خصوص گیاهانی که بطور کامل دارویی هستند استفاده می شود . این انبارهای بزرگ پنجره هایی دارد که موجب تهویه هوا می شود . انبارهای بزرگ فاقد دیوار در واقع یک چادر بزرگ می باشد . محاسن این انبارها عبارتند از : هزینه کم ، ظرفیت بیشتر و قابلیت تاسیس در هر مکان . در این انبارها وسایلی از این قبیل موجود است : - باسکول (قپان ) – کیسه های توری جهت بسته بندی – چرخ های دستی کوچک جهت حمل و نقل – سیم های فلزی – سوزن های درشت و ریز – دفترچه یادداشت – رطوبت سنج – دما سنج – جعبه های مقوایی و فلزی ( برای گل و گلبرگ ) . طبق تحقیقات به عمل آمده از هر 7 کیلوگرم ریشه تازه ، 2 کیلوگرم ریشه خشک بدست می آید . از هر 7 کیلوگرم غده تازه کمی بیش از 2 کیلوگرم غده خشک بدست می آید . از هر 10 کیلوگرم جوانه تازه معادل 5/3 کیلوگرم جوانه خشک شده بدست می آید . از هر 10 کیلوگرم ریشه تازه معادل 3 کیلوگرم ریشه خشک شده بدست می آید . از هر 10 کیلوگرم برگ تازه معادل 2/2 کیلوگرم برگ خشک شده بدست می آید . از هر 10 کیلوگرم گل تازه معادل 2 کیلوگرم گل خشک شده بدست می آید . از هر 10 کیلوگرم گلبرگ تازه معادل 8/0 کیلوگرم گلبرگ خشک شده بدست می آید . اعداد و ارقام فوق نشان می دهد که هر چه قدر اندام جمع آوری شده ، اندام ظریف و حساسی باشد . اولا مقدار آب آن بیشتر است و ثانیا درصد مواد مؤثره کمتری دارد . بر عکس هرچه قدر اندام ظریف تر و حساس تر باشد استخراج مواد مؤثره و دارویی آن آسانتر است و دسترسی به مواد مؤثره خالص امکان پذیر می باشد . بعضی از گیاهان دارویی در شرایط خاص زندگی می کنند . شناخت سازگاری این گیاهان نسبت به محیط اطرافشان می تواند کمک مؤثری جهت کشت و اهلی کردن آن ها باشد . این شرایط باید طوری مهیا شود که دقیقا طبق شرایط رویشگاه اصلی گیاه اجرا شود . بطور کلی گیاهان دارویی بر اساس ساختار رویشگاهی به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند : 1- درختان دارویی : مانند زبان گنجشک و انواع درختان میوه 2- گیاهان دارویی جنگلی مثل نارون 3- گیاهان دارویی که فقط کنار رودخانه ها زیست می کنند مثل گز و نی ، انواع پونه ها و نعناع 4- گیاهان دارویی حاشیه مزارع مثل شیرین بیان ، تمشک و زرشک 5- گیاهان دارویی کوهستانی مثل آویشن 6- گیاهان دارویی که فقط در آب زندگی می کنند مثل نیلوفر آبی . bidastar15-04-2008, 10:05 PMشرایط انتقال گیاهان دارویی از مزرعه به انبار : 1- گیاهان دارویی جمع آوری شده با چرخ های دستی و در صورت نبود آن ها توسط کیسه های پلاستیکی با حجم کافی به انبار انتقال داده می شوند . 2- از فشردن و انباشته شدن گیاه خودداری شود . 3- اگر اندام مشابهی از گیاهان دارویی جمع آوری شده باید از مخلوط شدن آنها جلوگیری نمود . 4- از مخلوط شدن گیاهان سمی (گونه های گیاهی خطرناک ) با گونه های دارویی جلوگیری شود . دستگاه هایی که به شکل مصنوعی نمونه های جمع آوری شده را خشک می کنند به شرح زیر می باشد : 1- خشک کن سطحی : کاربرد این دستگاه برای تمام گیاهان دارویی و ادویه ای و علوفه ای ، سبزی ها و میوه ها ، قارچ ها و بذرها می باشد . به این شکل که محصول های بدست آمده را در واگن های متحرکی قرار می دهند . در داخل واگن ها هوای گرم وجود دارد که در زمان مشخصی نمونه را خشک می کنند . در این حالت نمونه ساکن است . 2- خشک کن تسمه ای : برای خشک کردن گیاهان دارویی و ادویه ای کاربرد دارد . نمونه گیاهی بر روی یک تسمه پهن ، پخش شده و نمونه با تسمه شروع به حرکت می کند . در مسیر حرکت باد گرمی بر خلاف جهت حرکت تسمه بر روی نمونه ها می وزد که این امر باعث خشک شدن گیاهان می شود . 3- خشک کن دوار : این نوع خشک کن سریع و حرکت آن به شکل دوار است که به شیوه معلق و دائمی عمل خشک کردن را انجام می دهد . این دستگاه بیشتر برای نمونه هایی بکار می رود که برگ های آن گوشتی هستند . 4- خشک کردن سیلویی : برای خشک کردن غلات ، رازیانه ، زیره ، گشنیز و ... به شرط بذرگیری از آن ها بکار می رود . این دستگاه همزمان با خشک کردن محصول و رساندن حداکثر رطوبت نهایی به 80% ، کار می کند . در عین حال عمل بوجاری بذر را نیز انجام می دهد . نکات لازم در مورد دستگاه های خشک کن ( طبیعی و مصنوعی ) : 1- مقدار ، تعداد و توان دستگاه ها و فضاهای خشک کن هر کشاورز و یا جمع کننده به حجم سالیانه محصول تازه برداشت شده بستگی دارد . 2- حجم سالیانه گیاه تازه بر حسب وسعت سطح کشت ، انبوهی رشد گیاهان قابل جمع آوری و نیز تعداد انواع گیاهان و اندام های گیاهان کشت شده تعیین می گردد . 3- سطح خشک کن گل ها و برگ ها طبق بررسی های انجام شده باید 1/1 سطح زیر کشت گیاه باشد . 4- سطح خشک کن گیاهان و ریشه ها باید 6/1 برابر سطح زیر کشت یا جمع آوری شده باشد . 5- جهت صرفه جویی در فضا ، نمونه هایی که بذر و میوه آن ها دارویی هستند پس از جمع آوری روی هم انباشته و به آرامی خشک می گردد . نگهداری و انبارداری گیاهان دارویی : یکی از عوامل مهم در شرایط انبارداری کنترل رطوبت است . عامل بعدی درجه حرارت می باشد . شرایط انبار باید به گونه ای باشد که از ورود موجودات زنده به آن جلوگیری شود . انبار باید ضد حریق باشد . مهمترین ترکیباتی که در گیاهان دارویی به عنوان ماده مؤثره می شناسیم عبارتست از : اسانس – رزین – تانن – موسیلاژ – ساپونین – گلوکزیدها – هیدرات های کربن – لعاب ها – انواع اسیدها و ... . اسانس "Essential oils" : طبقه ای از روغن های فراری هستند که جنبه گیاهی دارند و شامل ترکیبات شیمیایی سنگین ، فرار و چرب می باشند . در اصل وجود بوی خوش از اندام های این گونه گیاهان یا مزه آن ها بدلیل وجود این اسانس ها می باشد . اسانس ممکن است بطور مستقیم توسط پروتوپلاسم گیاه که به شکل تجزیه ی مواد رزینی سلول ها یا هیدرولیز گلوکزیدها حاصل می شود بوجود آید . محل تشکیل و جایگزینی روغن های فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد . به عنوان مثال در گیاهان تیره نعناع ، اسانس ها در تارهای ترشح کننده گیاه و در چتریان در لوله های روغنی و در گل محمدی در گلبرگ و ... قرار دارد . وزن مخصوص اسانس کمتر از آب می باشد و به جز مواردی کم ، بر روی آب مانند لکه های چربی قرار می گیرند . اسانس به علت تبخیر در اثر مجاورت هوا در ظرف های سر بسته نگهداری می شود . در حالت عادی کلیه ی روغن های فرار به اسانس ها معروف هستند . اسانس در اولین مرحله جداسازی بی رنگ است ولی به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد تغییر رنگ می دهد . یکی از موارد دیگری که در مورد اسانس ها باید در نظر بگیریم اینست که معمولا اسانس را در ظرف های تیره رنگ نگهداری می کنند چون تابیدن نور بطور مستقیم از خاصیت کیفی اسانس به شدت می کاهد . اسانس در الکل ، محلول است . ساختمان شیمیایی اسانس ها شامل استرها ، آلدئید ها ، الکل ها ، فنولیدها ، ستن ها و ترپن ها می باشد . عوامل مؤثر در تولید کمی و کیفی اسانس ها : 1- خاک مزرعه (محل کشت ) : اثر مستقیم بر روی میزان کمی اسانس دارد . 2- ارتفاع ، شیب و جهت محل مورد نظر اثر مستقیم بر روی کیفیت اسانس دارد . 3- سن گیاه بر کیفیت اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد . 4- نحوه بهره برداری 5- نحوه انتقال 6- نحوه انبار داری 7- زمان بهره برداری 8- روش های خشک کردن اسانس بطور کلی برای گیاه مفید است به این صورت که در جایی باعث جذب حشرات مفید و در جایی باعث دفع موجودات مضر می شود . bidastar15-04-2008, 10:05 PMکاربرد اسانس : اسانس بطور کلی در صنایع داروسازی ، عطر سازی ، بهداشتی ، غذایی و مصارف فنی (اکثر حلال هایی که وجود دارد ) ، لوازم التحریر و ... استفاده می شود . استفاده بیش از حد از اسانس باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریک دستگاه گوارش ، تهوع ، استفراغ و اسهال می گردد . بطور کلی بوی ناشی از اسانس ها از دو ترکیب اسانس ، شامل ترکیبات اکسیژنه و ترکیبات هیدروکربن ها می باشد . اگر اسانسی دارای ترکیبات هیدروکربنی باشد مانند آلدئیدها ، الکل ها ، اترها و ... زمان طولانی تری بوی اسانس باقی می ماند. از اسانس هایی که زیاد با آن در ارتباطیم اسانس میوه لیمو است . این اسانس بدلیل داشتن ترکیبات هیدروکربنه که مسئول بوی اسانس ها می باشد به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد خراب می شود و مزه آن از شیرینی به تلخی می گراید . بطور کلی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس ها به شکل زیر طبقه بندی می شوند : 1- هیدروکربن ها 2- الکل ها 3- آلدئیدها 4- ستون ها 5- استرها 6- فنول ها 7- اکسیدها 8- ترکیبات ازت دار 9- ترکیبات گوگردی بطور کلی اسانس ها به دو شکل کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . جهت اندازه گیری مقدار اسانس ها بطور کلی 5 روش وجود دارد : الف) روش تقطیر : که به چها سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2467]