ارزهاى نفتى و خشكسالى‌

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: ارزهاى نفتى و خشكسالى‌
دكتر حسن سبحانى

-1 استفاده از درآمد ارزى ناشى از فروش نفت، فى‌‌نفسه امر مذمومى نيست بلكه آنچه مهم است و بايد موردنظر قرار گيرد، اين نكته است كه اين درآمد براى چه مقاصدى و چگونه هزينه مى‌‌شود وگرنه اين امرى بديهى است كه افزايش قيمت نفت فقط در نفت منحصر نمى‌شود و به تبع آن بر قيمت ساير كالاها و خدمات نيز كم و بيش اضافه مى‌گردد. كشورهاى در حال توسعه - از جمله ايران - كه واردكننده ماشين آلات و كالاهاى واسطه‌اى و مواد اوليه صنعتى و بعضا كالاهاى مصرفى هستند، ناگزيرند درآمد ناشى از فروش نفت خود را با هر توجيهي، مصروف خريد كالاهاى ديگر كرده و به فروشندگان كالاها در كشورهاى ديگر بازگردانند.

-2 اينكه كشور ما دچار خشكسالى است امرى غيرطبيعى نيست و مسئله‌اى طبيعى است، اما مسئله غيرطبيعى وقتى رخ مى‌دهد كه ما انتظار نداشته باشيم دچار خشكسالى و عوارض ناشى از آن شويم.به عبارت ديگر خشكسالى يك حادثه غيرمترقبه براى كشور نيست بلكه تحقيقا حادثه‌اى مترقبه است لذا همواره بايد موضوع مطالعه و جستجوى راه‌هايى براى كاهش يا رفع عوارض آن در دستور كار مسئولان مى‌بود و باشد به نحوى كه به طور مستمر از مواجهه با يك پديده قابل انتظار رفتارهاى انفعالى نداشته باشيم و در مقابل آنچنان عمل كرده باشيم كه بروز اين پديده در روند مديريت امور مرتبط با آن در كشور تاثير سوء نداشته باشد.اگر به مجموع اعتباراتى كه طى دهه‌هاى گذشته صرف خشكسالى شده توجه گردد آنگاه ادراك مى‌شود كه مواجهه كشور در مقابل پديده خشكسالى مواجهه‌اى اصولى و غيرانفعالى نبوده بلكه با تصويب اعتبار و پرداخت آن، صرفا كارهايى صورت گرفته است بدون اينكه از اثربخشى آن كارها متناسب با اعتبارات هزينه شده، امر پيشگيرانه‌اى اتفاق افتاده باشد.هم‌اكنون نيز بايد مراقبت شود كه تحت عناوين احساسى و عاطفى اعتباراتى - كه عمدتا هم از تبديل ارزهاى نفتى به ريال حاصل مى‌شود و منشاء ايجاد تورم است - به درون اقتصاد مبتلا به خشكسالى تزريق نشود.تجربه نشان داده است كه كار اصولى و صحيح معمولا نبايد در دوران بحران و نياز انجام گيرد، لذا بايد با برخى آثار خشكسالى نسبت به بعضى ديگر از آثار آن، برخوردى متفاوت شود. بديهى است كاهش محصولات كشاورزى به دليل خشكسالى راهكارهايى را مى‌طلبد كه تامين آب مطمئن و بلندمدت لزوما همان راهكارها را نمى‌طلبد.بنابراين تصميم‌گيران كشور نبايد از سازوكارهاى مختلفى كه براى مواجهه با آثار متفاوت و متنوع خشكسالى وجود دارد غفلت كنند و بخصوص بايد عنايت داشته باشند كه «پول» و «اعتبار» در بسيارى از موارد نه اولين كه در حلقه‌هاى آخرين راهكارهاى مناسب قرار مى‌گيرند.

-3 در شرايطى كه به سر مى‌بريم لازم است مسئولان بخش كشاورزى كشور در امر زراعت، توضيح دهند كه آن همه صرف منابع و امكانات انسانى و فيزيكى براى رسيدن به خودكفايى در برخى محصولات استراتژيك در افق‌هاى زمانى زود يا ديرتر چه شد و ادعاى نيل به خودكفايى در گندم تا چه ميزان درونزا و خوداتكا بوده است؟ بخصوص بين عوامل موثر در رسيدن به خودكفايى و ماندگار ماندن آن، سهم بارندگى چقدر بوده است؟

آن‌طور كه آمارهاى منتشر شده از سوى مقامات ارشد رسمى كشور نشان مى‌دهد گويا كشورى كه مى‌گفت به خودكفايى در توليد گندم رسيده است بايد در سال‌جارى معادل نيمى از مصرف سالانه گندم خود وارد كند (يعنى حدود 5/5 ميليون تن)‌ و اين به معناى آن است كه سهم باران در توليد گندم، به ميزانى كه خودكفايى كشور را رقم بزند، بايد بسيار بسيار زياد بوده باشد كه با خشكسالى اخير نياز به واردات تا 50 درصد نياز كشور به گندم برآورد گرديده است و در آن صورت بايد پرسيد كه وقتى در كشورى خشك و كم‌آب، نيل به خودكفايى يك محصول اين همه به آب متكى است، چطور ما از خودكفايى در توليد آن با اين همه اطمينان صحبت مى‌كنيم و متوجه كاستى‌ها و آثار منفى ناشى از به هم ريختن شرايط «خودكفايي» در سال ديگرى كه بارندگى كم مى‌شود، نيستيم؟

-4 به نظر مى‌رسد در شرايطى كه داريم بايد به نحوى از مسئولان بخش‌هاى آب و زراعت كشور حساب‌كشى اصولى شود و بررسى گردد كه نوع مديريت اعمال شده در اين بخش‌ها طى يكى دو دهه گذشته چگونه بوده است كه وضع امروز، نتيجه كار ديروز آنهاست.نبايد به جاى حساب پس دادن، با تمسك به بروز پديده خشكسالي، دسترسى به اعتبارات ريالى ناشى از ارزهاى نفتى براى آنان سهل‌تر شود و مردمى كه به خاطر نوع عملكردهاى اين‌چنيني، گرفتار از دست دادن شغل و درآمد خويش در زراعت هستند، علاوه بر رنج خويش، رنج و مرارت ناشى از افزايش قيمت‌ها را هم تحمل نمايند.راهكار مناسب‌تر آن است كه مسئولان ذيربط با تجديدنظر در اعتبارات موجود سال‌جارى خويش استدلال كنند كه مى‌خواهند و مى‌توانند به جاى كارهاى انفعالى و مقطعي، كارهايى اصولى و بلندمدت كنند تا پديده خشكسالى را در مديريت خويش درونزا نمايند.
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]