راهكارهاي موثر براي مقابله با گرمازدگي ايمان بياوريم به آغاز فصل گرم

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: راهكارهاي موثر براي مقابله با گرمازدگي ايمان بياوريم به آغاز فصل گرم
دكتر رامين علاسوند*، افسانه طاعتي**هواي زمين گرم تر و گرم تر مي شود. به گفته دانشمندان هواي زمين هر سال گرم تر مي شود كه از علل آن مي توان با افزايش نفوس، استفاده روزافزون از سوخت هاي فسيلي و اثرات گلخانه يي گازهاي حاصل از سوخت هاي مذكور اشاره كرد. در سال هاي اخير گرماي بيش از حد زمين بسياري از افراد بشر را (حتي در كشورهاي سردسير) به كام مرگ فرستاده است. طبيعتاً در كشور ما نيز شدت گرما نسبت به دهه هاي قبل بسيار بالاتر رفته است و چند سالي است كه تابستان هاي بسيار داغي را تجربه مي كنيم. اين مقاله به بسياري از پرسش هاي شما در مورد گرماي بيش از حد پاسخ خواهد داد.---در حالي كه سالانه افراد زيادي در اثر گرما و عواقب آن مي ميرند، بيماري و مرگ و مير ناشي از گرما قابل پيشگيري است. از منظر تاريخي از 1979 تا 1999 ميلادي (1358 تا 1378 هجري شمسي) گرماي بيش از حد باعث مرگ بيش از هشت هزار نفر در امريكا شده است. طي اين دوره مرگ و مير ناشي از گرما از جمع مرگ و مير ناشي از ديگر حوادث طبيعي مانند آذرخش، گردباد، سيل و زمين لرزه بيشتر بوده است. در سال 2001 ، 300 مورد مرگ ناشي از گرما رخ داده است.افراد هنگامي از گرمازدگي شكايت مي كنند كه بدن شان قادر به جبران عواقب ناشي از گرما و نيز خنك كردن نباشد. بدن به طور معمول از راه تعريق، خود را خنك مي كند ولي در بعضي شرايط تعريق كافي نداريم. در چنين شرايطي درجه حرارت بدن فرد شروع به افزايش مي كند. اين افزايش درجه حرارت مي تواند به مغز و ديگر اعضاي حياتي بدن آسيب برساند.چندين عامل سبب مي شود كه بدن توانايي خودخنك سازي را در هواي بسيار گرم از دست بدهد. وقتي رطوبت بسيار زياد است (كه اصطلاحاً شرجي ناميده مي شود) چون عرق نمي تواند به سرعت تبخير شود، از آزادسازي سريع حرارت توسط بدن جلوگيري مي كند. از ديگر عوامل مي توان به سن، چاقي، تب، كم آبي بدن، بيماري قلبي، بيماري هاي رواني، اختلال جريان خون، آفتاب سوختگي، بعضي داروها و الكل اشاره كرد.به خاطر اينكه مرگ و مير ناشي از گرما قابل پيشگيري است، مردم بايد بدانند كه چه كساني در معرض خطرند و چه بايد بكنند. سالمندان، كودكان، بيماران رواني و افراد مبتلا به بيماري مزمن در معرض خطر بيشتري هستند. با اين حال حتي جوانان و افراد سالم نيز وقتي در هواي بسيار گرم فعاليت فيزيكي شديد دارند، در معرض خطر قرار مي گيرند. تهويه اولين عامل محافظت كننده در مقابل بيماري و مرگ و مير ناشي از گرماست. اگر خانه به خوبي تهويه نمي شود ساكنان مي توانند براي كاهش خطرات مزبور، ساعتي را در خارج از خانه و در مراكزي كه امكانات مناسب دارند، بگذرانند.فعاليت هاي تابستاني خواه در فضاي باز يا سرپوشيده، بايد با روش هايي كه به خنك كردن بدن كمك مي كند متعادل شوند.گرماي شديد چيستدرجه حرارت 10 درجه بالاتر از متوسط بالاترين درجه براي منطقه كه براي چند هفته نيز باقي بماند به عنوان گرماي شديد تلقي مي شود. رطوبت و شرايط هواي شرجي كه به عوارض ناشي از حرارت بالا اضافه مي شود، وقتي رخ مي دهد كه قطعه يي از فشار بالاي اتمسفري هواي مرطوب و نمناك نزديك زمين را گير مي اندازد. شرايط داغ و خشك مي تواند سبب توفان، گرد و غبار و كاهش ديد شود. خشكسالي وقتي رخ مي دهد كه دوره يي طولاني بدون بارندگي باشد. موج گرماي همراه با خشكسالي وضعيت بسيار خطرناكي است. براي حفظ سلامتي در هواي بسيار داغ، نكات ذيل قابل تامل هستند؛نوشيدن مقادير زياد آب؛ در هواي داغ شما به مصرف مقادير زياد مايعات نياز داريد. منتظر نمانيد تا براي صرف آب تشنه شويد. طي فعاليت شديد در هواي داغ دو تا چهار ليوان آب يا ساير مايعات خنك در ساعت بنوشيد.اخطار؛ اگر از نظر پزشكي محدوديت مصرف مايعات داريد درخصوص مصرف مايعات در هواي گرم با پزشكتان مشورت كنيد. مايعات محتوي كافئين، الكل يا حاوي مقادير زياد شكر ننوشيد، زيرا اين نوشيدني ها باعث مي شوند مايعات بيشتري را از دست بدهيد. همچنين از مصرف مايعات خيلي خنك به دليل اينكه سبب كرامپ (گرفتگي عضلات) معده مي شوند، اجتناب كنيد.جايگزين كردن نمك و املاح؛ تعريق فراوان، نمك و املاح را از بدن دفع مي كند. اين مواد براي بدن ضروري است و بايد جايگزين شوند. اگر مجبور به فعاليت هستيد هر ساعت دو تا چهار ليوان نوشيدني هاي خنك و غيرالكلي مصرف كنيد. نوشيدني هاي مناسب مي توانند آب و املاح مورد نياز بدن را تامين كنند.پوشيدن لباس مناسب و جلوگيري كننده از آفتاب؛ وقتي در منزل هستيد تا حد ممكن كمتر لباس بپوشيد. لباس هاي كم وزن، رنگ روشن و آزاد بپوشيد. آفتاب سوختگي به تنهايي مي تواند توانايي بدن شما را در خنك سازي تحت تاثير قرار داده و در ضمن باعث از دست دادن مقاديري از مايعات و همچنين درد و آسيب پوستي شود. اگر مجبور به خروج از منزل هستيد از كلاه لبه دار (كه شما را خنك نيز مي كند)، عينك و نيز كرم هاي ضدآفتاب باSPF 15 يا بالاتر (محصولات موثرتر كه وسيع الطيف يا محافظ در مقابلUVA/UVB ناميده مي شوند) 30 دقيقه قبل از خروج از منزل استفاده كنيد. حسب دستور سازنده مي توانيد كرم را مجدداً روي پوست بماليد.برنامه ريزي فعاليت هاي خارج از منزل؛ فعاليت هاي خارج از منزل خود را حتي الامكان به ساعات ابتدا و انتهاي روز محدود كنيد. سعي كنيد گهگاه در سايه استراحت كنيد تا ترموستات بدن تان توانايي بازيابي فعاليت اش را داشته باشد.پياده روي با برنامه؛ اگر عادت به راه رفتن و پياده روي در هواي گرم نداريد به آرامي شروع كرده و قدم هايتان را به آهستگي برداريد. اگر فعاليت در هواي گرم باعث تپش قلب و نفس زدن مي شود تمامي فعاليت هايتان را متوقف كنيد. به جاي خنك يا حداقل به سايه رفته و علي الخصوص اگر احساس سبكي در سر، گيجي، ضعف يا غش داريد استراحت كنيد.ماندن در جاي خنك؛ حتي الامكان در محيط مسقف و مجهز به سيستم تهويه بمانيد. در صورت امكان از مكان هاي عمومي مجهز به اين سيستم ها نيز مي شود در فقدان سيستم هاي مذكور در منزل استفاده كرد. پنكه ها نيز مي توانند تا حدودي آسايش را فراهم بياورند ولي در صورت افزايش بيش از حد درجه حرارت هوا شايد نتوانند از عوارض ناشي از گرما جلوگيري كنند. دوش سرد و حركت به سوي محل داراي سيستم تهويه مناسب بهترين راه خنك كردن است. از اجاق و ساير وسايل گرماساز در منزل كمتر استفاده كنيد.مراقبت از خود و همكاران؛ وقتي در جاي گرم كار مي كنيد وضعيت همكارانتان را زير نظر داشته و از ايشان نيز بخواهيد كه مواظب شما باشند. بيماري ناشي از گرما مي تواند سبب كاهش يا از دست دادن هوشياري شود. اگر 65 سال به بالا هستيد از بستگان يا دوستان تان بخواهيد كه در هواي گرم روزي دو بار به شما تلفن بزنند. اگر از بستگان شما نيز كساني در اين سن هستند روزي دو بار به ايشان تلفن كنيد.مراقبت از افراد با خطر بالا؛ اگرچه هر كس در هر زماني از عوارض ناشي از گرما مي تواند شاكي شود ولي بعضي افراد در معرض خطر بيشتري قرار دارند؛ 1- شيرخواران و كودكان كوچك تر از چهار سال، 2- افراد بالاي 65 سال، 3- افراد چاق به دليل اينكه بدنشان تمايل به حفظ بيشتر گرما را دارد، 4- افراد بسيار پرجنب و جوش 5- افراد بيمار به خصوص بيماران قلبي يا فشار خون بالا يا كساني كه داروهايي مانند ضد افسردگي ها و خواب آورها را مصرف كرده يا گردش خون ضعيفي دارند. افراد بالغ ذكر شده در بالا را حداقل هفته يي دو بار از نزديك ملاقات كنيد و بديهي است كه شيرخواران و كودكان نياز به مراقبت بيشتري دارند.تنظيم محيط؛ به خاطر داشته باشيد هرگونه تغيير ناگهاني در دماي محيط مانند موج گرماي ابتداي تابستان مي تواند براي بدن خطرزا باشد، اگر شما در شروع گرما تا زماني كه بدن تان با شرايط جديدي وفق نيافته فعاليت هايتان را محدود كنيد، شانس بيشتري براي تطابق و تحمل گرما داريد. اگر به آب و هواي گرم تر مسافرت مي كنيد، قبل از هرگونه فعاليت شديد اجازه بدهيد تا به شرايط عادت كرده و به تدريج فعاليت تان را بيشتر كنيد.همواره نكات ذيل را در خنك كردن در نظر بگيريد؛- از مصرف مايعات داغ يا وعده هاي غذايي سنگين اجتناب كنيد، زيرا باعث تجمع حرارت در بدن مي شوند.- مقادير زيادي مايع بنوشيد و املاح مورد نياز را جايگزين كنيد. (بهترين نوشيدني تابستان دوغ بدون گاز است.)- به شيرخواران و كودكان لباس نازك پوشانده و سر و صورت شان را با كلاه يا چتر بپوشانيد.- در ساعات ميان روز از در معرض آفتاب قرار گرفتن به خصوص در سواحل بپرهيزيد.- شيرخواران و كودكان را در ماشين دربسته رها نكنيد.اورژانس هاي هواي داغحتي دوره هاي كوتاه هواي داغ مي تواند سبب مشكلات جدي براي سلامت انسان شود. انجام كار زياد در يك روز داغ، صرف زمان زيادي در زير خورشيد يا ماندن طولاني مدت در يك مكان بسيار گرم مي تواند سبب بيماري هاي مرتبط با گرما شود. لذا علائم بيماري ها را شناخته و براي كمك رساني مهيا باشيد.گرمازدگيگرمازدگي وقتي رخ مي دهد كه بدن قادر به تنظيم درجه حرارت خودش نباشد. درجه حرارت بدن ناگهان بالا رفته، مكانيسم تعريق مختل شده و بدن قادر به خنك سازي نيست. درجه حرارت بدن ممكن است تا 41 درجه سانتيگراد (يا بيشتر) به مدت 10 تا 15 دقيقه برسد، اگر به داد بيمار نرسند گرمازدگي مي تواند سبب مرگ يا ناتواني دائمي شود.تشخيص گرمازدگي؛ علائم هشداردهنده گرمازدگي گرچه متفاوتند، عموماً شامل موارد ذيل است؛ درجه حرارت بسيار بالاي بدن (بالاي 5/39 درجه سانتيگراد)، پوست قرمز، داغ و خشك (بدون تعريق)، نبض سريع و قوي، سردرد ضرباندار، سرگيجه، تهوع، گيجي و عدم هوشياري.چه بايد كرد؛ اگر شما هر كدام از علائم مذكور را ديديد، سريعاً با مركز اورژانس تماس بگيريد و اگر پرسنل اورژانس تاخير داشتند، سريعاً بيمار را به مركز درماني برسانيد، سريعاً به خنك كردن فرد اقدام كرده و اقدامات ذيل را انجام دهيد.- مصدوم را به ناحيه سايه دار منتقل كنيد.- به هر طريقي كه مي توانيد وي را خنك كنيد، به طور مثال شناور كردن فرد در يك حوضچه آب سرد، قرار دادن زير دوش آب سرد، خيس كردن فرد با شلنگ، پاشويه كردن با اسفنج و... يا اگر رطوبت پايين است، فرد را در پارچه يي سرد و خيس پيچيده و با پنكه قوي وي را خنك كنيد.- درجه حرارت بدن را به طور مرتب بررسي كنيد و تلاش براي خنك كردن مصدوم را تا زماني كه درجه حرارت بدن به حدود 9/38- 3/38 درجه سانتيگراد برسد، ادامه دهيد.- به بيمار جهت آشاميدن، مايعات ندهيد.گاهي اوقات عضلات فرد مبتلا دچار حركات غيرقابل كنترل مي شود، اگر چنين اتفاقي افتاد مصدوم را قبل از اينكه آسيبي به خود برساند، محافظت كرده و از دادن مايعات و گذاشتن شيئي در دهان خودداري كنيد. اگر فرد استفراغ كند بايد براي جلوگيري از خفگي فرد را به پهلو چرخاند.خستگي ناشي از گرمااين، بيماري خفيف تري ناشي از گرما بوده كه مي تواند چند روز پس از تماس با گرماي بيش از حد و جايگزيني ناكافي و نامناسب مايعات رخ دهد. علت آن از دست دادن مقادير زياد مايعات حاوي املاح از طريق تعريق است.افراد مسن، اشخاص با فشارخون بالا و اشخاصي كه در محيط گرم كار يا ورزش مي كنند آمادگي ابتلا به اين وضعيت را دارند.تشخيص خستگي ناشي از گرما؛ علائم هشداردهنده آن عبارتند از؛ تعريق فراوان، رنگ پريدگي، گرفتگي عضلات، خستگي، ضعف، سرگيجه، سردرد، تهوع و استفراغ و غش.ممكن است پوست سرد و مرطوب ، نبض تند و ضعيف و تنفس تند و سطحي باشد، اگر اين حالت درمان نشود، مي تواند به گرمازدگي منجر شود.اگر هر كدام از علائم ذيل رخ داد به پزشك مراجعه كنيد.- علائم شديد باشد.- مصدوم بيماري قلبي يا فشار خون بالا داشته باشد.از طرف ديگر كمك كنيد تا فرد خنك شود.چه بايد كرد؛معيارهايي كه براي خنك كردن بايد مد نظر قرار گيرند عبارتند از؛ نوشيدني هاي خنك (غيرالكلي)، استراحت، دوش آب سرد، استحمام يا پاشويه، محيط داراي تهويه مطبوع مناسب و پوشش سبك.گرفتگي عضلاتبيشتر افرادي مبتلا مي شوند كه در گرماي شديد، زياد عرق مي كنند. تعريق، آب و نمك بدن را تخليه مي كند. سطح پايين بعضي يون ها (املاح) در بدن باعث گرفتگي هاي دردناك عضلات مي شود. گرفتگي عضلات مي تواند نشانه يي از خستگي ناشي از گرما باشد.تشخيص گرفتگي عضلاني ناشي از گرما؛ گرفتگي عضلاني ناشي از گرما درد يا اسپاسم عضلاني به خصوص در شكم، بازوها و پاها است كه ممكن است همراه با فعاليت شديد رخ دهد. اگر شما مشكل قلبي داريد يا مجبوريد از غذاهاي كم نمك مصرف كنيد، بايد مراقب اين عارضه باشيد.چه بايد كرد؛ اگر نياز به مراقبت پزشكي خاصي نداريد مراحل زير را در نظر بگيريد.- همه فعاليت هاي خود را متوقف كرده و در محيط خنك بنشينيد.- از مايعات مناسب استفاده كنيد.- تا فروكش كردن گرفتگي عضلاني كارهاي سنگين انجام ندهيد چون فعاليت بعدي مي تواند منجر به خستگي ناشي از گرما يا گرمازدگي شود.- اگر در عرض يك ساعت گرفتگي عضلاني فروكش نكند به پزشك مراجعه كنيد.آفتاب سوختگيبه دليل آسيب رساني به پوست بايد از آفتاب سوختگي اجتناب كرد، اگر چه معمولاً بيماري خفيف بوده و در عرض يك هفته بهبودي حاصل مي شود ولي موارد شديد نيز كه نياز به مراقبت هاي پزشكي دارد ديده مي شود.تشخيص آفتاب سوختگي؛ علائم آفتاب سوختگي به خوبي شناخته شده اند؛ پوست قرمز، دردناك و به طور غيرطبيعي گرم است.چه بايد كرد؛ در صورتي كه شيرخوار زير يك سال تحت آفتاب سوختگي قرار گرفته باشد، يا يكي از علائم زير وجود داشت با پزشك مشورت كنيد؛ تب، تاول و درد شديد.به هر حال موارد ذيل را براي درمان آفتاب سوختگي در نظر داشته باشيد؛- از تماس مكرر با آفتاب خودداري كنيد.- نقاط آفتاب سوختگي را كمپرس آب سرد كرده يا در آب شناور كنيد.- لوسيون مرطوب كننده به نواحي مبتلا بماليد. از به كار بردن مرهم، روغن ها يا پماد خودداري كنيد.- تاول ها را نتركانيد.عرق سوزالتهاب پوست ناشي از تعريق زياد در آب و هواي گرم و مرطوب است. در هر سني رخ مي دهد ولي در كودكان شايع تر است.تشخيص عرق سوز؛ شبيه توده يي از جوش ها يا تاول هاي كوچك و قرمز است. بيشتر در نواحي گردن و قسمت فوقاني تنه، كشاله ران، زير پستان ها و چين هاي آرنج (نواحي از پوست كه روي هم چين مي خورند) رخ مي دهد.چه بايد كرد؛ بهترين درمان عرق سوز عبارت است از فراهم كردن محيط خنك و كم رطوبت. نواحي مبتلا را خشك نگه داريد. از پودرهاي تالك (كه تحت عنوان پودرهاي بچه شناخته مي شود) استفاده كنيد ولي از به كار بردن پمادها و كرم ها به دليل اينكه پوست را گرم و مرطوب نگه مي دارند خودداري كنيد. درمان عرق سوز آسان است و معمولاً نيازي به ويزيت پزشكي ندارد.* متخصص اطفال و نوزادان** كارشناس مامايي
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 246]