خاتمي: آگاهي از خلاء هاي تمدن غرب راه را براي گفتگو باز كرده است

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: خاتمي: آگاهي از خلاء هاي تمدن غرب راه را براي گفتگو باز كرده است
جام جم آنلاين: حجت الاسلام سيد محمد خاتمي رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها گفت: كاهش غرور غربي و آگاهي از كاستيها و خلاء هايي كه در تمدن و تفكر غربي وجود دارد و همچنين نگراني فزاينده اي كه از افراط و خشونت و تهديدهاي ناشي از آن براي همه انسانها پديد آمده راه را براي گفتگو باز و هموارتر كرده است.

به گزارش مهر ، حجت الاسلام خاتمي در جمع دانشجويان اسلو با اشاره به اينكه اگر جهاني شدن به معني فشردگي زمان و مكان و فضا و شتابندگي تاريخ و از بين رفتن فاصله ها و همسايگي جوامع باشد، گفت: در اين صورت مي توان به سادگي پذيرفت كه ما به عصر جهاني شدن وارد شده ايم، اما پرسش اين است كه آيا جهاني شدن فرصت بهتري براي زيستن است يا تهديدي براي آن؟

وي افزود: به نظر مي رسد جهاني شدن علاوه بر ابهامي كه در جوامع مدعي آن دارد به هنگام انتقال به فرهنگها و جوامع ديگر پيش از برخورداري از قوام نظري در محافل آكادميك سر از مصارف عاميانه و روزمره درآورده است.

خاتمي گفت: پرسشهايي از اين دست كه: آيا جهاني شدن مفهومي برآمده از مباني نظري مدرنيته است يا پديده اي متآخر از آن و اينكه آيا پديده اي ناشي از دگرگونيهاي دانش و فناوري است يا پروژه اي ساخته و پرداخته صاحبان ثروت و قدرت؟ پاسخ خود را از همين گام نخست و منزل اول بايد بگيرد.

وي با اشاره به اينكه در اين زمينه اصطلاحات و مفاهيمي مشابه وجود دارد كه خلط آنها بر پريشاني ذهن مي افزايد، افزود: توجه به مفاهيمي چون جهانيت ، جهاني شدن ، جهاني سازي و جهاني گرايي در همين جهت اهميت دارند .

رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها در توضيح اصطلاحات فوق گفت: واقعيتي است ناظر به اشباع كمي جهان و افزايش ارتباط و پيوستگي آحاد و اجزاء تشكيل دهنده آن و ذهنيتي كه نسبت به اوضاع جديد وجود دارد با مفاهيمي چون كوچك شدن جهان، دهكده جهاني، پايان جغرافيا و نظاير آنها تعريف مي شود.

وي گفت: اما جهاني شدن به منزله يك رهيافت براي توصيف و تبيين فرايند تحولات كنوني جهان و آينده آن درصدد پركردن خلاء معرفتي پس از افول پارادايم هاي دو قطبي در جهان است و جهاني سازي حاكي از غلبه صبغه ايدئولوژي بر انگاره هاي معرفتي براي تبيين جهاني و يكپارچه نظريه ها و حتي منافع است.

خاتمي افزود: دو روايت از جهاني شدن در برابر ما است. روايت نخست كه بيشتر به مذاق سياستمداران قدرت مدار خوش مي آيد جهاني شدن را به معني يك رويه براي يكسان سازي، يك الگوي يكنواخت ادراك و يك سازمان يگانه ارزشي در سطح جهان مي داند.

رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها يادآور شددر اين روايت همه الگوهاي فرهنگي در درون اين فرآيند جهاني مضمحل خواهد شد و همه تنوع هاي جهاني سرانجام تن به يك سازمان واحد خواهد سپرد. اين روايت از متن توهمي بر مي آيد كه بخصوص از قرن هجدهم بر ذهن بسياري از سردمداران تفكر و اجتماع غربي حاكم بود و آخرين بروز و ظهور آن را در پندار باطل شبه فلسفي پايان تاريخ مي توان سراغ گرفت.

وي گفت: قدرتمنداني كه خود را رهبر ناخوانده جهان مي دانند يا خودباختگان در برابر ثروت و قدرت علمي، تكنيكي، سياسي و نظامي كشوري چون آمريكا غالباً به اين روايت از جهاني شدن به اميد آمريكايي كردن جهان و نظم نوين معطوف به مركزيت آمريكا تكيه مي كنند.

خاتمي افزود: اين روايت از جهاني شدن نوعي فضاي دو قطبي در باب هويتهاي فرهنگي و اجتماعي و ملي را فراهم مي آورد و در اين فضا از يك سو نابودي هويتهاي بومي مطرح است و از سوي ديگر بدبيني نسبت به سياستها و راهبردهاي جهاني به منزله توطئه اي عليه كشورها و ملتهاي ديگر پديد مي آورد.

وي تصريح كرد: جهان در كشاكش سياست وحشتناك اشغال و سركوب و جنگ پيش دستانه از يك سو و خشونت و ترور از سوي ديگر جهان را در شرق و غرب عالم نا امن و سرشار از نگراني و دلهره مي شود.

خاتمي در توضيح روايت دوم از جهاني شدن گفت: طبق اين روايت جهاني شدن با فرآيند تقويت صورت بندي هاي خاص و محلي نيز همراه است. بر اساس اين روايت، جهان بيش از اين نيز در يك فرآيند جهاني شدن قرار داشت. فرآيندي كه تحت عنوان مدرنيته بر نوعي اولويت فرهنگ غربي و ارتباط يكسويه ميان فرهنگ اروپايي و آمريكايي با ساير حوزه هاي فرهنگي استوار بود.

وي گفت: تحولات پردامنه اي كه در همه حوزه هاي زندگي جمعي و بخصوص در حوزه ارتباطات رخ داده است و با خارج شدن شبكه هاي ارتباطي از وضعيتي كه بر پيش فرض مخاطب منفعل استوار بود، عصر تازه اي در جهان آغاز شده است كه در عين به هم پيوستگي بيشتر سرنوشت عالم و آدم، شاهد شكل گيري تنوع و تكثر فرهنگي و فكري هستيم كه نتيجه آن مي تواند تبديل مونولوگ به ديالوگ و ارتباط يكسويه به ارتباط چندجانبه باشد.

خاتمي يادآور شد: اگر فرض بالا را بپذيريم (كه پذيرفتني است) جهاني شدن را مي توان فراهم آورنده فرصتهاي جديدي براي فرهنگها و تمدنهاي گوناگون دانست كه مي تواند تفاهم و تعامل را جايگزين سوء تفاهم و تنازع كند و بر اهداف مشترك، تهديدهاي مشترك و راهكارهاي مشترك به سوي جهاني كه صلح و عدالت و برخورداري براي همه بر آن حكمفرما باشد تأكيد و حركت كند.

وي گفت: به روشني مي توان دريافت كه اين مفهوم براي بسياري از سياستمداران متكبر و نيز افراط گرايان خشونت گرا ناخوشايند باشد.

رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها با اشاره به اينكه نگاه من در ضرورت و امكان گفتگوي تمدنها و فرهنگها به چنين واقعيتي است و اين برداشت را با واقعيتهاي روزگار سازگار مي بينم، افزود: بنياد نظري گفتگوي فرهنگها و تمدنها را مي توان در آنگونه مباني فلسفي و معرفتي جست كه با نگاه جهاني بر عناصر متنوع ميان فرهنگي تأكيد دارد.

وي با تأكيد بر اينكه گفتگو اقتضائات و لوازمي دارد كه بايد به آنها تن داد، افزود: از جمله اينكه نه تنها تمدنهاي غيرغربي بايد با تمدن جديد غربي گفتگو كنند، بلكه گفتگوي درون تمدني نيز بسيار مهم است. هر يك از طرفهاي گفتگو بايد در عين احترام به ديگري از موضع خود گفتگو كنند.

خاتمي گفت: متأسفانه رابطه ميان غرب و جهان اسلام تحت تأثير بدبيني في مابين و متأثر از غرور يك طرف و احساس تحقير شدگي و توطئه از سوي ديگر بوده است. يا اگر هم گفتگويي بوده نوعاً يك طرف آن غرب و طرف ديگر كساني بوده اند كه همان مدعاي غربي را با زباني ديگر و البته به صورتي ناقص تكرار كرده اند.

وي يادآور شد: هر تمدني به مباني خاص و پرسشهاي بنيادي خود استوار است. تمدنهاي مختلف به اين پرسشهاي اساسي پاسخ هاي متفاوتي داده اند. پاسخي كه تمدن غربي به اين پرسش ها داده است تنها يكي از پاسخ هاي موجود است. نبايد انتظار داشت كه تمدنهاي ديگر پيش از گفتگو، بي چون و چرا تعبير غربي را از اين مسائل بپذيرند.

خاتمي تأكيد كرد: بسياري از ارزشهاي موجود و هنجارهاي در حال گسترش در جهان با ارزشهاي بنيادي تمدنهاي ديگر از جمله تمدن اسلامي كه براساس آموزه هاي ديني مبتني بر فطرت انساني استوار است سازگار هستند. اصول و مباني عدالت طلبي، آزادي خواهي، دموكراسي و مدارا كه روز به روز در حال گسترش و افزايش در سطح جهان هستند در تفكر و فرهنگ اسلامي نيز ريشه دارند.

سيد محمد خاتمي براي شركت در همايش "زنان، مساوات و صلح" به نروژ سفر كرده است.
چهارشنبه 5 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 221]