بررسي آسيب‌شناختي منازعات زن‌ مسلمان در دنياي ‌مدرن / 28آيا بازنگري در قوانين اجتماعي از منازعات زنان مسلمان با مدرنيسم مي‌كاهد؟

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي آسيب‌شناختي منازعات زن‌ مسلمان در دنياي ‌مدرن / 28آيا بازنگري در قوانين اجتماعي از منازعات زنان مسلمان با مدرنيسم مي‌كاهد؟
گروه اجتماعي: مدرنيسم با وجود موهبت‌هايي كه از بعد علمي و تكنولوژي به همراه داشته، به لحاظ نوع تفكر فرهنگي حاكم، جامعه مسلمان به‌ويژه زنان را دچار چالش‌هاي متعددي كرده كه عمده اين منازعات به‌واسطه غفلت از جايگاه واقعي زن از نگاه اسلام نشأت مي‌گيرد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، با نگاهي به آيات و روايات درباره زنان مي‌توان به شأن و منزلت ويژه زن در اسلام پي برد كه به‌واسطه اين ديدگاه، احكام و مباني بسياري درباره نحوه فعاليت آنها در ابعاد و عرصه‌هاي مختلف در نظر گرفته شده است.

بيشترين تأكيد اسلام بر اهميت بي‌نظير نقش زن در خانواده است اما بايد توجه داشت كه به هيچ وجه اين تأكيد به معناي مخالفت با حضور زنان در عرصه‌هاي مختلف نيست بلكه به معناي اصالت و اولويت نقش مادري و همسري در مقابل ديگر فعاليت‌هاست چراكه بقا، رشد و تعالي و حفظ آرامش جامعه در گرو تحقق اين نقش است كه در برخي از محافل و مجامع به چالش ميان زن مسلمان و دنياي مدرن تبديل شده است.

توجه به ديدگاه اسلام درباره زن و مقايسه آن با جايگاه وي در اديان و مكاتب ديگر نيز مبين شأن بي‌نظيرش در انديشه اسلامي است چراكه براساس مباني اسلامي، زن انسانى است مانند مرد كه در جوهره انسانى با او مشترك است و با استناد به اين انديشه برترى جز به تقوا نيست لذا رسيدن زنان به كمال مادي و معنوي از جمله موضوعاتي كه با لحاظ شرايطي قابل دستيابي است.

فعاليت اجتماعي زن مسلمان از جمله مواردي است كه همچون ساير حوزه‌ها مورد توجه اسلام قرار گرفته چرا كه طبق استنادات ديني، دخالت زن در فعاليت‏هاى اجتماعى و شئون سياسى امري جايز و ضروري است و آيه 12 سوره مباركه «ممتحنه» كه مي‌فرمايد «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَّا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ؛ اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه [با اين شرط] با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه‏هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان [و حيله] به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است» مبين اين مطلب است كه زنان نيز همچون مردان پس از فتح مكّه با پيامبر(ص) بيعت كردند و ايشان نيز رعايت شروط را مبناى اين بيعت قرار داد.

مسأله زنان و دستيابي اين بخش از اجتماع به حقوق فردي و اجتماعي‌شان از جمله مباحثي است كه در عصر ما از اهميت خاصي برخوردار است به طوري‌كه رسيدن به اين مهم زمينه طرح تفكراتي همچون فمنيسم را فراهم كرده و عده‌اي در تلاشند به نام استيفاي حقوق زنان به تحريف چهره زن مسلمان بپردازند و اينگونه ادعا كنند كه ظهور مدرنيسم شرايط حضور زن در اجتماع را تسهيل كرد.

در همين راستا رهبر معظم انقلاب اسلامي سال گذشته همزمان با ميلاد حضرت فاطمه در ديدار با جمعي از جامعه زنان، وجود مجموعه عظيم بانوان نخبه در كشور را نشان دهنده حقانيت و موفقيت نگاه اسلام و جمهوري اسلامي به «مسأله زن» دانستند و تصريح كردند كه «در هيچ دوره‌اي مانند امروز، زنانِ محقق، دانشمند، متفكر، اديب، هنرمند و فعال در عرصه‌هاي مختلف سياسي ـ اجتماعي در كشور وجود نداشته است و اين واقعيت نشان مي‌دهد كه نگاه اسلامي به امر حجاب، برخلاف بي‌بند و باري نه تنها مانع رشد و تعالي زنان نيست بلكه رعايت حدود اسلامي و شرعي مي‌تواند زمينه‌ساز و شتاب دهنده شكوفايي استعدادهاي زنان باشد.»

ايشان با انتقاد از نگاه غلط غربي كه تلاش مي‌كند زنان را از ويژگي‌هاي فطري خود دور سازد و آنان را به كپي دوم مردان تبديل كند، افزودند «اين نگاه، در واقع كسر شأن زنان است چرا كه «زن كامل بودن» در مواردي از «مرد كامل بودن» هم بالاتر و هم پرارزش‌تر است.»

رهبر معظم انقلاب اسلامي خواستار توجه بيش از پيش زنان نخبه كشور به تصحيح نگاه غلط غربي به مسأله زن شدند و تصريح كردند «از ديد اسلام «زن بودن»، اصالتاً نوعي ارزش است و زنان و مردان در آفرينش حكيمانه الهي، هركدام جايگاه، طبيعت و نقش خاصي دارند.»

چالش‌هاي مدرنيسم با زن مسلمان، خدمات مدرنيسم به زن مسلمان، امكان تطبيق مباني اسلامي براي كاهش آسيب‌هاي وارده به زن مسلمان در رويارويي با مدرنيسم، ارزيابي شاخص‌هاي توسعه فعاليت اجتماعي زنان در اسلام و مقايسه آن با مدرنيسم، بررسي علل اقبال زنان مسلمان معاصر از برخي از مباني مدرنيسم و موضوعاتي از اين دست از جمله مسائلي است كه در قالب سوژه بررسي «آسيب‌شناختي منازعات زن‌ مسلمان در دنياي ‌مدرن» با كارشناسان ديني و حوزه زنان و خانواده به كنكاش گذاشته شد.

وجود چالش ميان زن مسلمان و دنياي مدرن از جمله موضوعاتي است كه بيشتر مخاطبان ايكنا بر آن صحه گذاشته‌اند و در تأييد اين مطلب معتقد بودند كه نگرش ابزاري به زن و غفلت از وجه انساني آن موضوعي است كه در فرهنگ غرب و به نام مدرنيسم به زنان تحميل شد و بدين‌گونه تمام توانايي‌ها و كاركردهاي زن از مسير اصلي خود منحرف و باعث زوال زن از شأن انساني‌اش شد پس چگونه مي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه زن مسلمان بدون هيچ مشكلي بتواند خود را با اين انديشه تطبيق دهد.

به گفته «مريم بهروزي» دبيركل جامعه زينب(س) كه از موافقان اين نظريه است، ورود به دنياي مدرن براي زنان ناآگاه از نظرات اسلام، زمينه چالش آنان با مدرنيسم را فراهم مي‌كند زيرا چنين زناني با ورود به اين جامعه مورد تهاجم فكري قرار مي‌گيرند و نسبت به موجوديت خود نااميد مي‌‌شوند.

به اذعان همه كارشناساني كه درباره اين موضوع به ارائه نظر پرداخته‌اند، زن در دنياي مدرن به ابزاري براي كامجويي مردان تبديل شده است لذا تهديدات مدرنيسم بيش از همه خانواده را تهديد مي‌كند زيرا نگاه ابزاري به زنان، بهره‌مندي از لذت‌هاي آني و توفيقات مادي از جمله مؤلفه‌هاي اصلي مدرنيسم است كه پرداخت هزينه گزاف آن به زنان سپرده شده و حضور آنان در نقش اصلي‌شان را با چالش روبه‌رو كرده است.

البته در اين ميان برخي از كارشناسان ناديده گرفتن خدمات مدرنيسم به جامعه از جمله زنان را بي‌انصافي مي‌دانند و معتقدند كه شرايط به وجود آمده توسط مدرنيسم در برخي از موارد به نفع زنان است به زعم اين دسته از صاحب‌نظران اسلام موقعيت ويژه‌اي را براي زنان لحاظ كرده است و بخشي از اين امتيازات به‌واسطه مدرنيسم امكان رؤيت يافته است.

«فروغ نيلچي‌زاده» در تأييد اين مسأله مي‌افزايد: «مدرنيته در امتداد هويت خويش زمينه‌هاي مطلوبي را براي فعاليت زنان فراهم كرده است كه مهم‌ترين آنها راه‌اندازي دولت الكترونيك است چراكه زنان با بهره‌گيري از اين خدمت عمومي بدون حضور فيزيكي مي‌توانند خود را با فرآيند اجتماعي مرتبط و از بروز آسيب‌هاي گسترده‌تر كه خود زنان و خانواده‌ها را تهديد مي‌كند، جلوگيري كنند.»

در همين راستا «محبوبه مباشري» رئيس دانشگاه «الزهرا» با وجود اينكه افسار گسيختگي و بي‌بندوباري را از مؤلفه‌هاي دنياي مدرن و در تقابل با آموزه‌هاي اسلامي مي‌داند، بومي كردن ويژگي‌هاي مثبت فرهنگ مدرنيسم را يكي از اقدامات مهم در دوره معاصر مي‌داند و معتقد است كه كارشناسان ذي‌صلاح در حوزه فرهنگ بايد با شناخت صحيح از قوانين و ابزار مدرنيسم آن را با شرايط اسلام تطبيق دهند زيرا در شرايطي كنوني پيشرفت جامعه منوط به بهره‌مندي از ابزار دنياي مدرن است.

تبيين چهره اصلي زن مسلمان از ديدگاه اسلام و معرفي و تبليغ فراگير آن از راهكارهاي كارشناسان فعال در حوزه زنان و خانواده براي برون‌رفت اين قشر از جامعه از آسيب‌هاي مدرنيسم براي زن مسلمان است، به زعم آنان قانون‌گذاران و نمايندگان مجلس بايد در راستاي كاهش چالش‌هاي زن مسلمان در دنياي امروز قوانين حوزه زنان را با توجه به فرهنگ اسلامي و ايراني و مقتضيات زماني بازنگري كنند.

از ديد اين دسته از صاحب‌نظران اگر دختران و زنان به جايگاه خود در اسلام و اين نگرش واقف باشند هرگز فريفته مدرنيسم نمي‌شوند و آن را موهبت نمي‌خوانند زيرا امتيازات فرهنگ مدرنيسم به زنان در سايه خشونت، بي‌بند و باري و ... به زنان ارائه مي‌شود در حالي‌كه اين مواهب در اسلام با در نظرگرفتن كرامت و شرايط روحي و جسمي زنان به آنان اعطا شده است.

انفعال زنان در شناخت جايگاه اصلي خويش يكي ديگر از موضوعات چالش برانگيز ميان زن مسلمان و دنياي مدرن است كه كارشناسان به آن اشاره كردند، به اذعان موافقان اين نظريه، درصد كمي از زنان مسلمان به افزايش آگاهي خود نسبت به جايگاه زن در اسلام مي‌پردازند لذا اطلاعات آنان نسبت به مدرنيسم منحصر به تماشاي فيلم‌ها و خواندن برخي از مجلات مي‌شود و به همين سادگي قوانين آن را منادي آزادي زنان مي‌دانند.

ضعف عملكرد كارشناسان ديني و فعالان امور اجتماعي از مسئولان عالي‌رتبه دولتي تا مجريان امور حقوقي در تبيين جايگاه حقوقي زنان از ديگر موضوعات طرح‌شده توسط كارشناسان مخاطب ايكنا بود؛ به نظر آنان برخي مسائلي كه در فقه و در باب احكام زنان وجود دارد سخن آخر نيست بلكه مي‌توان با استفاده از فقه پويا بسياري از موانع موجود را برداشت.

به زعم آنان ارائه نظر خود درباره حقوق زنان را نبايد با شرايط كنوني كه بسياري از حقوق زنان در هاله‌اي از ابهام است، تطبيق دهيم بلكه بايد آن را با موقعيت زنان صدر اسلام مقايسه كنيم زيرا در حال حاضر شاخصه‌هاي توسعه امور اجتماعي زنان با نگرش اسلام تبيين و تعريف نشده است و همين موضوع زمينه دلسردي زنان به اسلام و اقبال آنان به مدرنيسم را فراهم كرده است.

به اعتقاد اين دسته از كارشناسان نبودن ضمانت اجرايي بر قوانين حوزه زنان نيز اين چالش‌ها را تشديد كرده است زيرا در بسياري از موارد قوانين وجود دارد اما ضمانتي در اجراي صحيح اين قوانين نيست كه در نهايت همه اين مشكلات به نام اسلام تمام مي‌شود و موهبت‌ها به مدرنيسم نسبت داده مي‌شود.

تبيين شاخصه‌هاي فعلي توسعه امور اجتماعي زنان در حوزه‌هاي مختلف، انجام اقدامات صحيح در شبهه‌زدايي از محدوديت زن مسلمان، طراحي فلسفه جديد براي حل منازعات زنان در عرصه‌هاي مختلف، تغيير نگاه جامعه نسبت به آموزه‌هاي ديني، طراحي منشور نحوه حضور زن مسلمان در اجتماع، استفاده از فعاليت دستگاه‌هاي مختلف كشور در كاهش اين چالش‌ها و ... از ديگر راهكارهاي ارائه شده توسط كارشناسان براي كاهش چالش‌هاي زن مسلمان در دنياي مدرن بود.

اما موضوع قابل تأمل در اين ميان اين است كه ضرورت توجه به فعاليت زنان و تفهيم نظريات اسلام درباره زنان و جايگاه آنان موضوعي است كه از ديد متوليان فرهنگي كشور مغفول مانده است و اهتمام جدي نهادهاي پژوهشي، دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و دستگاه‌هاي تبليغي را مي‌طلبد تا با تدوين برنامه‌هاي اصولي به تقابل صحيح و كيفي با ديدگاه‌ها و تبليغات فمينيستي بپردازند.

سنت‌هاي نادرست در طول تاريخ گاهي چنان جنبه ارزشي و ملي به خود گرفته كه در سايه اين قوانين ستم‌هاي زيادي بر مردان و زنان رفته است از همين‌رو بايد با تكيه بر مباني اصيل ديني و وفاداري نسبت به ارزش‌هاي بنيادي دين با اين ذهنيت‌ها مقابله كنيم و موقعيت و نقش امروز زن مسلمان را در جهان بازيابيم كه شايد يكي از اين راهكارها بازنگري در قوانين اجتماعي حوزه زنان باشد.
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 317]