قلعه تخت سليمان مينودشت اثري بي‌نظير در ميان آثار تاريخي گلستان است

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: قلعه "تخت سليمان" مينودشت اثري بي‌نظير در ميان آثار تاريخي گلستان است
گزارش : مهدي ابراهيم پور
قلعه "تخت سليمان" تنگراه يكي از آثار ارزشمند تاريخي - فرهنگي شهرستان مينودشت و استان گلستان به شمار مي‌رود كه سبك معماري اين قلعه در ميان آثار تاريخي شناخته در استان گلستان بي‌نظير است.

آنچه كه معماري اين قلعه را حائز اهميت مي‌كند، مصطبه‌اي بودن شكل معماري و نيز استفاده از سنگ‌هاي بزرگ و حجيم با وزن بسيار سنگين به عنوان مصالح اصلي ساخت قلعه مي‌باشد كه اين سنگ‌ها به شكل مكعب مستطيل و يا مكعب مربع تراشيده شده و به صورت خشكه‌چين كار شده است.

از آنجايي كه اين شكل قلعه و اين نوع معماري براي نسل امروز چشمگير و قابل توجه است ساخت نمونه مشابه آن با توجه به امكانات و توانمندي‌هاي امروزه اگر غيرممكن نباشد، دست‌كم دشوار مي‌نمايد.

قلعه تخت سليمان در ‪ ۵۰۰‬متري جنوب غربي روستاي تنگراه از توابع دهستان قراولان، بخش مركزي شهرستان مينودشت و در ‪ ۲۰۰‬متري جنوب رودخانه مادرسو قرار گرفته است.

رييس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان مينودشت در خصوص اين قلعه گفت: قلعه تخت سليمان به شكل بيضي و داراي ابعادي به طول ‪ ۲۰۰‬متر، عرض ‪ ۱۰۰‬و ارتفاع ‪ ۱۵‬متر از سطح زمين‌هاي اطراف است كه با قدمت تاريخي - اسلامي در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

"علي‌رضا حصارنوي" در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: اين قلعه را به دليل وضعيت ساخت آن به حضرت سليمان نبي نسبت داده‌اند و نام آن را قلعه تخت سليمان يعني مكان فرمانروايي و حكومت سليمان نبي نهاده‌اند.

وي بااشاره به معماري قلعه تخت سليمان گفت: اين قلعه شامل يك خندق، يك زيارتگاه و بقاياي معماري و ساختارهاي دوره اسلامي و از همه مهمتر سه حصار سنگي است كه بيروني‌ترين حصار آن داراي قاعده بيشتري است.

به گفته وي، خندق قلعه تخت سليمان داراي عرض و عمق كمي مي‌باشد و به نظر مي‌رسد كمي عرض و عمق خندق ناشي از گذشت زمان و تخريب‌هايي است كه به خندق وارد آمده‌است.

وي حداكثر عرض كنوني خندق را حدود ‪ ۳‬متر و عمق آن را نيز بين ‪ ۲‬الي ‪۳‬ متر متغير ذكر كرد و گفت: اين خندق ابنيه مذهبي و غيرمذهبي ساكنان را محصور مي‌كرده است.

وي با بيان اينكه اين قلعه با استفاده از صدها سنگ بزرگ و حجيم و سنگين چند تني بصورت خشكه‌چين ساخته شده است گفت: اين بنا در اصل داراي سه حصار مستقل ولي در داخل همديگر م باشد و به شيوه مصطبه‌اي يا پلكاني ساخته شده است.

وي افزود: حصار اول بر روي بستر طبيعي دشت بنا شده و حصار دوم كمي جلوتر (حدود ‪ ۳‬متر) از حصار اول و در داخل آن و حصار سوم نيز همانند حصار دوم با كمي تورفتگي در داخل حصار دوم ساخته شده است. حد فاصل هر حصار در حال حاضر با خاك پر شده است.

به گفته وي، حصار اول داراي حدود ‪ ۳‬متر ارتفاع بوده و سنگ‌هاي آن كوچكتر از سنگ‌هاي دو حصار ديگر است و حصار دوم داراي حدود ‪ ۳/۹‬متر ارتفاع و سنگ هاي آن درشت‌تر از حصار اول و كوچكتر از حصار سوم مي‌باشد.

اندازه يكي از سنگ‌هاي به كار رفته در اين ديواره سنگي ‪ ۷۰‬در ‪۶۰‬ سانتيمتر است. حصار سنگي سوم حدود ‪ ۴/۸۰‬متر ارتفاع و ‪ ۷‬رج سنگ چين دارد، و سنگ‌هاي آن درشت‌تر از سنگ‌هاي به كار رفته در ساخت دو حصار ديگر است.

اندازه يكي از سنگ‌هاي به كار رفته در حصار سوم ( طول ، ضخامت و ارتفاع به ترتيب ‪ ۷۰‬در ‪ ۱۲۰‬در ‪ ۸۰‬سانتيمتر) مي‌باشد.

اين كارشناس ميراث فرهنگي گفت: سنگ‌هاي بزرگ و حجيم مورد استفاده در قلعه تخت سليمان، حصارهاي سنگي ياد شده به صورت دايره (منحني وار) ساخته شده است و در ساخت و استحكام بخشي آن از هيچگونه ملاتي استفاده نشده است.

حصارنويي در خصوص سنگ‌هاي به كار رفته در قلعه تخت سليمان چنين گفت: در بخش فوقاني سطح قلعه تخت سليمان، بنايي چهار ضلعي به ابعاد ‪ ۱۵‬در ‪ ۱۵‬متر وجود دارد كه به نظر مي‌رسد فضاي اصلي يا نيايشگاه باشد و به اعتقاد برخي كارشناسان ميراث فرهنگي ارگ قلعه محسوب مي‌شود.

در بخش فوقاني سطح قلعه تخت سليمان و تقريبا در ميان چند درخت آزاد و با حدود يك متر ارتفاع مكاني وجود دارد كه به معروف است.

به زعم مردم اين محل ، قبر يكي از اولياالله و يا يكي از امامزادگان مي‌باشد و نامبرده صاحب كرامت است و بسياري افراد براي زيارت اين قبر به اين محل عزيمت مي‌كنند.

وي معتقد است: قلعه تخت سليمان يكي از ارزشمندترين و پر راز و رمزترين اثر تاريخي - فرهنگي استان گلستان و شهرستان مينودشت است، نقشه و ساختار معماري آن از يك سو كاربرد "قلعه " را تداعي مي‌كند اما با كمي بررسي دقيق‌تر مي‌توان كاربرد اين اثر تاريخي را از " قلعه " فراتر دانست.

وي با بيان اينكه هر چند اين قلعه ويژگي‌هاي يك قلعه را دارد، گفت: قلعه تخت سليمان، فقط يك قلعه نيست چرا كه با وجود داشتن خندق، نقشه و پلان آن متفاوت از نقشه و پلان شناخته شده براي "قلعه" مي‌باشد و ممكن است در كنار تمام كاربردهايي كه داشته، ازآن به عنوان " قلعه "استفاده نموده‌اند.

اين كارشناس ميراث فرهنگي افزود: معماران ايراني از ساخت يك اثر هدفها و كاربردهاي متعددي را دنبال مي‌كردند و به نظر مي‌رسد اين قلعه دربر گيرنده‌ترين اثري است كه بيانگر عواطف شديد مذهبي كه در تجسم كوه معروف گشته، مي‌باشد.

رييس ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مينودشت اضافه كرد: در فرهنگ غني ايران باور و اعتقادي وجود دارد كه بناهاي مذهبي، با كاربرد مذهبي باقي مي‌مانند و اگر آييني منسوخ شود و آيين تازه‌اي جاي آن را بگيرد، بناهاي مذهبي آيين گذشته را تخريب نمي‌كنند و به جاي آن بناهاي غيرمذهبي نمي‌سازند، بلكه با اندك تغييرات و الحاقات به عنوان بناي مذهبي آيين جديد مورد بهره‌برداري قرار مي‌دهند.

در بررسي و پژوهش سير تحول معماري اسلامي مي‌توان به بناهاي بسياري از اين دست مثل آتشكده يزد كه تبديل به مسجد جامع يا مسجد كبير يزد شد و آتشكده ابرقو كه تبديل به مسجد شد، اشاره كرد.

حصارنوي گفت: در اين اثر، با توجه به گذشت چندين صد سال از ساخت آن هنوز قلعه تخت سليمان كاربرد مذهبي خود را حفظ كرده و در سطح فوقاني اثر به گمان و باور مردم روستاهاي اطراف، قبر يكي از اوليا و امامزادگان وجود دارد كه اهل كرامت است، علاوه بر آن نيز در كنار قبر تعدادي درخت و درختچه نظركرده وجود دارد كه مردم براي زيارت و برآمده شدن حاجات خود و رفع گرفتاري‌هايشان به اين قبر و درختان متوسل و دخيل مي‌شوند.

شهرستان ‪ ۱۲۷‬هزار نفري مينودشت با ‪ ۱۱۲‬اثر تاريخي به ثبت رسيده در شرق استان گلستان قرار دارد. ك/‪۴‬
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]