حافظه فضاي مجازي ماندگار است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: افزايش سهم قرآن در اينترنت/ 38سعيد‌رضا عاملي:امكان دسترسي فراگير به خدا در فضاي مجازي وجود دارد / حافظه فضاي مجازي ماندگار است
گروه وبلاگ و IT: رئيس دانشكده مطالعات جهان با بيان اينكه امر متافيزيك و امر مجازي هر دو از ويژگي جهاني بودن برخوردار است، بر امكان دسترسي فراگير به خدا در فضاي مجازي تأكيد كرد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، سي و هشتمين جلسه سخنراني، از مجموعه جلسات علمي ماهانه مؤسسه گفت‌و‌گوي اديان روز گذشته با عنوان «دين و فضاي مجازي» برگزار شد.

در اين نشست دكتر «سعيدرضا عاملي»، رئيس دانشكده مطالعات جهان و عضو هيئت علمي گروه ارتباطات دانشكده علوم اجتماعي، در خصوص مبحث «دين و فضاي مجازي» سخنراني كرد.

دانشيار گروه ارتباطات دانشگاه تهران در آغاز سخنان خود با تأكيد بر اينكه دين و فضاي مجازي هر دو از بحث‌هاي بزرگي هستند، گفت: بحث فضاي مجازي و دين آنقدر گسترده است كه مي‌توانيم از آن به بحث ميان دين و جهان و يا دين و كل كره زمين نام ببريم. دين هم جزء مفاهيمي است كه هم به لحاظ تكثر اديان در جهان و هم به لحاظ تكثر در حوزه مفاهيم ديني گسترده است.

وي در ادامه براي روشن‌تر شدن اين بحث به طرح چندين سؤال پرداخت و گفت: چند سؤال را بايد به آن بپردازيم. اول اينكه امر مجازي چيست و اساساً امر مجازي چه تعريف مي‌شود؟ اين مفهوم كمتر تعريف مي‌شود و بيشتر از آن استفاده مي‌شود. سؤال دوم اين است كه دين چيست و اساساً دينداري چه وجوهي دارد؟ دين مجازي چه وجوهي دارد و در نگاه هستي‌شناسي چه وجوهي را براي دين مي‌توان تعريف كرد.

عاملي افزود: قبل از اينكه وارد بحث شويم بايد بگويم كه ما نسبت به پديده‌هاي جديد نياز به يك نگاه عميق و دور داريم. متأسفانه معمولاً در تاريخ هم كه نگاه مي‌كنيم نظريه‌پردازان نسبت به پديده‌هاي نو دچار مشكل بوده‌اند. فضاي مجازي به عنوان صنعتي كه وقتي ظهور پيدا كرد و بازنمايي عناصر در اين جهان شروع شد يك اثر اوليه داشت.

رئيس دانشكده مطالعات جهان ادامه داد: جهان مجازي امروز تبديل به جهان جدي‌تري شده‌است. جهان تجارت، آموزش، پژوهش و جهان زندگي است. بنابراين نگاه اوليه به اين فضا است كه ما را با شاخص‌هاي فضاي مجازي يعني جهان وجوه بيگانگان و فضاي تهديد فرهنگي مواجه مي‌كند.

فضاي مجازي قرابت‌هاي زيادي با ذات دين دارد

وي تصريح كرد: ولي اگر عميق‌تر و بنيادي‌تر به اين فضا نگاه شود، آن وقت مي‌بينيم كه قرابت‌هاي زيادي با ذات دين دارد. بنابراين نبايد زياد تحت تأثير نگاه اوليه قرار گرفت. همه رسانه شناس‌ها مي‌گويند «اثر اوليه، اثر آخر است»؛ يعني نمي‌گذارد كه آثار بعدي يك معنا يا مقوله ديده شود.

مدرس مطالعات فضاي مجازي در ادامه اظهار داشت: شما با مطالعات مورفولوِژي آشنا هستيد. مورفولوژي اگرچه مطالعات زيست‌شناسي و شكل‌شناسي است ولي در قالب داستاني وقتي مي‌خواهيد به لحاظ مورفولوژي آن را فهم كنيد بايد عناصر وجود در داستان را ببينيد و بعد يك ارتباط ساختاري بين عناصر موجود و داستان برقرار كنيد تا بتوانيد يك مورفولوژي ادبي از داستان ارائه دهيد.

وي افزود: فضاي مجازي قطعاً به عنوان يك بزرگ فضا نيازمند يك نگاه مورفولوژيك است؛ به اين معنا كه عناصر بنيادين اين فضا بايد فهم شود تا ما بتوانيم انتقال دقيقي به اين فضا پيدا كنيم.

عضو هيئت علمي گروه ارتباطات دانشكده علوم اجتماعي در ادامه به تشريح مفهوم «مجاز» پرداخته و گفت: اما منظور از امر مجازي چيست؟ كساني كه با ادبيات عرب آشنا هستند مي‌دانند كه مجاز در اين ادبيات داراي معناي خاصي است، امر مجازي را گاهي در مقابل امر حقيقي بكار مي‌برند. امر مجازي از منظر ديگر امري وهمي و خيالي است. امر مجازي را گاهي در مقابل واقعيت محسوس با بدن قرار مي‌دهند.

وي افزود: جهاني كه ما در آن زندگي مي‌كنيم جهان طبيعت و صنعت است، اما جهان مجازي، جهاني صددرصد صنعتي است. در اين جهان اساساً از طبيعت خبري نيست و اگر هم هست بازنمايي طبيعت است نه خود آن. بنابراين حس منتقل مي‌شود اما بدن به اين فضا قابل انتقال نيست.

عاملي ادامه داد: مجاز را مي‌توان امري ذهني در برابر امر عيني فرض كرد. استفاده يك لغت خارج از معناي حقيقي و معنايي كه به ذهن متبادر مي‌شود را مجاز مي‌گويند. معنا همچنين به معناي اثر يك ذات هم است. اين مهمترين معنايي است كه من مي‌خواهم آن را در ارتباط با فضاي مجازي مطرح كنم.

فضاي مجازي خود يك ذات نيست بلكه اثر يك ذات است

اين استاد دانشگاه تأكيد كرد: فضاي مجازي خود يك ذات نيست بلكه اثر يك ذات است. ذات به لحاظ هستي‌شناسي يك جهان وجود دارد و دو جهاني كردن اين فضا يك جنبه متافيزيكي و استعاره‌اي دارد كه ما آن را تفكيك مي‌كنيم، وگرنه هر دو در يك جهان واقع شده ولي از خصيصه‌هاي متفاوتي برخوردارند، اين اثر يك ذاتي است كه ريشه آن در جهان واقعي وجود دارد. با اين نگاه مجاز با فضاي دوم در مقايسه با كاربردهاي اوليه استفاده مي‌شود.

عاملي افزود: من مي‌خواهم بگويم در تمامي معناهايي كه ما در اينجا به عنوان مجاز مطرح كرديم چه مجاز به عنوان يك واقعيت مجازي و چه مجاز به معناي يك استفاده دوم كه ذاتش در جهان واقعي وجود دارد و چه مجاز به عنوان يك ذهنيت مقوله‌هايي است كه در جهان مجازي بازتوليد مي‌شود.

اين استاد دانشگاه در ادامه بحث خود به تعريف دين اشاره كرد و خاطرنشان شد: دين معناي بسيار بزرگي دارد. مي‌توان براي اين موضوع يكسري معنا گفت؛ مثلاً عده‌اي دين را فرهنگ و مسير زندگي تعريف كردند كه به لحاظ هنجاري اموري را به ما معرفي مي‌كند. دين يعني باورها، مناسك، شعائر و چيزهايي كه دين نهي كرده و ديگران انجام مي‌دهند، اينها لايه‌هايي است كه درباره دين مطرح است.

رئيس دانشكده مطالعات جهان عنوان كرد: بنابراين چيزي كه مسلم است همه اديان داراي يك امر متافيزيكي هستند، همه اديان داراي مناسكي هستند، حالا بعضي از اديان شعائر ديني دارند و بعضي ندارند، بعضي اديان شريعت دارند و بعضي نه. در همه اديان خط قرمزهايي وجود دارد بدين معني كه تعدادي از كارها نبايد انجام داد.

بنيادي‌ترين عنصر دين باور به متافيزيك است

عاملي تصريح كرد: بنابراين بنيادي‌ترين عنصر دين باور به متافيزيك است. شايد بتوان با اين اعتقاد دين را تا حدي درك كرد، حتي كساني كه يك انسان را به عنوان خدا مي‌پرستند يك وجه متافيزيكي را براي آن انسان درست مي‌كنند و بعد آن را مي‌پرستند.

عاملي در ادامه با اشاره به خصلت‌هاي مشترك ميان امر مجازي و امر متافيزيكي كه توجه به آن لازم است، گفت: هر دوي اينها از خصلت جهاني بودن برخوردار هستند و ادعاي جهاني دارند، اديان ابراهيمي ادياني هستند كه همه مردم جهان را خطاب قرار مي‌دهد؛ در قرآن 80 بار گفته شده يا ايها الناس(اي مردم)، يا حتي آنجايي كه خطاب خاص دارد مانند يا ايها الذين آمنوا ال عام دارد و همه مومنان جهان را مورد خطاب قرار مي‌دهد.

دين در وجه عام انسان‌گرايانه و خاص مومنان‌گرايانه خصلتي جهاني دارد

وي تصريح كرد: بنابراين دين چه در وجه عام انسان‌گرايانه‌ و چه در وجه خاص مومنان گرايانه خود، پديده‌اي است كه جهان را مورد خطاب قرار مي‌دهد. فضاي مجازي هم كه اساس‌اش جهاني بودن است. هر چيزي كه در اين جهان وجود دارد براي همه قابل دسترسي است.

مدرس جهاني شدن ارتباطات ادامه داد: بنابراين هر دو خصلت جهاني بودن را دارا هستند و همه جا حاضرند؛ متافيزيك امري همه جا حاضر است. يكي از خصيصه‌هاي فضاي مجازي هم اين است كه همه جا حاضر است.

وي افزود: حافظه آنالوگ يك حافظه از دست رفته است، در حاليكه حافظه فضاي مجازي ماندگار و همه جا حاضر است. دسترسي فراگير به فضاي مجازي و دسترسي فراگير به خدا وجود دارد، بدين معنا كه در فضاي مجازي عنصر متافيزيكي به نوعي وجود دارد.

متافيزيك در امر ديني به عنوان متافيزيك خالق است نه مخلوق!

دانشيار گروه ارتباطات دانشگاه تهران بر نظاممند بودن امر متافيزيكي و عالم هستي شناسانه متافيزيكي بودن آن تأكيد كرد و گفت: اين فضا فضاي سيستمي و برنامه‌اي شده است. در اين معني گاهي بد فهمي وجود دارد. عده‌اي فكر مي‌كنند من منكر متافيزيك هستم كه اينطور نيست. اين متافيزيك مادي است. متافيزيكي است كه مخلوق است نه خالق.

وي افزود: متافيزيكي كه در امر ديني از آن صحبت مي‌كنيم به عنوان متافيزيك خالق است، اما اين متافيزيك مخلوق است. امر مجازي امري قديمي بوده و جديد نيست. اساساً اگرچه ما هميشه تاريخ را انكار مي‌كنيم و اگرچه دوست داريم اولين باشيم و اولين‌ها را بگوييم ولي خداوند تجربه اين تاريخ را انباشته كرده يعني اين عالم عالمي است كه مرتب از ذخيره تاريخ بهره مي‌گيرد.

عاملي ادامه داد: مجاز امري است كه در ذهن ما بوجود آمده، انسان دائم دنبال مجاز است و دائم با اين مجاز زندگي مي‌كند، ما در اين عالم چه بودن و چه شدن را داريم. اگر ذهن را از بشر بگيرند ما ديگر نمي‌توانيم در خيالات زندگي كنيم. ما نداشته‌هاي زيادي داريم كه آن را در عالم خيال دنبال مي‌كنيم.

ادامه دارد...
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 430]