نوآوري در تبليغات؛ راه پيوند جوانان با دين

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نوآوري در تبليغات؛ راه پيوند جوانان با دين
آمارها در دهه‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه با وجود رشد ارتباطات و انفجار اطلاعات، علاقه به مذهب و گرايش به دين افزايش يافته و نقش پيام هاي معنوي و ديني حتي در پوشش رسانه اي در جهان شكل برجسته ‌تر و عيني ‌تر از قبل را پيدا كرده است. در اين بين راهكارهايي كه براي تبليغ دين و اطلاع رساني وجود دارد، بسيار حائز اهميت است.

سرويس فرهنگي برنا:

عصر حاضر به عصر اطلاعات و ارتباطات لقب گرفته و انتقال اطلاعات و برقراري ارتباط جز به مدد تبليغ و رسانه ميسر نيست. ازهمين روست كه تبليغ رگ حياتي دنياي نوين به شمار مي‎آيد. دنياي امروز را بدون تبليغات نمي‎توان در نظر آورد. مخاطبان و مردم از پيام‎هاي تبليغات حتي ياد مي گيرند كه چگونه بخوردند، بياشامند، چه لباس هايي بپوشند، درباره يك يا چند موضوع خاص چگونه بيانديشند، براي زندگي خود چگونه برنامه ريزي كنند و... .

در پديده ارتباط سه عنصر فرستنده، گيرنده و خود پيام وجود دارد كه توجه به اين هر سه نكته ركن اصلي يك ارتباط خوب و موفق را فراهم مي كند. يكي از انواع پيام ها در عصر كنوني، پيام هاي ديني است كه به ويژه كشورهايي كه محور حكومت خود را مباني ديني قرار داده اند به اين نوع پيام ها توجه ويژه دارند و بعضاً دشمنان آن كشورها نيز از همين حربه ها براي مبارزه و مقابله بهره مي گيرند.

بديهي است كه در دنياي امروز كه فرهنگ‎ها، تمدن‎ها، اديان و تمام اركان هويت‎ساز ملل هدف آماج جهاني شدن قرار گرفته است، براي حفظ اين عناصر و در پي آن صيانت از هويت ملي، بايد از طريق تبليغ تلاش كرد تا هويت فردي و ملي در امان بماند. در اين ميان تبليغ در حوزه دين كه يك ركن اساسي در فرآيند هويت‎سازي يك ملت و جامعه است بايد مورد مداقه و پژوهش قرار گيرد و راه كارهاي مناسب براي كارآيي بيشتر آن جستجو شود.

تاسيس سازمان تبليغات اسلامي

كشور ما كه يك كشور ديني و با حكومت ديني است، در اين راستا هم مسئولان و هم مردم بر امر تبليغ ديني بسيار تأكيد مي كنند. به عنوان مثال و با توجه به اهميت موضوع، در سال 1360 امام خميني(ره) فرماني مبني بر تاسيس سازماني به نام تبليغات اسلامي صادر كردند و از آن تاريخ تاكنون، هر ساله روزي به نام تبليغ و اطلاع رساني ديني گرامي داشته مي شود.

امام خميني (ره) در اين زمينه فرمودند: «مسئله تبليغات يك امر مهمي است كه مي شود گفت؛ در دنيا در رأس همه امور قرار گرفته است، و مي توان گفت؛ دنيا بر دوش تبليغات است... بايد با تبليغات صحيح، اسلام را آن گونه كه هست به دنيا معرفي نماييد ... توجه داشته باشيد كه بالاترين چيزى كه مى‏تواند اين انقلاب را در اين جا به ثمر برساند و در خارج صادر كند، تبليغات است، تبليغات صحيح.»

وظايف دستگاه تبليغات اسلامي

از ابتداي تاسيس وظايفي به عهده اين سازمان گذاشته شده كه مي توان به سياست گذاري، برنامه ريزي، هدايت، ساماندهي، پشتيباني و نظارت بر تبليغات ديني - مردمي، زمينه سازي براي يافتن نيروهاي مؤمن و تأسيس تشكل هاي لازم و برنامه ريزي و هماهنگي به منظور تقويت و هدايت مداوم انجمن هاي اسلامي، تلاش در جهت احياء و اشاعه معارف، فرهنگ و تاريخ تشيع از همه راه هاي ممكن با تأكيد بر وحدت تمام مذاهب اسلامي و حراست از آن با همكاري مراجع و نهادهاي ذيربط، تحقيق و بررسي درباره تبليغات سوء و تهاجم فرهنگي دشمنان و شناسايي و تحليل ترفندهاي تبليغي برضد اسلام و انقلاب اسلامي اشاره كرد.
همچنين انجام مطالعات راهبردي و بررسي هاي كاربردي در زمينه نيازهاي فرهنگي گروه هاي مختلف جامعه، به ويژه جوانان و طراحي برنامه ها و شيوه هاي تبليغي نوين و اصلاح و احياي روش هاي سنتي در تبليغات اسلامي، تدوين و انتشار كتب و نشريات مناسب و ضروري، به منظور معرفي فرهنگ و تمدن اسلامي و تبيين مواضع انقلاب اسلامي و انجام پژوهش هاي لازم، به ويژه در زمينه نظام تربيتي و مباني سياسي - اقتصادي و فرهنگي حكومت اسلامي و حمايت از پژوهشگران متعهد و... از ديگر فعاليت هاي اين سازمان است.

آشنايي جوانان با فعاليت هاي ديني

حجت الاسلام «موسوي هوايي» معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات اسلامي درباره عملكرد اين سازمان معتقد است: «سازمان تبليغات اسلامي از ابتداي تاسيس تاكنون سعي در عملي كردن اهداف و وظايف هاي از پيش تعيين شده خود داشته است و هر ساله شاهد رشد و پيشرفت هاي خوبي در پيشبرد اهداف اين سازمان هستيم. خوشبختانه از سال 1381 تاكنون شاهد ارتقاي قابل قبول فعاليت هاي مثبت سازمان در جهت جذب جوانان نسبت به فعاليت هاي ديني بوده ايم و جوانان آرام آرام با اين سازمان و فعاليت هاي آن ارتباط خوب و مثبتي برقرار كرده اند.»

وي مي افزايد: «به طور مثال در دانشگاه ها و مدارس، فعاليت هاي سازنده اي انجام شده و حضور مبلغان اين سازمان با تشكيل NGO ها در دانشگاه به ويژه موثر بوده است. ما براي آموزش طلبه ها و مبلغان خود حتي دروسي مانند روانشناسي و جامعه شناسي را نيز در برنامه هاي آنها گنجانده ايم تا بتوانند به درستي با مخاطب ارتباط برقرار كنند اما ما اعتقاد داريم اين برنامه ها به لحاظ كمي در حد مطلوب نيست زيرا در اين بخش با كمبود بودجه مواجه هستيم و بودجه سازمان براي پيشبرد تمام اهداف و برنامه هاي مورد نظر كافي نيست.»

عملكرد غير حرفه اي در اطلاع رساني

با توجه به رسالت هايي كه سازمان تبليغات اسلامي از ابتداي تاسيس تاكنون در انجام اطلاع رساني و تبليغات ديني دارد به نظر در بخش هاي زيادي ضعف وجود دارد كه مي توان به عملكرد غير حرفه اي در اطلاع رساني، عدم استفاده از ادبيات و زبان امروز و تبليغات مستقيم، فعاليت موازي و هم عرض دستگاه هاي تبليغي و فرهنگي اشاره كرد.
«ستار هدايت خواه» عضو كميسيون فرهنگي هشتمين دوره مجلس شوراي اسلامي با اشاره به ضعف هايي كه در عرصه اطلاع رساني ديني وجود دارد، در اين باره اظهار مي كند: «علي رغم اين كه ما شاهد پيشرفت هاي زيادي در زمينه تبليغات ديني هستيم اما با توجه به شرايط فعلي دنيا و هجمه هايي كه به جمهوري اسلامي در زمينه مسائل ديني و فرهنگي مي شود و همچنين پيشرفت هاي تكنولوژيكي كه در سراسر دنيا اتفاق افتاده است، در زمينه استفاده از ابزارها و شيوه ها براي اطلاع رساني ديني بايد تجديد نظر صورت گيرد. اگر چه در اين زمينه شاهد تحولاتي بوده ايم اما با درنظر گرفتن روند روبه رشد در عرصه اطلاع رساني دنياي امروز، اين فعاليت ها شتاب و حجم بيشتري مي طلبد.»
«لاله افتخاري» نماينده مردم تهران در مجلس نيز در اين باره مي گويد:«تاكنون دستگاه هاي دولتي و نهادهاي مردمي فعاليت هاي خوبي در زمينه تبليغات ديني انجام داده اند اما بايد در اين مورد شرايط زماني، مكاني در نظر گرفته شود. تبليغات بايد به روز باشد و تكنولوژي بايد در خدمت دين قرار بگيرد. اما در حال حاضر امكاناتي كه به كار گرفته مي شود، مناسب نيست و بخش كمي از نيازهاي مخاطبان را تامين مي كند.»
با توجه به تاثيرگذاري گسترده نهادهاي ديني و تبليغي ضرورت بازنگري و به روزرساني فعاليت اين نهادها در جامعه امروز ايران بيشتر احساس مي شود.

سازمان ها و نهادهاي مختلفي از جمله رسانه‌ها در راستاي تبليغات ديني فعاليت مي‌كنند ولي هنوز بين اهداف اين تبليغات و نتايج آن در جامعه فاصله زيادي وجود دارد و چنانچه تبليغات ديني به شيوه‌اي صحيح و اصولي انجام شود، نتايج تربيت ديني در سطح جامعه به خوبي بروز و ظهور پيدا مي كند.
مقام معظم رهبري در توصيه اي به دست اندركاران سازمان تبليغات اسلامي فرموده اند: «شما امروز با ابزارها و شيوه‌هاي بسيار پيشرفته دشمن و تبليغات گسترده و امكانات بي‌حد و حصر كه در كينه‌توزي با اسلام و معارضه با بيداري اسلامي به كار مي رود، روبرو هستيد و بايد از توكل و توان مقدس خود و ظرفيت علمي و تبليغي كشور و به خصوص حوزه‌هاي علميه بهره گيريد و وظيفه تاريخي خود را كه بي شك با نصرت الهي و پيروزي حق همراه خواهد بود به بهترين شيوه به انجام رسانيد.»

همكاري هاي دستگاه هاي فرهنگي

تبليغات ديني به شيوه ها و شكل هاي متفاوتي براي نتيجه بخشي بيشتر و بهتر در اذهان عمومي مطرح مي شود. گاه اين تبليغات به شيوه هاي ضمني و محتوايي و گاه به شيوه غيرمستقيم براي تبليغ و ترويج مفاهيم و آموزش ديني با حساسيت و بازتاب هاي منفي رو به رو خواهد شد. براي اين كه بتوانيم در اين زمينه ضعف ها را برطرف كرده و به نقاط مثبتي دست پيدا كنيم راهكارهاي زيادي وجود درا كه از جمله مي توان به شناسايي نياز مخاطب، به روز كردن اطلاعات مبلغان، تغيير شيوه هاي تبليغ و... اشاره كرد.
«ستار هدايت خواه» در اين باره معتقد است: «ما نبايد بحث اطلاع رساني و تبليغات ديني را منحصر به يك نهاد رسمي خاص كنيم. بايد تمام دستگاه هاي فرهنگي در اين زمينه همكاري كنند كه متاسفانه اين گونه نيست. مهم ترين دستگاهي كه در اين زمينه مي تواند كمك قابل توجهي داشته باشد، نهاد تعليم و تربيت از جمله دانشگاه ها و مدارس هستند كه متاسفانه كاستي هاي زيادي در اين مورد دارند و هنوز تحول جدي ايجاد نشده است.»
وي مي افزايد: «در حال حاضر بسياري از نهادها با يكديگر در زمينه تبليغات ديني موازي كاري مي كنند در صورتي كه بايد تمام فعاليت هاي آنها در اين مورد هماهنگ و در يك جهت و هدف مشخص باشد. ما بايد امروز جوانان را متناسب با شرايط روز طوري تربيت كنيم كه كاركرد و نقش دين را در سعادت و كمال دنيوي خود هم لمس كنند. و شيريني زندگي دنيوي را در سايه دين به كام جوانان بچشانيم.»

شناخت مخاطب، نخستين گام

«لاله افتخاري» نيز اظهار مي كند:«نخستين گام در جهت تبليغات ديني، شناخت مخاطب و نيازهاي اوست، توجه به زمان و مكان تبليغ نيز يكي ديگر از راهكارهايي است كه بايد مورد توجه جدي قرار گيرد. اما در اين بين آشنايي مبلغ با محتواي مطلبي كه مي خواهد تبليغ كند، حتي از ساير موارد، مهم تر است. يك مبلغ بايد با مديريت زمان، به كار گيري ابزارهاي مختلف روز و استفاده از تكنولوژي آشنايي داشته باشد تا بتواند در زمينه اطلاع رساني ديني متناسب با سطح سواد و معلومات مخاطب خود پيش رفته و به نتيجه مطلوب دست يابد.»

ايجاد تنوع در اين زمينه يكي از راهكارهاي رفع ضعف هاي موجود و تقويت فعاليت هاي اين حوزه است، يكسان سازي و هماهنگي بين دستگاههاي مخلتف از ديگر ضرورتها براي اثرگذاري تبليغات ديني در سطح جامعه است.

آن چه كه در اين ميان حائز اهميت است اين كه شيوه ارائه و بيان تبليغات ديني بايد با توجه به شرايط روز و مقتضيات زمان بوده و از تجهيزات و امكانات روز نيز براي فعاليت و عملكرد مطلوب و تأثيرگذار استفاده شود. علاوه بر استفاده از برنامه و ابزار جديد، شيوه تبليغ نيز در تأثيرگذاري بر روي مخاطبان از اهميت بسياري برخوردار است و بايد به نحوي شايسته آن را به فعالان اين عرصه آموزش داد.
ابزار تبليغات تا آنجا مورد توجه و اهميت قرار گرفته است كه بعضي از انديشمندان و صاحبنظران ارتباط شناسي، ابزار پيام‎رساني را همان پيام خوانده‎اند. به عبارت ديگر پيام‎رساني و تبليغات را زماني مفيد و موثر مي‎دانند كه از ابزارها و ادوات مناسب و مدرن بهره گيرند.

هنر در خدمت تبليغات ديني

گرچه امروزه در جهان از كليه مصنوعات و محصولات صنعتي و غيرصنعتي در جهت ترويج و تزريق پيام و تبليغ و تلقين ارزش‎هاي فرهنگي و اجتماعي بهره‎برداري شده و اصولاً تميز و تقسيم بندي كامل ابزار تبليغ، كاري بس مشكل است. اما استفاده از هنرهاي مختلف به اعتقاد بسياري شايد يكي از بهترين شيوه هايي باشد كه بتوان مخاطبان را با مقوله هاي مختلف ديني آشنا كرد.

ابزارهاي هنري بي شك، رساترين، بليغ‎ترين و كارآمد‎ترين ابزار ابلاغ و تبليغ پيام است. هنر در ايران اسلامي يك وسيله و ابزار و از شمار بهترين ها محسوب مي شود و مي توان به شيوه هاي مختلفي در جهت تبليغ مباني ديني از آن بهره گرفت.
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 245]