بيت تاريخي امام در خمين ، بر تارك اين سرزمين مي‌درخشد

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: بيت تاريخي امام در خمين ، بر تارك اين سرزمين مي‌درخشد
سيد احمد ( جد حضرت امام ) بعد از مهاجرت به خمين ، اين عمارت را به قيمت يكصد تومان در تاريخ ‪ ۱۵‬ربيع‌الثاني سال ‪ ۱۲۵۵‬هجري قمري خريداري كرد.

از تاريخ ساخت و نام باني اين عمارت كه به شماره ‪ ۱۷۴۶‬در فهرست آثار ملي ايران باعنوان آثار معماري دوره قاجاريه ثبت شده‌است ، اطلاعي دردست نيست.

‪ ۱۱۰‬مترمربع عرصه و ‪ ۱۰۰‬مترمربع اعياني از اين مجموعه چهار هزار ذرعي با دو اتاق كوچك و يك مطبخ متعلق به حضرت امام (ره) بوده و بقيه آن ، منزل پدر امام و برادران ايشان بوده است.

اين عمارت يك مجموعه مسكوني چهار هسته‌اي است و در بافت تاريخي خمين نظير آن يافت نمي‌شود.

شباهتي كه بين اين خانه و ديگر خانه‌هاي محل و شهر وجود دارد در جنس و نوع مصالح و فنون ساخت و سازه، سقف و بام ، پوشش ديوارها ، نماي بيروني ، درب و پنجره‌ها است.

برخلاف اكثر خانه‌هاي سنتي و ايراني در اين عمارت چهار هسته‌اي كه چهار حياط نيز دارد، هيچكدام از حياطها نقش مركزي نداشته و اتاق‌ها دراطراف چهار ضلع حياط استقرار نيافته‌است .

در گذشته با در نظر گرفتن آب و هوا، طرز تابش خورشيد و جهت وزش باد ، جهتي را براي خانه‌ها و كل شهر درنظر مي‌گرفتند كه‌به‌آن " رون (جهت خانه)" مي‌گفتند.

در اكثر خانه‌هاي شهر خمين اين رون از نوع اصفهاني است و جهت آن شمال غربي جنوب شرقي است.

نحوه استقرار و جهت حياطها و خانه‌هاي عمارت مذكور به گونه‌اي است كه رون اصفهاني در آن وضعيت غالب را دارد. بدين ترتيب اكثر خانه‌هاي عمارت به شكلي قرار گرفته كه در تابستان آفتاب بطور مستقيم داخل آنها نمي‌تابد و بر عكس در زمستان خورشيد مستقيما درون اتاق‌ها را نورافشاني مي‌كند.

بر اساس مشاهده مستقيم مي‌توان اجزا بيت تاريخي حضرت امام در خمين را به اين ترتيب ذكر كرد:
" جلوخان (فضاي كه مقابل محل ورودي بعضي ازبناهاي مهم قراردارد)" نسبتا وسيع و داراي فرورفتگي در جلوي درب اصلي است .

" ورودي و پيش طاق " فضايي سرپوشيده و نيمه‌باز در جلوي درب عمارت كه محل دسترسي خانه را از معبر متمايز مي‌كند.

پيش طاق درضلع جنوب غربي جلوخان قراردارد و سطح آن بصورت مستطيلي است كه داخل فرورفتگي كم عمق آن ، گنبدي ديده مي‌شود.درب اصلي بيت امام با دو متر ارتفاع در اين فرورفتگي قرار دارد.

اين درب دو لنگه‌اي و متشكل ازچند رديف تخته ضخيم طولي است كه در بالا و پايين هر لنگه ، گل ميخ‌هايي مشاهده مي‌شود كه علاوه براتصال تخته‌هاي سطحي جنبه تزئيني نيز دارد.

درطرفين پيش طاق ، دو سكو براي نشستن هنگام انتظار يارفع خستگي ايجاد شده است.

بعد از عبور از درب ورودي ، فضايي كاملا سربسته به شكل هشت ضلعي بنام هشتي كه به يك راهرو منشعب مي‌شود ، قرار دارد.

در ديوارهاي اين هشتي كه‌داراي سقفي گنبدي شكل است و با يك زاويه منفرجه به راهروي عمارت متصل مي‌شود ، طاقچه‌هايي تعبيه شده است.

بعد از هشتي ، راهروي طويل كم عرض و تاريكي است كه مانع از ورود سريع و ناگهاني اشخاص به فضاي داخلي عمارت مي‌شود.

مجموعه بيت داراي چهار حياط بزرگ و كوچك است. اين حياطها بر خلاف حياط هاي واحدهاي مسكوني بافت تاريخي خمين كه ملهم از معماري سنتي و ايراني است ، داراي نقش مركزي كمتري است. كف اين حياطها سنگفرش و داراي باغچه و آب نما است.

‪ ۲۵‬باب اتاق كوچك و بزرگ عمارت بصورت سه دري ، پنج دري و تالار ساخته شده و بطور پراكنده در چند هسته بيت استقرار يافته‌است .

برخي از اتاق‌ها در سمت شمالي حياط، زمستان‌نشين است و آفتاب زمستان كاملا به درون آنها مي‌تابد و برخي از آنها تابستان‌نشين است زيرا در ضلع جنوبي حياط قرار دارد و در مدت روز تا چند متري جلوي آنها سايه است.

داخل اين اتاق‌ها بخاري‌هاي ديواري ، اجاق ديواري ، شكاف ، چراغدان ، طاقچه و رف وجود دارد.

در زير تالار، شبستان عمارت متشكل از چهاردالان مستقيم به جشم مي‌خورد كه از دو طرف به حياط راه دارد.

اين مكان به دليل داشتن سقف دو پوشه، جرزهاي ضخيم وايجاد جريان مصنوعي باد و تشديد جريان هوا به سبب خنكي زياد آن ، محلي براي نگهداري مواد غذايي فاسد شدني و استراحت ساكنان در تابستان بوده است.

در قسمت شمالي عمارت يك برج سه طبقه قراردارد كه معمولا ازطبقات زيرين آن براي استراحت نگهبانان و يا سكونت موقت مردم بي‌پناه استفاده مي‌شده است.

اين برج باحدود ‪ ۱۱‬متر ارتفاع ، بر كل بافت تاريخي شهرخمين مسلط است.

برج يادشده علاوه بر " كاركرد دفاعي " به سبب قرارداشتن جهت آن به سمت شهر شاخصه اين عمارت بوده است.

وجود اصطبلي با گنجايش ‪ ۲۰‬راس اسب ، چندين انبار و آشپزخانه از ديگر اجزا و فضاهاي كاركردي اين عمارت محسوب مي‌شود.

ارتفاع بلند اتاق‌ها ، روكش كاه‌گل و استفاده از چوب و خشت در مصالح ساختماني بيت امام ، همگي متاثر از شرايط اقليمي منطقه خمين است.

ويژگي منحصر به‌فرد و تشابهاتي كه‌اين عمارت با مراكز حكومتي شهرها دارد، اين فرضيه را بوجود مي‌آورد كه احتمالا عمارت مذكور به عنوان مقرحكومتي شهر و سكونتگاه حاكم يا نايب‌الحكومه ساخته شده باشد ولي به دلايل نامعلومي ، كاركرد حكومتي پيدا نكرده است.

مسئول بيت امام خميني (ره) خمين در گفت وگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت : عمليات ساختماني " طرح جامع احياي بيت امام " همزمان باميلاد دو نور حضرت فاطمه زهرا (س) و امام خميني (ره) در سال ‪ ۱۳۷۹‬آغاز شده است.

علي‌اكبر محمد مرادي افزود : با اجراي اين طرح ، ديوارها و كف‌سازي هاي آجري مجموعه فعلي بيت امام ، مرمت و احيا و نرده‌هاي موجود در ساختمان جمع آوري مي‌شود.

وي گفت : در اين طرح هيچگونه تغييري در نظام معماري بيت امام ، داده نمي‌شود.

وي افزود : درراستاي اجراي طرح يادشده، مجتمع فرهنگي هنري امام خميني (ره) در دو حياط بزرگ جوار بيت به‌عنوان نشان " اهداي حيات امام به مردم " ساخته مي‌شود.

وي گفت: گنجينه(موزه) ، نگارستان ، كتابخانه تخصصي ، حسينيه حضرت فاطمه زهرا (س) در دو طبقه، سفره‌خانه براي كاروان‌هاي زيارتي و گردشگران خارجي ، اقامتگاه براي گردشگران خارجي ، و محل اداري از ديگر ابنيه اين مجتمع خواهد بود.ك/‪۴‬
سه شنبه 4 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 865]