امروز 28خرداد روز جهاني مقابله با بيابان‌زايي17 استان در آستانه بيابان شدن

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: امروز 28خرداد روز جهاني مقابله با بيابان‌زايي17 استان در آستانه بيابان شدن
ندا گنجيعكس:حميد جاني‌پورچيزي حدود 14سال از عزم مجامع بين‌المللي براي مبارزه با پديده «بيابان‌زايي» مي‌گذرد. اگرچه ايران نيز از همان ابتدا به 110كشوري پيوست كه نام خود را در كشورهاي عضو كنوانسيون مهار بيابان‌زايي ثبت كردند، اما به نظر مي‌رسد همراهي با كارناوال بين‌المللي كنترل بيابان‌زايي هم نتوانسته ايران را در شرايط مطلوبي نگاه دارد، چرا كه جديدترين نقشه‌هاي جغرافيايي جهاني نشان‌دهنده جا ماندن كشورمان از اين قافله است.

امروز روندي كه براي سياستگذاري برنامه‌ريزي و فعاليت‌هاي عمراني در كشور حاكم است، نشاني از مهار بيابان‌زايي ندارد و ايران را به سمت بياباني شدن هدايت مي‌كند اگرچه گفته مي‌شود از سال 1340 كه برنامه مهار بيابان‌زايي در كشور كليد خورد، 10ميليون هكتار از اراضي بياباني ايران با سه برنامه ايجاد پارك ملي، تعيين مناطق حفاظت شده و ميراث طبيعي از چنگال بيابان زايي رهايي يافت، اما از سويي ديگر تخريب جنگل‌ها و مراتع، تغيير كاربري و استفاده از سموم و آفات و فرسايش بيش از حد خاك تمام شرايط محيطي را وارد وضعيت ناپايدار كرده است؛ تا جايي كه محمد درويش عضو هيات علمي مركز تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور در وبلاگ خود آورده است؛ پوشش جنگلي كه در روزگاراني نه چندان دور، محدوده قابل ملاحظه‌اي از كشور را در برگرفته بود، در حال حاضر با شتابي فزاينده، دچار پس رفت شده است، به نحوي كه در يك مقطع 30ساله حدود 6ميليون هكتار از عرصه آنها كاهش يافته و به 12ميليون هكتار رسيده است. از ديگر سو 55درصد از جنگل‌هاي غرب و 95درصد از جنگل‌هاي شمال خراسان نيز از بين رفته است. به گفته او، سهم سرانه هر ايراني از جنگل ممكن است در آينده‌اي نزديك به دو دهم هكتار هم نرسد در حالي كه اين رقم كمتر از يك چهارم مقداري است كه هر شهروند زميني بايد از آن برخوردار باشد.
اين كارشناس در ادامه گزارش خود به فجايع ديگري هم در اين زمينه اشاره مي‌كند كه تلفات خاك نيز يكي از همين موارد است: «تلفات دوميليارد تن خاك در سال يعني تخريب 770هزار هكتار از اراضي حاصلخيز كشور.» به باور او فرسايش خاك تنها يكي از جنبه‌هاي بيابان‌زايي است كه مي‌تواند از هر 1000مترمربع خاك كشور، سالانه نزديك به پنج مترمربع را از وضعيت‌ حاصلخيزي خارج كند.
از ديگر سو به باور كاظم نصرتي، رييس جامعه جنگلباني وقتي 90درصد از مجموع 146ميليون هكتاري كه وسعت ايران را تشكيل مي‌دهد در معرض بياباني شدن قرار دارد، با بيابان‌زدايي 2 تا 10ميليون هكتار از اين پهنه، مشكلي حل نمي‌شود.
او مي‌گويد: حدود 12سال پيش تنها 13 استان در معرض بياباني شدن قرار داشت، اما در حال حاضر اين تعداد به 17 استان افزايش يافته است.
برخي ديگر از كارشناسان معتقدند بر اساس كنوانسيون سازمان ملل، مهار بيابان‌زايي تنها محدود به حفظ پوشش گياهي نيست؛ بدين معنا كه وقتي فعاليت‌هاي موجودات زنده اعم از انسان‌ها، گياهان و جانوران در يك محل كاهش يافت، زمينه بياباني شدن اين نوع مناطق نيز فراهم مي‌شود. بنابراين جلوگيري از تخليه جمعيت از روستاها نيز بايد به جمع فعاليت‌هاي مبارزه با بيابان‌زايي بپيوندد.
از طرفي 7/89درصد از وسعت ايران سرزمين خشك است كه در آن ميزان بهره‌مندي از مواهب آسماني از نظم خاصي پيروي نمي‌كند، اما به‌زعم تلاش‌هاي مسوولان اجرايي و سياستگذار خشكسالي‌هاي
پي‌درپي تمام برنامه‌هاي كنترل بيابان‌زايي آنها را با شكست مواجه كرده؛ اين در حالي است كه خشكسالي واقعيتي است كه كشور همواره با آن دست به گريبان بوده است.
در سال جاري نيز بر اساس آخرين اطلاعات، خشكسالي چيزي حدود 15هزار ميليارد تومان به زير بخش‌هاي كشاورزي اعم از زراعت، باغباني و دامپروري خسارت وارد مي‌كند. محمد درويش اما كاهش وابستگي معيشتي به سرزمين را شاه‌بيت گريز از بياباني شدن كشور مي‌داند و البته مواجهه هوشمندانه با خشكسالي را نيز از جمله راهكارهاي مبارزه با اين پديده برمي‌شمارد.او مي‌گويد: تا زماني كه بر طبل كشاورزي سنتي بكوبيم همچنان مشكلات پابرجا خواهد بود.اين در حالي است كه بر اساس برنامه‌ 5 ساله اول توسعه مي‌بايست 3ميليون هكتار از اراضي فارياب به سيستم تحت فشار مجهز مي‌شد، اما از آن زمان 19 سال مي‌گذرد كه حتي 500هزار هكتار از اين اراضي هم به اين سيستم مجهز نشده است.
به باور اين كارشناس، كشور در حال حاضر و در اين شرايط نياز به اعمال مديريت ريسك دارد نه بحران تا بدين ترتيب كاهش وابستگي معيشتي بر سرزمين رخ دهد و از ميزان آسيب‌پذيري اقليمي كشور نيز كاسته شود. او با اشاره به شعار «مقابله با تخريب سرزمين از راه كشاورزي پايدار» كه از سوي سازمان ملل براي روز 17 ژوئن، 28 خرداد ماه، روز مقابله با بيابان‌زايي برگزيده شده مي‌گويد: راهي جز حركت به سوي كشاورزي پايدار نداريم. او البته مولفه‌هاي كشاورزي پايدار را در عواملي چون ارتقاي راندمان آبياري به بيش از 50درصد، كاهش پرت ضايعات كشاورزي به زير 5درصد و كاهش به‌كارگيري سم و كودهاي شيميايي مي‌داند.
سه شنبه 28 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 39]