استقرار سامانه دفاع موشكي ناتو در تركيه، اهداف و پيامدها

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تركيه در نشست عالي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) كه ‎19نوامبر (‎ 28آبان) سال گذشته در ليسبون برگزار شد، نظر نهايي خود را درباره استقرار سامانه سپر موشكي آمريكا- ناتو در خاك خود اعلام كرد و پذيرفت كه سامانه دفاع موشكي در خاك اين كشور مستقر شود. اين تصميم به دليل موقعيت تركيه در ناتو براي غربي‌ها بسيار باارزش و مهم توصيف شد. طرح سپر موشكي موسوم به دفاع استراتژيك اوايل دهه ‎ 1980از سوي دولت رونالد ريگان رييس جمهوري وقت آمريكا تحت عنوان جنگ ستارگان مطرح و در ادامه تحويل سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) شد تا اعضاي خود را بدون هزينه براي آمريكا، وادار به پذيرش استقرار آن كند. پس از روي كار آمدن جرج واكر بوش در سال ‎ 2002به عنوان رييس جمهوري آمريكا و اعلام وي مبني بر اجراي اين پروژه بزرگ، كشورهاي بريتانيا و دانمارك خواهان مشاركت در اين طرح شدند كه هم اكنون رادارهاي مربوط به اين طرح در بخش‌هايي از اين دو كشور مستقر شده اند. هر چند اين طرح در ابتدا براي مقابله با توان موشكي شوروي و چين و احتمالا كره شمالي طراحي و مطرح شد، اما با فروپاشي شوروي، اهداف نهايي اين طرح منحرف شد تا اين كه پس از روي كار آمدن باراك اوباما به علت هزينه بالاي طرح، ايالات متحده آمريكا پذيرفت يا مجبور شد اين طرح را به پيمان ناتو واگذار كند. آمريكا با واگذاري اين طرح در سال ‎ 2009به ناتو موفق به تحميل بار مالي اين پروژه بزرگ بر دوش كشورهاي ديگر و فرار خود از تحمل بخش اعظم هزينه‌هاي آن شد. واشنگتن از سوي ديگر توانست با هدايت ناتو به سمت خواسته‌هاي خود، غير ملموس ضمن در اختيار گرفتن ارتش بسياري از كشورهاي اين سازمان، خواسته هاي خود را نيز براي كنار آمدن با طرحهاي نظامي و امنيتي تحميل كند كه در همين چارچوب لهستان، بلغارستان، تركيه و حتي روسيه و كشورهاي حاشيه خليج فارس در دامنه گسترش اين طرح قرار گرفتند. اقدام آمريكا براي همراه كردن كشورهاي اروپايي در استقرار سپر موشكي موجب شد ناتو نيز با پيروي از خواسته‌هاي پنتاگون، كشورهاي اروپاي شرقي از جمله لهستان، بلغارستان و در نهايت تركيه را نيز مجبور به پذيرش استقرار سيستم سپر موشكي در خاك خود كند. به نظر مي‌رسد حال كه تركيه به عنوان يكي از مهمترين اعضاي ناتو به خواسته‌هاي غرب و به ويژه ايالات متحده در استقرار اين سيستم در خاك خود تن داده، مهمترين شريك خود يعني آمريكا را در اجراي يكي از پرهزينه ترين پروژه هاي نظامي به خوبي ياري داده و واشنگتن نيز توانسته با كمترين سرمايه‌گذاري كمربند امنيتي خود را تا منتهي اليه اروپا و مرزهاي آسيا گسترش دهد. روند پيوستن آنكارا به اين طرح با ابهام‌ها و ترديدهايي همراه بوده كه مهمترين آن‌ها به مخاطره افتادن سياست‌هاي منطقه‌اي تركيه به ويژه در ارتباط با همسايگان اين كشور در دوران اخير مي باشد. به همين علت بررسي فرايند پيوستن تركيه به طرح سپر موشكي آمريكا - ناتو اهميت فوق‌العاده‌اي دارد كه به اختصار به بخشي از اين پروسه كه در نهايت در مذاكرات اجلاس عالي ناتو در ليسبون به تصويب رسيد، اشاره مي‌شود. همان گونه كه ذكر شد در نشست ليسبون اهداف راهبردي جديد ناتو كه هر ‎ 10سال يك بار صورت مي‌گيرد، مورد بررسي اعضا قرار گرفت و در همين اجلاس اعضاي ناتو راهبرد جديد اين پيمان از جمله استقرار سامانه سپر موشكي در خاك تركيه را مورد بررسي قرار دادند و تركيه را ملزم به پذيرش استقرار اين سامانه در خاك خود كردند. اما مهمترين دغدغه آنكارا در استقرار اين سامانه در خاك تركيه صرف نظر از هزينه هاي آن، بر هم زدن معادلات كنوني سياست خارجي اين كشور به ويژه با همسايگان خود مي باشد. روسيه، چين و ايران از مهمترين كشورهايي هستند كه احتمالا واكنشهايي را در قبال استقرار اين سامانه در كشور تركيه از خود نشان خواهند داد. اما در اين ميان ايران شايد به دلايل تاريخي و نيز گستره همسايگي با تركيه از درجه اهميت بالاتري براي آنكارا برخورد باشد كه به همين علت واكشنهاي احتمالي آن مي تواند تركيه را متاثر سازد. اما همان گونه كه محمود احمدي نژاد رييس جمهوري اسلامي ايران در پايان يازدهمين اجلاس سران سازمان همكاري اقتصادي (اكو) در استانبول در واكنش به سووالي درباره موضوع استقرار سپر دفاع موشكي و تاثير آن بر روابط ايران و تركيه، عنوان كرد، ايران نگراني از بابت استقرار اين سامانه در خاك تركيه ندارد. احمدي نژاد تصريح كرد: امروز دوران استفاده از موشك و بمب اتمي به پايان رسيده و ايران از اين موضوع هيچ نگراني ندارد، البته روابط ايران و تركيه يك روزه شكل نگرفته كه از اين‌گونه مسايل متاثر شود. از سوي ديگر تركيه نيز دو شرط را براي استقرار اين سامانه در خاك خود تعيين كرده بود كه به نظر مي رسد ناتو با اين دو شرط تركيه موافقت كرده باشد. نخستين شرط تركيه در دست گرفتن فرماندهي اين سيستم بوده و دومين آن نيز عدم تهديد اين سيتم عليه همسايگان به خصوص ايران بوده است. مطلب اخير را روزنامه تو دي زمان تحت عنوان هشدار اردوغان به ساركوزي پيشتر به چاپ رسانده و افزوده بود كه اردوغان در تماسي تلفني با ساركوزي رييس جمهور فرانسه به وي گفته بود كه، اگر سپر دفاع موشكي ايران را هدف قرار دهد، آن را نمي پذيريم. اين سخنان اردوغان صرف نظر از استقرار آن در خاك تركيه اين را نيز مشخص مي سازد كه برخلاف تبليغات حاميان اين طرح، طرح سپر موشكي بيش از آنكه طرحي دفاعي باشد، طرحي تهاجمي است كه آمريكا در پي استقرار آن در خارج از خاك اين كشور و در سرزمينهاي اسلامي است و شايد به همين علت اردوغان در همان تماس تلفني به سازكوزي گفته بود كه، اگر اين سيستم خوب است، چرا اين سپر موشكي را در كشور خودتان نصب نمي كنيد؟ اما به رغم اين مواضع همان گونه كه در خبرها نيز آمده بود، سرانجام تركيه پذيرفت كه سامانه دفاع موشكي در خاك اين كشور مستقر شود و بدين ترتيب آمريكا بواسطه ناتو يك گام ديگر براي گسترش كمربند امنيتي خود كه جز خاك اين كشور را محافظت نمي كند، نزديكتر سازد و تركيه نيز مواضع تند ابتدايي خود با اين طرح، سرانجام با سياستي نرم و بدون جار و جنجال به استقرار اين سامانه در خاك خود تن داد. * نگاهي به سند راهبردي ناتو در اجلاس ليسبون براي نصب سامانه سپر دفاع موشكي در درياي سياه و شرق تركيه بر اساس اين سند، ابتدا به طور مرحله‌اي موشك‌هاي ‎ SM - 3در كشتي‌هاي شناور در درياي سياه نصب خواهد شد و سپس سيستم ‎ Patriot PAC 3در تركيه مستقر خواهد شد. گفته شده آمريكا اين سيستم را به منظور مقابله هوايي عليه موشك‌هاي زمين به هوا ساخته است و با موافقت تركيه، سامانه اين سيستم در شرق، شمال شرق و منطقه درياي سياه نصب خواهد شد. آندرس راسموسن دبيركل ناتو چندي پپش در نشست وزراي خارجه و دفاع اين پيمان در بروكسل كه جزئيات پروژه در آن نشست مورد بررسي قرار گرفت، با تاكيد بر لزوم حفظ و دفاع از ‎ 900ميليون نفر در مقابل حملات احتمالي، تصريح كرد: ما با تهديد مواجه هستيم. بيش از ‎ 30كشور جهان براي دسترسي به فناوري موشك بالستيك فعاليت مي‌كنند و برد بعضي از اين موشك‌ها تا اروپا مي‌رسد بر همين اساس همه ما بايد تلاش كنيم تا براي رفع اين تهديدات پروژه سپر موشكي هر چه سريعتر اجرايي شود. برخي جزييات سند راهبردي ناتو كه برخي رسانه‌ها توانسته‌اند به آن دست يابند به مواردي اشاره دارد كه جالب توجه است. اين سند بدون اين كه دليل قانع‌كننده اي را براي تهديد نشان دادن برخي كشورها از جمله ايران ارائه دهد، سعي در رودر رو قرار دادن اعضاي ناتو با ايران، كره شمالي و احتمالا چين را در دستور كار خود قرار داده است. از سوي ديگر سند به گونه‌اي تنظيم شده است كه امنيت آمريكا ( آشكارا) و رژيم صهيونيستي (به طور تلويحي و پنهان) را با هزينه كشورهاي عضو ناتو تضمين كند. در اين سند ادعا شده است: بر اساس محاسبات انجام شده، موشك‌هاي بالستيكي كه ايران به آمريكا يا اروپا پرتاب كند، مسير شرق و شمال شرق تركيه، به سمت درياي سياه را خواهد پيمود. به همين دليل نصب سامانه موشك‌هاي ‎ PAC-3در اين مناطق مناسب خواهد بود ناتو در سند خود پيش بيني كرده است موشك بالستيك در صورت پرتاب در مرحله اوج‌گيري هدف گرفته مي‌شود حتي زماني كه تركيه به عنوان هدف اين موشك باشد نيز به راحتي مي‌توان از اين سيستم استفاده كرد. بسياري از ناظران آگاه بر اين اعتقادند كه تركيه در زمان حاضر از سوي هيچ كشوري تهديد نمي‌شود و سياه نمايي آمريكا و ناتو با هدف استقرار سامانه دفاع موشكي در تركيه هدفي جز درگير كردن اين كشور در هزينه هاي مادي و معنوي اين طرح در بر نداشته و به همين علت نمي توان به صراحت از آينده اين طرح و نيز واكنش هاي احتمالي در برابر آن سخن به ميان آورد . از: عليرضا جباري خاورم** 230

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 197]