آمريكا براي تامين انرژي ناچار به تغيير سياست خود در آسيا است

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: پايگاه اطلاع رساني فارين پاليسي اين فوكوس در گزارشي تحت عنوان سياست هاي خطوط لوله انتقال انرژي در آسياي ميانه نوشت: از پايان قرن 19 تا نيمه دهه 1990، آسياي ميانه تقريبا ملك طلق روسيه تزاري، اتحاد جماهير شوروري و روسيه پس از عصر شوروي بود. بازي بزرگي كه با نقش آفريني روسيه تزاري و امپراتوري انگليس اجرا شد، تاريخ اين منطقه را در نيمه قرن نوزدهم تحت الشعاع خود قرار داد. روند افزايشي چند قطبي شدن سياست هاي جهاني و تلاش براي به چنگ آوردن منابع و ذخاير طبيعي رو به اتمام، به ويژه نفت و گاز، به شكل گيري بازي جديد بزرگي منتهي شده است كه احتمالا ساختار آتي سيستم سياسي و اقتصادي جهان را تثبيت خواهد كرد. جنگ و درگيري بر سر احداث خط لوله هاي جديد انتقال انرژي و مسيرهاي عبور اين خطوط ، محور اصلي اين بازي بزرگ جديد است كه از نيمه دهه 1990 به طور جدي آغاز شده است. احداث خطوط لوله انتقال انرژي براي سياست گذاري هاي انرژي واشنگتن، پكن، بروكسل و مسكو حايز اهميت است و تصميم گيري، تخصيص بودجه و اجراي پروژه هاي مربوط به خطوط لوله انتقال انرژي همواره دردسرساز و جنجال برانگيز بوده است. پروژه خط لوله ايران- پاكستان- هند(آي پي آي) كه قرار است گاز ميادين پارس جنوبي ايران را از طريق پاكستان به هند منتقل كند، يكي از اين موارد است. احداث و راه اندازي اين خط لوله 3 هزار كيلومتري انتقال گاز مستلزم صرف سرمايه اي بالغ بر 5/7 ميليارد دلار و همكاري چند شريك و سهامدار است. اجراي اين پروژه كه به خاطر انگيزه هاي سياسي كه در پس به ظاهر شرط و شروط هاي مالي قرار دارند، بارها به تاخير افتاده است، از اوايل سال 2011 به طور موقت متوقف شد. ايران با در اختيار داشتن ذخاير عظيم گازي كه نام اين كشور را در رديف دوم بزرگترين دارنده هاي ذخاير گازي جهان نشانده است، از توان تامين گاز طبيعي كشورهايي مانند پاكستان، هند و چين برخوردار است. اجراي پروژه آي پي آي مستلزم توجه و مدنظر قرار دادن منافع بسياري از كشورهاي خارجي، به ويژه آمريكا، چين و روسيه، است. موضع متناقض و افت و خيز دار هند در قبال اين پروژه تا حد زيادي ناشي از فشار آمريكا بر هند براي پيوستن به ساير پروژه هاي خط لوله انتقال انرژي است. به عبارت ديگر، اين خط لوله، مصاديق ژئوپليتيك حايز اهميتي دارد. كشورهاي دخيل در اين پروژه يعني ايران، هند و پاكستان، هر يك منافع و سياست هاي خاص و متفاوتي دارند. به تاخير افتادن اين پروژه به مناسبات اين كشورها با يكديگر و نيز روابط هر يك از آنها با آمريكا برمي گردد. در اين ميان، آمريكا بيش از همه به منافع خود مي انديشد. آمريكا پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در تلاش است تا از طريق كنترل ذخاير نفت و گاز آذربايجان و جمهوري هاي شوروي سابق در آسياي ميانه و روي كار آوردن دولت هاي دوست در افغانستان و عراق، كنترل بخش قابل توجهي از انرژي جهان را در اختيار بگيرد. تلاش مستمر چين و هند براي به چنگ آوردن هرچه بيشتر انرژي به منظور حفظ آهنگ پرشتاب توسعه كشورهاي شان، كار آمريكا را در عرصه جنگ بر سر ذخاير انرژي دشوار كرده است. از اين رو، سياست هاي آتي ايران در بخش انرژي بر منافع آمريكا تاثيرگذار است. سلطه ايران بر خليج فارس و اجراي پروژه آي پي آي، هدف غايي واشنگتن را در زمينه به انزوا كشاندن ايران در صحنه بين المللي، ناكام و عقيم خواهد گذاشت. آمريكا كه مخالف مشاركت ايران در پروژه هاي انتقال انرژي و نگران اتكاي هند و پاكستان به انرژي وارداتي از ايران است، با هدف جلوگيري از اجراي پروژه آي پي آي، به طور مستمر و فعالانه در مسايل منطقه مداخله مي كند. در واقع، واشنگتن به منظور از بين بردن فرصت ناشي از اجراي پروژه خط لوله آي پي آي براي ايران، مسووليت تامين مالي خط لوله جايگزين موسوم به تا پي آي(تركمنستان، افغانستان، پاكستان و هند) را به عهده گرفته كه قرار است گاز تركمنستان را از طريق خاك افغانستان و پاكستان به هند منتقل كند. البته، اجراي اين پروژه منوط به ثبيت اوضاع افغانستان از سوي نيروهاي آمريكا و سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) است. البته، هند از مشاركت در اين پروژه نيز طفره مي رود. اين پروژه آمريكا باعث نگراني روسيه و چين شده است. طبق برنامه آمريكا، كابل بخش لاينفك يك كريدور امن براي انتقال انرژي از درياي خزر به مصرف كنندگان نهايي در پاكستان و هند است. اين به منزله دور زدن مسيرهاي روسيه و چين است كه در زمان حاضر، بخش اعظم انرژي منطقه را عرضه و تامين مي كند. آمريكا در تلاش است تا هند را از امضاي هرگونه توافقنامه با ايران منصرف كند. هند كه براي توسعه برنامه هسته اي غيرنظامي اش نيازمند كمك هاي آمريكاست و تامين نيازهاي اقتصاد تشنه انرژي اش مستلزم امضاي توافقنامه هايي با ايران است، راهي دشوار پيش رو دارد. البته، بي اعتمادي شديد هند به پاكستان را نيز نبايد در توقف روند مذاكرات مربوط به پروژه آي پي آي ناديده گرفت. برخلاف هشدارهاي آمريكا، هند روابط خود را با ايران قطع نكرده است و مصداق اين امر را مي توان در تامين مالي مشترك ساخت و ساز بندر چابهار و تسهيل صادرات هند به آسياي ميانه از طريق ايران و دور زدن پاكستان مشاهده كرد. صرفنظر از نگراني هاي امنيتي و مالي هند، نگراني پاكستان از بالفعل درآمدن هژموني بالقوه هند در صورت همكاري فعال دهلي در پروژه آي پي آي، از علل ديگر توقف اين پروژه است. در واقع، مقامات پاكستان طرحي را كه متضمن مشاركت فعال چين، متحد سنتي اسلام آباد و دشمن دهلي است، توصيه مي كنند. البته چين نيز علاقمندي خود را به طرح پيشنهادي پاكستان كه باعث افزايش نفوذ چين در آسياي ميانه خواهد شد، پنهان نكرده است. آمريكا با هدف جلوگيري از مشاركت چين در پروژه هاي خط لوله گاز در آسياي ميانه، گزينه هايي ديگر از جمله افزايش مستمر صادرات نفت ارزان تر عربستان به چين را پيشنهاد كرده است كه البته، تا كنون هيچ پاسخ شفافي به اين پيشنهاد داده نشده است. برخلاف چين، روسيه از اجراي پروژه آي پي آي استقبال كرد. مسكو كه مصمم است دست برتر خود را در زمينه تامين بازارهاي گاز اروپا حفظ كند، به دنبال خلق فرصت هاي جديد است. روسيه به منظور حفظ برتري خود در عرصه انرژي آماده همكاري در اين پروژه است. علاوه براين، روسيه به ايجاد كريدور انرژي شمال – جنوب و برقراري روابط تجاري نزديك تر بين جنوب آسيا و اروپا از طريق خاك روسيه علاقمند است. تبعات ژئوپليتيك و ژئو اقتصادي آي پي آي و تا پي آي بر آسيا، همگرايي انرژي شرق آسيا با جنوب آسيا و غرب آفريقا و افزايش نقشي كه ايران در اين روند ايفا خواهد كرد، موضوعات داغ در مذاكرات تامين انرژي جهاني است. تمايل چين به حفظ برتري در حوزه تامين انرژي، افزايش روبه رشد شمار كشورهاي مصرف كننده گاز و تلاش چين و هند براي كسب نفوذ بيشتر در آسيا نيز از مولفه هاي مهم و قابل توجه هستند. سياست انرژي آمريكا و تلاش واشننگتن براي حفظ تفوق امنيتي و اقتصادي، مستلزم دسترسي به انرژي، استمرار عرضه و قيمت به نسبت پايين نفت است اما، بخش عظيم نفت جهان در مناطقي قراردارد كه دشمن آمريكايند يا به لحاظ سياسي متزلزل و ناامن هستند. با توجه به افزايش مصرف و ضرورت افزايش واردات در دهه هاي آتي، آمريكا بايد براي به دست آوردن منابع جديد، مشي سياسي و اقتصادي خود را در مناطق سرشار از انرژي تغيير دهد. با توجه به شكست سياست فعلي آمريكا در قبال اين مناطق، آمريكا براي تامين نيازهاي انرژي خود بايد اعتماد كشورهاي آسياي ميانه و جنوب آسيا را به خود جلب كند. مترجمام** 1088 **1446

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]