واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد - نوذر شفیعی تحلیلگران سراسر جهان بر این باورند که منطقه خاورمیانه بویژه شرق آن که منطقه خلیج فارس نامیده میشود از نظر استراتژیک منطقه ای بسیار مهم با آینده ای نامشخص خواهد بود .نشریه نفت و گاز در سال 2000 سهم هر یک از مناطق جهان را از نظر ذخایر نفت بدین شرح اعلام کرد:خاورمیانه 4/66 درصد، آمریکائی شمالی 4/5 درصد،آمریکای جنوبی 8/8 درصد اروپای غربی 8/1 درصد، آفریقا 4/7 درصد ،اروپای شرقی ،روسیه و کشورهای شوروی سابق 8/5 درصد وآسیا و اقیانوس آرام 3/4 درصد . سهم منطقه خلیج فارس از تولید جهانی نفت در سال 1976 ، 37 درصد بود که در سال 1985 به 17 درصد و در سال1996 به 37 درصد رسید . بر پایه گزارش اداره اطلاعات انرژی ظرفیت تولید نفت کشورهای حوزه خلیج فارس در سال 2003 به 9/22 میلیون شبکه در روز( یعنی 32 درصد کل جهان) رسید.این میزان در سال2010 به 26 میلیون بشکه و در سال 2020 به 35 میلیون بشکه در روز(33 درصدکل) جهان خواهید رسید. همچنین در حالی که نفت در سال1972، 49 درصد کل مصرف انرژی غرب را تامین می کرد .این رقم در سال 1990 به 40 درصد کاهش یافت و این به معنای تمایل کشورها به سمت منابع انرژی به غیر از نفت (مانند زغال سنگ، گاز طبیعی و انرژی اتمی) بود و این امر نشانگر توجه به انرژی های جایگزین است از سوی دیگر در حالی که در سال 2000 نفت 38 درصد کل مصرف انرژی ایالات متحده را تامین می کرد پیش بینی می شود این رقم در سال 2020 به 37 درصد برسد . بدین ترتیب ایالات متحده آمریکا در زمینه منابع جایگزین برای نفت ، بسیار عقب مانده تر از کشورهای اروپای غربی و ژاپن است از این رو وابستگی خود را به نفت خاورمیانه خفظ خواهد کرد در این میان در خاورمیانه عربستان سعودی با دارا بودن 25 درصد ( معادل 264میلیاردبشکه ) ذخایر اثبات شده نفت جهان ، غنی ترین کشور در این زمینه به شمار می رود . البته به ادعای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ذخایر احتمالی نفت عربستان حدود هزار میلیارد بشکه است. پس از عربستان کشورهای عراق ،ایران و کویت قرار دارند . عربستان تنها کشوری است که در مدت زمان کوتاهی می تواند تولید خود را به دو میلیون بشکه در روز افزایش دهد . زمانی که صنایع نفت ونزوئلاً در سال 2004 با بحران مواجه شدعربستان تنها کشوری بود که توانست این کمبود را جبران کند .درواقع بازار نفت جهان بر محور عربستان می چرخد.از سوی دیگر ذخایر نفتی عراق به تنهایی بیش از ذخایر موجود در روسیه ،آمریکا ، چین و مکزیک تخمین زده شده است . حتی برخی از کارشناسان غربی معتقدند که علاوه بر ذخایر موجود و شناخته شده در عراق ذخایر عظیم نفتی دیگری نیز در بیابان غربی این کشور قرار دارند که حدود 100 میلیارد بشکه تخمین زده می شود . عربستان ادعا می کند که به سادگی می تواند ، ظرفیت تولید روزانه نفت خود را در آینده ای نزدیک به 15 میلیون شبکه برساند و این میزان را تا 50 سال حفظ کند .آژانس بین المللی انرژی نیز پیش بینی می کند که ظرفیت تولید نفت عربستان در سال 2020 به 2/18 میلیون شبکه و تا سال2025 به 5/22 میلیون بشکه در روز برسد. بسیاری از کارشناسان مسائل انرژی ،افزایش سهم گاز طبیعی در انرژی جهان ( از 23 درصد سال 1990 به 27 درصد در سال 2020) را دلیل کاهش سهم نفت در این حوزه عنوان می کنند. وجود ذخایر عظیم نفت وگاز را در منطقه خاورمیانه نمی توان صرفا یک مزیت برای این منطقه تلقی کرد زیرا حداقل از زمان کشف این ماده در کشورهای حوزه خلیج فارس ،این کشورها مورد توجه قدرتهای بزرگ دنیا قرار گرفته و زمینه دخالت و حتی حضور آنها در منطقه فراهم شده است این امر را می توان یکی از مضرات وجود منابع عظیم انرژی در منطقه دانست .یکی دیگر از زمینه های منفی وجود نفت در خلیج فارس، وابستگی بسیار شدید کشورهای منطقه به درآمدهای حاصل از صادرات آن است .اقتصاد این کشورها به دلیل در آمدهای آسان حاصل از فروش نفت به شدت دولتی و مبتنی بر رانت هستند. این دولتها عمدتا در منطقه خلیج فارس واقع شده اند ازتوسعه سیاسی جلوگیری می کنندزیرا به سبب داشتن درآمد مستقل شهروندان را به خود وابسته کرده اندورشد وتوسعه بخش خصوصی را بشدت کاهش داده اند وعمدتا به حمایتهای خارجی وابسته اندعمده کشورهای حوزه خلیج فارس بویژه شیخ های عرب منطقه با ایالات متحده آمریکا رابطه تنگاتنگی دارند بطوریکه ایالات متحده در این کشورها پایگاه نظامی دارد . اغلب کشورهای حوزه خلیج فارس درصد بالایی از درآمد های نفتی خود را هم در بخش هایی همچون هتل، زمین، کارخانجات ، مستغلات و دیگر بنگاهها در آمریکا ، اروپا ، ژاپن و سایر نقاط سرمایه گذاری کرده اند. در نتیجه رشد و درآمد کشورهای صادر کننده نفت با افزایش سرمایه گذاری در کشورهای صنعتی ارتباط مستقیم دارد.اقتصاد تمامی کشورهای خلیج فارس تک محصولی بوده ودر واقع نفت ستون فقرات آن محسوب می شود./121 کارشناس روابط بین الملل
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 321]