نگاهي به پيشنهاد جديد هسته‌اي 1+5 به ايران‌ بسته‌اي براي تشويق تحريم‌ها

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به پيشنهاد جديد هسته‌اي 1+5 به ايران‌ بسته‌اي براي تشويق تحريم‌ها
جام جم آنلاين: پيش از ورود سولانا، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپايي به همراه هياتي متشكل از معاونان وزراي خارجه كشورهاي عضو و ارائه بسته مشوق‌هاي جديد غرب و گروه 1+5 به ايران، ماه‌ها شاهد تبليغات رسانه‌اي و فعاليت ديپلماسي رسانه‌اي غرب در برابر ايران بوديم.

بنا بر عقيده سازه‌انگاران، يك دولت قدرتمند لزوما نبايد صاحب قدرت اقتصادي و نظامي باشد، بلكه دولت قدرتمند بايد توانايي ايجاد آنچنان فضاي هنجاري را داشته باشد كه بتواند براحتي به خلق و ايجاد رفتار‌هاي مورد نظرش بپردازد.

البته هنجاري كه اينجا مطرح مي‌شود، همان مفهوم ساده نورم است و نبايد به عنوان يك ايده‌آل و امري ايدئولوژيك شناخته شود. يعني رفتاري كه در متن خودش عادي و لازم تلقي شود. مثال ساده براي نورم ساختن در فضاي بين‌المللي موجوديت و ساز و كارهاي متنوع شوراي امنيت است.

موجوديتي كه چه به لحاظ فلسفه سياسي و چه به لحاظ حقوقي مي‌تواند مورد سوال و چالش‌برانگيز باشد؛ اما با توانايي بالاي نورم‌سازي چنين موجود چه‌بسا فاقد مشروعيتي به عنوان يك منبع صدور مشروعيت عمل مي‌كند.

مانند توانايي همان خياط زيرك كه يك پادشاه را به برهنگي در ملاعام وادار كرد. اين شورا مي‌تواند و توانسته است با توجه به 3 حوزه وظيفه‌اش حفظ صلح جلوگيري از تهديد و نقض صلح و مقابله با تجاوز عليه صلح مصاديق تهديد و نقض و تجاوز را به نوبه خودش تعريف و چنانچه لازم باشد باز تعريف كند.

شايد مديا ديپلماسي يا ديپلماسي رسانه‌اي نيز در راستاي اهداف سازه‌انگارانه مطرح شده باشد. چراكه رسانه مي‌تواند موثرترين ابزار نورم‌سازي و بنابراين اعمال قدرت باشد.

رسانه مي‌تواند يك بحران را پررنگ و بحراني ديگر را كمرنگ بنماياند يا بپوشاند. رسانه مي‌تواند در خدمت هدايت‌هاي پوپوليستي همچون تهييج،‌ بسيج و انقلاب باشد. رسانه مي‌تواند يك رهبر را پست و حقير و ديگري را شكوهمند و بزرگ بنماياند. رسانه مي‌تواند تمدن و توسعه، بد و خوب را به شكل مطلوب خودش تعريف كند.

رسانه مي‌تواند موجب تكوين تدريجي يك انديشه يا تزريق تدريجي يك ارزش باشد.

به همين دليل، سولانا پيش از سفر به ايران درخصوص سخاوتمندانه بودن بسته پيشنهادي بسيار سخن گفت و افكار عمومي جهان را در راستاي سياست‌هاي خاص غرب آماده كرد و با ديوانگي خواندن رد اين پيشنهادها از سوي ايران عملا بسته تشويقي را به سازوكار مشروعيت بخشيدن به تحريم‌هاي بيشتر تبديل كرد.

همزماني سخنان سولانا با صحبت‌هاي جورج بوش در سفر خداحافظي‌اش به كشورهاي اروپايي نيز بيانگر برنامه‌ريزي شدگي اين ديپلماسي نه‌چندان پيچيده غرب در برابر برنامه هسته‌اي ايران است.

همان گونه كه جورج بوش در سخناني اظهار كرد قبول نكردن پيشنهادهاي 1+5 توسط ايران مي‌تواند عواقب وخيمي براي اين كشور به دنبال داشته باشد.

كاندوليزا رايس و نيكلا ساركوزي نيز ايران را به تشديد تحريم‌ها در صورت رد بسته مشوق‌ها تهديد كرده‌اند.

طبق نظريه‌ها و تئوري‌هاي روابط بين‌الملل، رفع يك تهديد در نظام بين‌الملل با ايجاد يك تهديد ديگر ممكن نيست و ايجاد فضاي تهديد به نوبه خود موجبات افزايش تهديد را پديد مي‌آورد و فضاي تهديد باعث ايجاد تهديدات بي‌شمار ديگري مي‌شود.

و به اين گونه مي‌توان بسياري از نزاع‌ها و به اصطلاح شاخ و شانه كشيدن‌هاي بين‌المللي را تبيين كرد. اسرائيل از جانب ايران خود را تهديد شده تلقي مي‌كند و از طريق آمريكا شروع به تهديد منافع و حتي تماميت ارزي ايران مي‌كند و ايران از موضع كنش غيرفعالانه‌اش در موضعي واكنشي و فعالانه تغيير حالت مي‌دهد و اين گونه مي‌شود كه افكار عمومي و جامعه بين‌المللي تهديدشدگي اسرائيل از جانب كشور متخاصم(!) ايران را تاييد مي‌كند و بازي به همين سادگي شروع مي‌شود.

با اين تفاسير، «اين بسته بازي‌هاي غرب هم بسيار ساده به نظر مي‌رسند. ما قصد تشويق داشتيم؛ اما شما ياغيگري كرديد»، پس اقدامات بعدي مشروع است.

تبليغات بسيار خاوير سولانا در تشويق‌هاي ارائه شده و بزرگنمايي و اغراق درباره آنها نيز بي‌دليل نيست. سولانا و هيات پيشنهاددهنده از ابتدا مي‌دانستند بحث و مناقشه ايران بر سر تعليق غني‌سازي اورانيوم كه آن را حق مسلم خود مي‌داند، است و دقيقا همين مساله را پيش‌شرط اعطاي مشوق‌ها قرار داده‌اند و شروع به فضاسازي و ايجاد شرايطي كرده‌اند كه ايران در آن به ناگزير يك عامل ناسازگار و ياغي معرفي شود. از بحث بر سر اين امر متناقض كه بگذريم خود مشوق‌ها و شيوه پيش‌بيني نشده ارائه و اعطاي آنها بسيار درخور تامل و توجه است.

خود آقاي سولانا در كنفرانس خبري كه در ايران برگزار شد، تنها به سوال دو سه رسانه ايراني به طور بسيار مجمل و كلي پاسخ داد؛ زيرا وي قطعا به اين امر واقف بود كه رسانه‌ها براحتي و با ساده‌ترين تحليل‌ها مي‌توانند مفاد اين بسته را به چالش بكشند و آن را محكوم كنند. بنابراين بسياري از رسانه‌هاي حاضر در اين كنفرانس خبري اصلا اجازه و مجال پرسيدن پرسش‌هايشان را نيافتند.

از سويي خود پيش‌شرط تعليق غني‌سازي در متن بسته پيشنهادي و با خواندن بندهاي مربوط به تشويق‌ها تلويحا به همان توقف غني‌سازي و فعاليت‌هاي بازفرآوري تبديل مي‌شود؛ چرا كه در ابتداي مشوق‌ها جمله‌اي بسيار مهم و قابل تامل آورده شده و آن اين است: «تا زماني كه ايران فعاليت‌هاي غني‌سازي و بازفرآوري را در تعليق نگه دارد، موارد زير به عنوان ايده‌هايي براي مذاكره ارائه مي‌شوند».

به آن معنا كه حتي اگر ايران فعاليت‌هاي غني‌سازي خود را به تعليق در بياورد و اين مشوق‌ها كه به صورت بسيار مبهم و پر از روزنه و دريچه براي فرار مطرح شده‌اند، به ما داده شوند، با آغاز هرگونه فعاليت غني‌سازي در آينده باز هم روند ارائه مشوق‌ها و ادامه همكاري‌ها متوقف مي‌شود.

مشوق‌هايي كه از نظر حقوقي با جمله‌هاي پر مشكل و مبهم و نا دقيق درست مانند برخي معاهده‌ها، بيانيه‌ها و منشور‌هاي بين‌المللي قابليت تفسير موسع دارند و مي‌توانند براحتي با كارشكني و عدم انجام تعهدات مواجه شوند.

مثلا در رابطه با اين موضوع: «تاكيد مي‌كنيم زماني كه جامعه جهاني درخصوص ماهيت صرفا صلح‌آميز برنامه‌هاي هسته‌اي ايران به نتيجه رسيد، با ايران نيز همانند يكي از اعضاي جامعه جهاني كه بر اساس پيمان ان پي تي داراي فناوري صلح‌آميز هسته‌اي است، برخورد شود.» مبني بر اين كه اگر اعتماد جامعه جهاني بتدريج بازگردد، از تحقيق و توسعه در حوزه انرژي هسته‌اي در كشورمان حمايت و كمك‌هاي پزوهشي اعطا مي‌شود، چه كسي و يا چه كساني ميزان و بازگشتن اين اعتماد جهاني را تعيين مي‌كنند و اصلا اعتماد جهاني يعني چه و اين آقاي جهان در چه صورتي اعتماد مي‌كند؟

آيا اجازه دسترسي به علوم كشاورزي و اين كه در زمان وقوع حوادث طبيعي همچون سيل و زلزله از كمك جامعه جهاني برخوردار بشويم، يك مشوق است؟ آيا جامعه جهاني طبق قوانين اساسي شكل‌گيري‌اش و طبق حقوق قائله براي انسان و كرامت انساني موظف به كمك رساني در زمان وقوع بحران در تمام كشور‌ها نيست؟ آيا اينها كه به عنوان مشوق آورده شده‌اند، حقوق حقه تمام ملل ازجمله ايران نيست؟

يا پيشنهاد حمايت از برپايي يك كنفرانس بين‌المللي در ايران كه در بخش مشوق‌هاي امنيتي بيان شده، به تمام معنا يك فكاهه و طنز جدي است. آيا برگزاري يك كنفرانس درخصوص امنيت در ايران موجب تضمين امنيت ايران مي‌شود؟ آيا خود ايران اكنون يك پايه مهم و استراتژيك براي تضمين امنيت منطقه نيست؟

يا به طور مثال در بخش مشوق‌هاي سياسي به اين «تاكيد‌هاي دوباره» توجه كنيد:

تاكيد دوباره بر اين مساله كه حل مسالمت‌آميز پرونده هسته‌اي ايران به تلاش‌هاي عدم اشاعه و ايجاد خاورميانه‌اي عاري از سلاح‌هاي كشتار جمعي كمك مي‌كند.

تاكيد دوباره بر تعهدات اعضاي سازمان ملل و براساس منشور اين سازمان مبني بر عدم تهديد يا استفاده از زور عليه استقلال سياسي يا جغرافيايي هر يك از كشورهاي دنيا.

براستي كه رد چنين مشوق‌هايي ديوانگي است!

كاركرد قابل توجه كلمه احتمال در بخش تشويق‌هاي اقتصادي در بخش حمل و نقل هوايي غيرنظامي در جمله «همكاري در زمينه حمل و نقل هوايي غيرنظامي شامل احتمال برداشت محدوديت صادرات هواپيما به ايران»، مشهود و ناگفته جنبه بلاهت موضوع روشن است. اين كه اگر اعتماد ما جلب شود، احتمال دارد محدوديت صادرات هواپيما به ايران برداشته شود. دقت كنيد، احتمال دارد!

به طور كلي اين بسته همان بسته مشوق‌هاي ارائه شده در خرداد 1385 است، با اين تفاوت كه اين بار درخصوص آن بزرگنمايي و تبليغ شده است و وزارت خارجه ايران مي‌بايد همان‌گونه كه يك بسته مشابه در مقابل اين بسته ارائه كرده است در اين مسابقه تبليغاتي به جد و با ابزار‌هاي به مراتب كارا تر و قوي‌تر وارد عمل شود و تناقض‌ها و نكات قابل تامل اين بسته غيرحرفه‌اي را به گوش آقاي جهان يا مجمع آقايان جهان كه هر كه اعتمادشان را جلب كند برنده است، برساند.

واكنش مجلس و دولت به بسته پيشنهادي‌

علي لاريجاني، رئيس مجلس شوراي اسلامي گفت: مجلس در استيفاي حقوق هسته‌اي ملت با هوشياري و نظارت كامل حضور دارد و بسته پيشنهادي كشورهاي عضو گروه 1+5 را بررسي خواهد كرد. وي افزود: جمهوري اسلامي ايران از حل و فصل موضوع هسته‌اي ايران از مسير مذاكره استقبال مي‌كند و خواسته ملت در اين مساله، مطابق با نظام‌هاي بين‌المللي است.

غلامحسين الهام، سخنگوي دولت نيز در جمع خبرنگاران با بيان اين‌كه جمهوري اسلامي ايران بسته پيشنهادي را به صورت دقيق بررسي و نظر خود را اعلام خواهد كرد، گفته است: موضع ايران گفتگو و تعامل در خصوص مسائل جهاني است و پيشنهادهايي را كه با حفظ حقوق مسلم توام باشد، بررسي خواهيم كرد. وي همچنين بار ديگر بر رد هرگونه پيشنهاد با پيش شرط تعليق تاكيد كرد.

منوچهر متكي ،وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران نيز در اين خصوص گفت: نوع تعامل طرف‌هاي مقابل با بسته پيشنهادي ما ، اساس تعامل جمهوري اسلامي ايران با بسته پيشنهادي طرف مقابل خواهد بود.

متكي تاكيد كرد: ايران در مسير تعامل سازنده خود طي ماه‌هاي اخير، ابتكار جديدي را به كار گرفته و با نگاه مسوولانه به تدوين بسته‌اي اقدام كرده كه سرفصل‌هاي همه موضوعات و بحران‌هاي منطقه‌اي و فرا منطقه‌اي در آن فهرست شده است.

الهام حيدري‌
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 233]