گزارش تحليلى جوان از علل و پيامدهاى آتش بس در نوار غزه صعود حماس

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: گزارش تحليلى جوان از علل و پيامدهاى آتش بس در نوار غزه صعود حماس
على قنادىبراساس توافقنامه آتش بس كه با ميانجيگرى مصرى ها به دست آمد، گذرگاه «كرم ابوسالم» طى مدت ده روز بازگشايى شده و تحريم نوار غزه به طور تدريجى پايان مى يابد. همچنين سه روز بعد از اجرايى شدن اين توافقنامه (يعنى از روز يكشنبه) ۳۰ درصد ممنوعيت ورود مواد غذايى و دارويى برداشته شد و زندگى آرام آرام به اين منطقه پر تراكم و فقير كه بيش از يك ميليون و سيصد هزار فلسطينى را در خود جاى داده، بازگشت. هم اسرائيلى ها و هم فلسطينى ها تلاش كردند تا آتش بس روز چهارشنبه را نشانه ضعف طرف مقابل بدانند. ايهود اولمرت نخست وزير اسرائيل گفت: «ما در خيال به سر نمى بريم، اما اين آتش بس شكننده است... زيرا حماس تغييرى نكرده است. اگر تروريسم ادامه پيدا كند اسرائيل بايد براى برچيدن اين تهديد دست به اقدام بزند.» مقام هاى حماس هم توافقنامه آتش بس را نتيجه مقاومت فلسطينيان و ضعف اسرائيل دانستند. اسماعيل رضوان سخنگوى حماس گفت: «در صورتى كه رژيم صهيونيستى توافقنامه آتش بس را نقض كند حماس پاسخى سهمگين به اين رژيم خواهد داد.» اما در وراى لفاظى هاى طرفين به نظر مى رسد سهم فلسطينيان از واقعيت هايى كه در پشت توافقنامه آتش بس نهفته بيشتر است. ژوئن سال ۲۰۰۷ (خرداد ۸۶) زمانى كه مبارزان حماس آخرين سربازان جنبش فتح را از غزه بيرون راندند و كنترل خود را در اين منطقه برقرار كردند، تل آويو، متحدين غربى اسرائيل و حتى فتح در يك توافق نانوشته استراتژى تحريم و فشار براى سقوط حماس در غزه را در دستور كار قرار دادند.هدف نهايى آن بود كه با گسترش تحريم ها و فشارها به جمعيت فلسطينى ساكن غزه نشان دهند كه نتيجه حاكميت حماس چيزى جز فقر، بدبختى و گسترش ناآرامى ها نيست. موج تحريم غزه كه هزاران فلسطينى را گام به گام فقير و مرگ نزديك كرد، در واقع قدم هاى عملى براى درك اين نكته توسط ساكنان غزه بود كه« آنها يا بايد دست از حمايت حماس بردارند و يا وضعيت فلاكت بار كنونى ادامه خواهد يافت.» اكنون بيش از يك سال از كنترل حماس بر غزه مى گذرد . هدف نمايش قدرتى كه اسرائيلى ها قبل از آتش بس نشان دادند اين بود كه بگويند هيچ اجبارى براى پذيرش آتش بس كه حماس چندى قبل پيشنهاد آن را ارائه كرده، ندارند.ولى اين واقعيت غيرقابل انكار كه حماس حاضر نشد در مقابل پذيرش آتش بس توسط تل آويو گلعاد شاليت سرباز اسرائيلى را كه از سال ۲۰۰۶ تاكنون به اسارت فلسطينيان درآمده، آزاد كند، نشان مى دهد كه اسرائيلى ها در پذيرش آتش بس دست پيش نداشته اند. به علاوه كم نيستند تحليل گرانى كه معتقدند طى چند ماه اخير باران موشك هاى قسام بر شهرك هاى صهيونيست نشين توازن استراتژيك را به ضرر اسرائيل تغيير داده است. اثر پرتاب موشك ها و گلوله هايى كه زمانى محمود عباس آنها را «اسباب بازى» مى ناميد، به جايى رسيد كه ايهود اولمرت نخست وزير اسرائيل چند ماه قبل اذعان كرد كه «هيچ راه حل معجزه آسايى براى متوقف كردن موشك هاى قسام وجود ندارد.»طبق آمارهايى كه خود اسرائيلى ها منتشر كرده اند؛ حماس از زمان كنترل بر غزه در ژوئن ۲۰۰۷ تا ژانويه ۲۰۰۸ ، ۶۹۷ موشك قسام و ۸۲۲ گلوله خمپاره به شهرك هاى اسرائيلى به ويژه سديروت شليك كرده است.شبكه خبرى ABC نيوز دو روز بعد از امضاى توافقنامه آتش بس بين حماس و اسرائيل طى گزارشى نوشت كه با وجود آتش بس ساكنان شهرك سديروت هنوز هم اميدوار نيستند كه آرامش به اين شهرك بيست هزار نفرى كه فقط طى يك سال گذشته يك هزار پروژه آن منهدم شده، باز گردد.دكتر خليل شكاكى ناظر انتخاباتى فلسطين چند روز بعد از امضاى توافقنامه آ تش بس بين حماس و اسرائيل در يك كنفرانس خبرى گفت: «ابومازن موشك هاى قسام را اسباب بازى هاى بچگانه ناميده بود او معتقد بود كه اين موشك ها هيچ اثرى بر اسرائيل ندارند. ولى حالا ما ديگر كشف كرده ايم كه اين اسباب بازى ها يك سلاح استراتژيك هستند.»در واقع ادامه حملات اسرائيل به غزه تا آخرين روزها و ساعت هاى امضاى توافقنامه آتش بس فقط براى به نمايش گذاشتن اين بود كه تل آويو از سر ضعف تن به آتش بس نداده است، موضوعى كه دستكم با واقعيت هاى موجود در زمين بازى تل آويو و حماس مطابقت چندانى ندارد.حماس: افول يا صعود؟توافقنامه آتش بس بين اسرائيل و حماس به تنهايى حاوى اين مفهوم بود كه اسرائيل مجبور است موجوديت گروهى را به رسميت بشناسد كه تا همين چند ماه پيش خواستار درهم شكستن و انهدام آن بود. دكتر خليل شكاكى،مى گويد:«حماس نشان داد كه مى تواند بدون به رسميت شناختن اسرائيل آن را مجبور كند حماس را به رسميت بشناسد. هنيه زندانى هايى را آزاد خواهد كرد كه عباس هرگز نتوانسته بود آنها را آزاد كند، او حتى ممكن است بتواند رهبر آنها مروان برغوثى را نيز آزاد كند.»توافقنامه آتش بس براى حماس حتى حاوى مفاهيمى فراتر از موارد فوق محسوب مى شود. اسماعيل هنيه به جاى اينكه محمود عباس را به پشت ميز مذاكره با صهيونيست ها بفرستد و او نيز همه امتيازات به دست آمده را به سود فتح مصادره كند، خود را به عنوان واقعيت غيرقابل اجتناب مذاكرات فلسطينى - اسرائيلى تحميل كرد، موضوعى كه بازتاب نوعى عملگرايى جديد در مشى سياسى جنبش حماس محسوب مى شود. توافقنامه آتش بس بازتاب صريح اين واقعيت بود كه بيش از يك سال استراتژى فشار و انزواى بين المللى نه تنها حماس را تضعيف نكرده، بلكه آن را به يك بازيگر غيرقابل انكار صحنه سياسى فلسطين بدل نموده است . نظرسنجى اى كه اواسط ماه ژوئن (اواخر اسفند ۸۶) توسط مركز سياست گذارى و بررسى فلسطين منتشر شد نشان مى دهد كه محبوبيت حماس در ماه هاى اخير به ويژه بعد از رسوخ فلسطينيان از مرز غزه به مصر، حملات مرگبار اسرائيل و همچنين كند شدن پيشرفت مذاكرات صلح افزايش يافته است براساس اين نظرسنجى حدود ۱۰ درصد از فلسطينيان طى ماه هاى اخير نظرات و جهت گيرى هاى خود را به سمت حماس تغيير داده اند و درصد افرادى كه در انتخابات احتمالى به اسماعيل هنيه راى خواهند داد، با درصد حاميان محمود عباس رئيس تشكيلات خودگردان فلسطين مساوى است ، ضمن اينكه هنيه با كسب حمايت ۴۷ درصد شهروندان فلسطينى خواهد توانست با اختلاف حداقل يك درصد محمود عباس را شكست دهد. براساس يافته هاى همين نظرسنجى، اين نخستين بار است كه نامزدهاى اسلام گراى حماس از نامزدهاى سكولار فتح پيشى مى گيرند. نكته مهم تر نظرسنجى ياد شده آن است كه اگر انتخابات پارلمانى برگزار شود، حماس ۴۲ درصد آرا و فتح ۳۵ درصد آرا را به دست خواهند آورد.شواهد و قراين نشان مى دهند كه ميزان حمايت فلسطينيان از حماس طى سه ماه گذشته حتى بيشتر هم شده است. دكتر خليل شكاكى بعد از امضاى توافقنامه اخير در يك كنفرانس خبرى گفت: «اگر درست در روز اعلام آتش بس، در مناطق فلسطينى انتخابات برگزار مى شد، حماس هم در غزه و هم در كرانه باخترى پيروز ميدان بود.»تحليلگران سياسى معتقدند كه ريشه هاى واقعى حماس در جامعه فلسطين يكى از مهم ترين دلايلى است كه منجر شده اسرائيلى ها نتوانند بعد از يك سال فشار و تحريم حماس را منزوى كنند. يك مقام بلندپايه از اعراب اسرائيلى روز يكشنبه به نيويورك تايمز گفت: آنچه يك سال پيش در غزه به وقوع پيوست، كودتاى حماس نبود قدرت گرفتن حماس يك فرآيند طبيعى بود .حماس آنقدر قوى بود كه از طريق فعاليت هاى اقتصادى، آموزشى، فرهنگى و بهداشتى در جامعه فلسطينى ريشه دوانده بود و در مقابل ، فتح آنقدر ضعيف و فاسد بود كه كنترل قدرت توسط حماس مانند وزيدن باد در بدن يك حشره بيمار بود.اكنون حتى كسانى كه از حماس نفرت دارند هم معتقدند كه حماس توانسته امنيت را به مردم غزه بازگرداند. عياد سراج يك روانشناس فلسطينى دانش آ موخته انگليس مى گويد:« حماس قدر و بى رحم است ولى در حاكميت واقعا قوى عمل مى كند... آنها كوپن گاز پخش مى كنند... و حتى در اوج بحران غزه به كسانى كه توانايى نداشتند اجازه دادند قبض هاى برق شان را بعد از پايان سال پرداخت كنند. حتى بيمارستان ها و كلينيك هاى غزه در مقايسه با سال هاى گذشته خيلى تميزتر شده اند.»ناظران سياسى معتقدند عمل گرايى حماس يكى ديگر از علل موفقيت آن طى يك سال گذشته يعنى بعد از كنترل كامل بر غزه بوده است.هر چند حماس با باران موشك هاى قسام توانست اسرائيلى ها را درمانده كند، ولى از اين واقعيت غيرقابل انكار نيز غافل نشد كه تحريم هاى بلندمدت مى تواند محبوبيت آن را در بين ساكنان غزه كاهش دهد.در واقع قرار داد آتش بس جديد نه تنها محبوبيت حماس را در بين شهروندانى كه حملات روزمره صهيونيست ها آنها را به ستوه آورده ، افزايش خواهد داد، بلكه به اين جنبش اجازه مى دهد با تجديد قواى دوباره اهداف استراتژيك خود را در مقابل اسرائيل بار ديگر پيگيرى كند و اين نشان دهنده سطح جديدى از عمل گرايى رهبران حماس است. جواد تيبى وزير بهداشت دولت عباس براى ،عمل گرايى حماس تعبيرى به كار برده كه هر چند كاملا صحيح نيست ولى جالب توجه است. او در گفت وگو با نيويورك تايمز مى گويد: حماس اكنون از متاركه ۳۰ ساله جنگ با اسرائيل سخن مى گويد و اين واقعا چيزى خلاف آن چيزى نيست كه ما (فتح) خواهان آن هستيم. جنبش حماس همان جنبش فتح است كه فقط افراد آن ريش دارند.
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 142]