خاطرات «بهجت ابوغربيه» پيرترين مبارز فلسطيني در گفتگوی اختصاصی

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

پس از شكست سال 1948 عقيده ما اين بود كه حكومت‌هاي عربي پوك هستند خبرگزاري فارس:بهجت ابو غربيه ، قديمي ترين مبارز فلسطيني در خاطرات خو آورده است: در سال 48 مي گفتيم كه حكومت هاي عربي پوك هستند. اكنون هم پس از جنگ سال 67 ،وقايع حكايت از نابساماني اوضاع حكومت هاي عربي داشت. *:در سال 1972 ، شما و گروهي از فلسطيني ها با ملك حسين ديدار كرديد. به طور خلاصه از اين ديدار بفرماييد كه چه مباحثي مطرح شد؟ *بهجت: در سال 72 بود كه ما (نزديك به بيست نفر) براي ديدار با ملك حسين دعوت شديم. از اين تعداد هجده نفر به اين جلسه آمدند. همه اين افراد شخصيت هاي فلسطيني و برخي نيز وزراي سابق بودند مانند «أنطوان عطا الله» و«جيوسي»، خلاصه اينكه ما به كاخ رياست جمهوري دعوت شديم. تنها وجه اشتراك ما اين بود كه ما يا شخصيت ها يا افراد سرشناس فلسطيني بوديم. در كاخ رياست جمهوري، روزنامه نگاران و... وجود داشتند . ديدار با ملك حسين برگزار شد. در اين ديدار وزرا و نخست وزير نيز حضور داشت. ملك حسين ، يك سخنراني طولاني كرد كه خلاصه اين سخنراني اين بود كه امكانات اعراب كم و ضعيف است، امكان طرح راهكارهاي ريشه اي و بنيادين وجود ندارد . بايد براي اوضاع پيش رو چاره اي بيانديشيم. *: تاريخ اين ديدار را به خاطر داريد؟ *بهجت: نه! به خاطر نمي آورم. *: حتي به ياد نداري كه در چه ماهي برگزار شد؟ *بهجت: ظاهرا اوايل سال 72 بود. *: خوب! بفرماييد چه شخصيت هايي با شما در اين ديدار حضور داشتند؟ *بهجت: به همراه ما شخصيت هايي مانند شيخ «عبد الحميد السائح»، «إبراهيم بكر»، «عبد المجيد شومان»، و دكتر«داود الحسيني»، «رجا العيسى» و «أنطون عطا الله» و «جيوسي» حضور داشتند. بعد از سخنان مقدماتي ملك حسين، براي ما طرحي نوشته شده قرائت شد. چكيده اين طرح بر دو نكته استوار بود: اول اينكه براي شرايط پيش رو در رابطه با حكومت صهيونيستي بايد راهكاري سريع تدبير نمود و توان اعراب و امكانات آنها نيز ناچيز است، بايد چاره اي انديشيده شود. *: يعني صلح برقرار شود؟ *بهجت: جزئيات اين راهكار مطرح نبود. نكته دوم اين بود كه رابطه اي كه ميان دو كرانه شرقي و باختري رود اردن برقرار بود، براي مرحله پيش رو، مناسب نيست. براي حل مسأله وضعيت سياسي ، بايد در كرانه شرقي يك دولت و در كرانه باختري يك دولت ايجاد شود. در عين حال يك دولت مركزي با نام حكومت متحد اردن هاشمي ايجاد شود. اين اساس طرح بود. در متن اين طرح، بند يا عبارتي آمده بود كه : اين طرح پس از آزادسازي اجرا مي شود. عبارت "پس از آزادسازي " توجه ما را به خود جلب نمود. وقتي كه قرار شد من سخن بگويم، به صورت يك پرسش توضيحي گفتم : پس از آزاد سازي ، يعني اينكه پس از صلح سياسي با اسرائيل در چارچوب قطعنامه 242 سازمان ملل، به عبارت ديگر تنها زماني مي توان اين طرح را اجرا كرد كه با اسرائيل، به راهكاري دست يابيم و تا وقتي كه مي گوييم راه حل نظامي وجود ندارد، به اين معناست كه راه حل سياسي را دنبال كنيم. اين معناي عبارت "پس از آزاد سازي "است. اين عبارت به معناي سازش سياسي با اسرائيل در چارچوب قطعنامه 242 مي باشد. ملك حسين نيز پاسخ داد كه بله، ما نيز همين منظور را داريم. *: شما اين پيشنها را رد كرديد؟ *بهجت: بله! ما اين پيشنهاد را نپذيرفتيم و گفتيم كه ما در مذاكرات شركت نمي كنيم. *: اما بعد از آن زمان، انور سادات به قدس رفت(سال 1977) و در سال 1979 پيمان كمپ ديويد ، در سال 1993 پيمان اوسلو و در سال بعد از آن، پيمان "وادي عربه " به امضا رسيد. اكنون نيز سوريه در حال مذاكره با اسرائيل است و شما همچنان مذاكرات را نمي پذيريد و با آن مخالف هستيد. *بهجت: در خصوص شرايط كشوري كه در اشغال است، لازم است به تاريخ هر كشور اشغال شده نگاهي دوباره بياندازيم. مي بينيم كه بايد مردم كشور اشغالي چاره اي جز مقاومت ندارند و اين يك امر طبيعي است. مقاومت يك واكنش طبيعي به اشغال است. *: جنابعالي همچنان به آينده مقاومت اميدواريد؟ *بهجت: بله! *: شما معتقديد كه فلسطين تنها با مقاومت آزاد خواهد شد؟ *بهجت: بله! اينكه چگونه و چه كسي مقاومت خواهد كرد؟ بايد گفت كه مسأله برپايي حكومت صهيونيستي در سرزمين فلسطين تنها خطري بر ضد فلسطين نيست، بلكه تهديدي براي سراسر جهان عرب مي باشد. پس بايد جهان عرب سازماندهي شود و با حمايت جهان اسلام و تمامي نيروهاي آزادي خواه در جهان بتوانيم اين سرزمين را رها سازيم. *: شما بر اين باوريد كه تنها راه آينده، مقاومت است و اين پيمان هاي امضا شده براي آينده مفيد نيستند؟ *بهجت: اين پيمان ها نمي توانند نزاع را متوقف سازند و آنرا حل كنند ، دليل آن هم ساده است؛ ما به سرزمين خود و ميهن خود و نيز آزادسازي آن پايبنديم ، دليل ديگر اينكه يهوديان همچنان بر برنامه صهيونيستي پافشاري مي كنند و حتي براي اجراي آن تشويق مي كنند ، آنان به دنبال توسعه طلبي هستند و مي خواهند فلسطين از وجود فلسطيني ها پاك شود. تجاوزهايي كه صورت مي گيرد و مذاكراتي كه انجام مي شود، همه نشان از اين دارند كه برنامه صهيونيستي همچنان پابرجاست و آنها ، نزاع و درگيري را بر ما تحميل مي كنند . *: ارزيابي شما از اقدامات آقاي ياسر عرفات چيست؟ *بهجت: وقتي از ياسرعرفات سخن مي گوييم، در واقع در راستاي موضوع سازش و صلح به طور كلي، بحث مي كنيم. در قبلا هم گفتم كه هنگامي هم كه كشورهاي عربي وارد خاك فلسطين شدند، برخي از دولت ها به ويژه اردن و عراق با برپايي حكومت يهودي موافق بودند. بعد از اينكه جنگ تمام شد، كسي كه با برپايي حكومت عبري موافق است، پس با اين حكومت صلح و سازش برقرار مي كند.اولين طرح سازش در سال 1950 مطرح شد كه قبلا درباره آن سخن گفتيم. در آن سال ملك عبدالله اين طرح را مطرح كرد و از نخست وزير خود«سعيد پاشا المفتي» درخواست كرد: با اسرائيل پيمان صلح امضا كند. نخست وزير به وي گفت كه من اين كار را نمي كنم . سرانجام در قدس همايشي برگزار كرد كه من هم در آن حضور داشتم. پس از آن ، همايش مشابهي در نابلس برگزار نمود. چون وي با ملك عبدالله اختلاف داشت. سعيد پاشا به وي گفته بود كه مردم اين صلح را نمي خواهند. اما پادشاه وقت اردن به وي گفته بود كه برو و از مردم سوال كن.همايشي در مدرسه الرشيدية قدس برگزار شد و من نيز حضور داشتم. سعيد پاشا يك جمله گفت: من ، نخست وزير اردن و اين هم وزير خارجه، "الشروقي " است. اين نيز مدير كل امنيت است. همه حكومت در اينجا حضور دارند. من آمده ام از شما سوال كنم كه آيا مي پذيريد كه با اسرائيل ، صلح كنيم؟ اين عين عبارتي بود كه گفت.من آنجا شاهد عيني اين گفته ها بودم.نه اينكه اين عبارات را در جايي خوانده باشم.من در اين همايش حضور يافته بودم تا مانع اين طرح صلح بشوم چون نگران بوديم كه چه اتفاقي خواهد افتاد. در ميان مردمي كه در آنجا بودند برخي با صلح موافق بودند و با ملك عبدالله تماس مي گرفتند كه ما موافقيم.افرادي كه مخالف صلح بودند، نيز مي گفتند كه ما مخالفيم و كسي از اظهار موافقت يا مخالفت با صلح ابايي نداشت.نوبت به سعيد پاشا رسيد، وي گفت من موافق نيستم و نمي گويم كه ما خواهان صلح با اسرائيل هستيم.برخي از شما ها هستيد كه مي گوييد به دنبال صلح هستيم.در ميان افراد موجودي كه موافق صلح بودند، كسي جرأت نكرد حرفي بزند.پس آن آقاي شريقي، وزيرخارجه اردن سخن گفت. وي سخن اثرگذاري ايراد نمود. گفت: گوش بدهيد تا براي شما بگويم. وضعيت ملت من اينچنين است، يهوديان اين اقدامات را انجام مي دهند و فضاي سختي حاكم شده است. سپس وي گفت: گوش بدهيد و آرام باشيد...من مي خواهم به نرمي سخن بگويم.من به عنوان وزيرخارجه مي گويم كه اگر مي توانستم تضمين كنم، يهوديان پس از اين صلح، در همين محدوده اي كه هستند، باقي مي مانند و پا را فراتر از آن نمي گذارند، حتماً دراسرع وقت، پيمان صلح را مي بستم.اما اين يهوديان ، به پيمان ها پايبند نيستند. ما پيمان "رودس " را با آنان امضا كرديم، سه پيمان بسته ايم، چرا امروز قرار است پيمان چهارمي بسته شود؟اين سخنان وزيرخارجه اردن بود. *: اسرائيل به هيچ يك از پيمان ها، حتي به اوسلو و "وادي عربه " نيز پايبند نبود؟ *بهجت: از آن زمان تا به امروز، همين مسأله وجود دارد و اسرائيل هرگز خود را محدود به اسلو يا هر پيمان ديگري نمي كند.همين مسأله الان هم وجود دارد.هنگامي كه از سال 1950 ميلادي روند صلح و سازش مطرح گرديد، هميشه اين داستان هاي صلح و سازش وجود داشته است، اما وضعيت به جايي رسيد كه حكام عرب نمي توانند دست به سازش بزنند، چون افكار عمومي جهان عرب با اين اقدام همراه نيست. چون آنها مي خواهند يك طرف فلسطيني نيز در صلح مشاركت كند و شايد هدف از تشكيل سازمان آزادي بخش -چه بسا-نيز مشاركت كشورهاي عربي در سازش بوده است. *:گفتيد كه اعراب از همان آغاز آمادگي ورود به مذاكرات صلح با اسرائيل را داشتند اما مي خواستند فلسطيني ها را با خود همراه سازند.در سال 69 وقتي كه شما عضو كميته اجرايي سازمان آزادي بخش فلسطين بودي، رهبري اين تشكيلات به ياسر عرفات واگذار شد. جنابعالي گفتي كه مصر در اين مسأله نقش اصلي را ايفا نمود. اين مسأله در زمان جمال عبدالناصر اتفاق افتاد و شما در خصوص عبدالناصر نظر خاصي داري.آيا اينكه عبدالناصر در خصوص سازماندهي زودهنگام روند سازش با اسرائيل نقش داشته است، يك اتهام نيست؟ *بهجت: حقيقت اين است كه نشانه هاي بسياري وجود دارد كه حكايت از موافقت كشورهاي عربي با سازش با اسرائيل دارد. به عنوان مثال ، در مسأله تقسيم فلسطين در سال 37، اردن از كشورهاي عربي بود كه با اين طرح موافق بود تا بخش فلسطيني اين سرزمين به اردن ملحق شود. اين مسأله تنها با برپايي حكومت يهودي امكان پذير است تا بخش باقي مانده به اردن ملحق شود. تلاش ملك عبدالله در سال 50 كه در باره آن سخن گفته ايم، نيز فشار يهوديان و كشتار هايي كه آنان در روستاها انجام مي دادند، مانند نبرد "قبية " ،‌ ،‌مطرح بود . ما مي گفتيم يهوديان با اين اقدامات به دنبال تحميل وجود اسرائيل در منطقه و تحميل صلح مي باشد. اسرائيل تشكيل شد و پس از آن ، اهتمام اين رژيم بر اين بود كه كشورهاي عربي و نيز جامعه جهاني اين رژيم را به رسميت بشناسد. كشورهاي عربي و جامعه جهاني با اين رژيم تعامل داشته باشند. اين درحالي بود كه پس از سال 1948 كشورهاي عربي و ديگر كشورهاي جهان اين رژيم را تحريم كرده بودند. خلاصه اينكه نشانه هاي فراواني وجود داشت كه نشانگر موافقت كشورهاي عربي با سازش بود. وقايع پس از سال 67 نيز . *:غير از اردن ، كدام يك از كشورهاي عربي به دنبال سازش بودند؟‌ *بهجت: بي ترديد،‌نبرد سال 67 ، براي فلسطيني ها يك "نكبت " و بدبختي بود. در اين سال ارتش هاي عربي شكست خورده كه در واقع شكست حكومت هاي عربي بود. در سال 48 مي گفتيم كه حكومت هاي عربي پوك هستند. اكنون هم پس از جنگ سال 67 ،وقايع حكايت از نابساماني اوضاع حكومت هاي عربي داشت. اما هدف از اين جنگ از بين بردن قدرت نظامي مصر بود كه متأسفانه محقق هم شد. مصر در يك وضعيت غير عادي قرار گرفت. موضع مصر در كنفرانس خرطوم در خصوص سازش و وقايع پس از آن مانند طرح "راجرز " را بر اساس گفته محمود رياض، مراد غالب و ديگر مشاوران رئيس جمهور مصر، (طبق آنچه كه به من گفته اند) اينگونه بايد تفسير نمود كه مصر با اين اقدامات به دنبال در اختيار گرفتن زمان بود تا آماده شود. *:‌آمادگي براي چه ؟ *بهجت: اينجا شعاري كه مطرح شد، قابل توجه بود. قبل از سال 67 شعار آزادسازي فلسطين مطرح بود. پس از اين سال ، شعار از بين بردن آثار جنگ را مطرح نمودند. ممكن است به ذهن مردم خطور كند كه براي از بين بردن آثار تجاوز، از راه سياست اقدام شود و ممكن است راه قدرت سخت، مطرح شود. بعيد نمي دانم كه جمال عبدالناصر تلاش مي كرد امكانات و ظرفيت ها را بررسي كند. چون در خرطوم به ملك حسين گفت كه تو وارد مذاكره شو اما در چارچوب «نه» هاي سه گانه. *: با كي مذاكره كند؟ *بهجت: با يهوديان. *: به ملك حسين گفت؟ *بهجت: اين تصميماتي است كه در كنفرانس خرطوم اتخاذ شد نه تصميم جمال عبدالناصر. در اين اجلاس، ملك حسين مأمور شد تا آنچه در توان دارد به كار بندد،‌اين عين آن چيزي است كه مطرح شد.در حد توان براي بازپس گيري كرانه باختري در چارچوب «نه» هاي سه گانه، تلاش كند. :‌«نه» مذاكره،‌«نه» به رسميت شناختن و «نه» به صلح. اين شرط ها در تئوري بود. اما برقراري نوعي تماس و ارتباط جايز بود. به همين دليل از آن زمان تماس ها شروع شد. ميان اردن و يهوديان گفتگويي صورت نگرفت.بعيد نمي دانم كه جمال عبدالناصر مي توانست، اما رفته رفته آشكار شد كه اين امر ممكن نيست. همانگونه كه گفتم، مشاوران رئيس جمهور مصر و سران حكومت وقت مصر، به بنده مي گفتند و من نيز گاهي با آنان در تماس بودم. *: بفرماييد كه دقيقاً چه كسي به شما گفت، و چي به شما مي گفت؟ *بهجت: محمود رياض ، بود كه به من گفت. *: وي در آن زمان وزير خارجه بود و پس از آن نيز در دوره انور سادات مراد غالب وزير خارجه بود. *بهجت: نه! اين موضوع ديگري است.. دكتر مراد غالب ، و كمال الدين رفعت همه مي گفتند كه ما در حالت انتظار هستيم تا خود را بازسازي و سازماندهي دوباره كنيم. *: خوب، بفرماييد تفسير شما از پذيرش طرح "روجرز " توسط عبدالناصر در سال 70 چه بود. اين طرح بيانگر سازش ميان اعراب و اسرائيل بود؟ *بهجت: نه!ببينيد! طرح "روجرز " از دو نكته اصلي تشكيل شده بود: آتش بس و اجراي قطعنامه 242. *: يعني ورود به سازش؟ *بهجت: قطعنامه 242 سازمان ملل ، اساساً قطعنامه پذيرفته شده اي بود. من از همان روزي كه آنان با ا ين قطعنامه موافقت كردند، با آنها بحث و مناقشه مي كردم. به آنها مي گفتم كه بر چه اساسي شما اين قطعنامه را پذيرفتيد؟ آيا معتقديد كه -به خداوند سوگند كه اين سخن بين من و محمود رياض مطرح شد-اين قطعنامه مي تواند كرانه باختري را به شما برگرداند؟ در آزاد سازي، در آن زمان، از موضوع كرانه باختري سخني نبود. آنان مي گفتند كه نه، ما به اين قطعنامه دل نبسته ايم، ما به دنبال كسب زمان و وقت هستيم تا آماده شويم. اين چيزي است كه با چشم پوشي از ديدگاه يا تحليل جنابعالي به من گفته شد. *: اين تنها تحليل من نيست، يك تحليل فردي نيست. همه مردم همانگونه كه شما استدلال مي كنيد و نتيجه مي گيريد، مردم نيز از مسائل رخ داده ، استنتاج هايي دارند. حتي دكتر مصطفي خليل اين تحليل را به آشكاري در همين برنامه مطرح كرده است. وي گفت كه پذيرش طرح "روجرز " از سوي عبدالناصر ، پذيرش ورود به سازش با اسرائيلي ها بود. آقاي مصطفي خليل از نيروهاي اطرافيان عبدالناصر بود. همچنانكه در زمان انور سادات نيز از از اطرافيان وي بود. وي همان كسي بود كه پيمان كمپ ديويد را امضا كرد. *بهجت: او مي تواند اين سخن را بگويد، باز مي گويم كه طرح "راجرز " به دنبال چه چيزي بود؟ آتش بس و اجراي قطعنامه 242.معناي اجراي اين قطعناهم ، اجراي مذاكره و گفتگو و ... مي باشد. اما از نگاه آنان ، تنها بحث و گفتگو صورت گرفت. آنان قبل از طرح روجرز، قطعناهم 242 را پذيرفتند. *:در سوريه، حافظ اسد، رئيس جمهور فقيد اين كشور، قطعنامه 242 را پذيرفت، اتحاديه عرب نيز قطعنامه را قبول كرد.اين يك واقعيت است و حرف تازه اي نيست. آنچه در طرح راجرز تازگي داشت، آتش بس بود. من در همين عمان، با وابسته نظامي ، بحث و مشاجره نموديم.. آنان درحال تصويب اين امر بودند. *: آن فرد، وابسته نظامي مصر بود؟ *بهجت: فردي به نام سامي بود. من نامش را به طور كامل نمي دانم. اين اسم مستعار وي بود. اين جوان، در لباس نظامي با همه فدايي ها ارتباط داشت و همه سازمان ها را مي شناخت و با آنها ارتباط داشت و خود را سامي نامگذاري كرده بود. اما نام دقيق و واقعي وي را نمي دانم، فقط مي دانم كه اين نام اصلي او نبود.سامي به من گفت كه چرا با روجرز مخالفت مي كني؟ -چون من در آن زمان با اين طرح مخالفت كرده بودم و در اين راستا چندين بار صحبت كرده بودم-.خلاصه اينكه در مصر، جنگ فرسايشي وجود داشت، هيچ اقدام فدايي طلبانه از مصر بروز نكرد.وقتي به وي گفتم كه آقاي سامي، من با مصر دشمن نيستم و دشمن عبدالناصر نيز نيستم، من با طرح روجرز مخالفم.چون بر اساس بند اول اين طرح، مصر بايد به ارتش خود فرمان آتش بس بدهد. اما ارتش اردن با يهوديان در حال جنگ نبود. فعاليت نيروهاي فدايي نيز متوقف گرديده بود...ما نمي توانستيم اين امر را بپذيريم، به اين معنا كه بين ما و ارتش اردن اصطكاك و تنش وجود دارد. علت مخالفت من نيز همين است...وي به من گفت كه : نه! عبدالناصر هرگز حاضر نمي شود كه نيروهاي فدايي قرباني شوند. من گفتم كه چرا! نيروهاي فدايي ذبح مي شوند، انتظار داريد كه ما در اين وضعيت ساكت بنشينيم؟ سامي گفت ، عبدالناصر حاضر نيست كه فدايي ها قرباني شوند.من هم پاسخ دادم كه من نيز مطمئنم كه جمال عبدالناصر حاضر به اين كار نيست، اما آقاي سامي! هنگامي كه ارتش اردن يا ملك حسين اقدام به از بين بردن فعاليت فدايي مي كند، هرگز رئيس جمهور مصر نمي تواند جلوي اردن را بگيرد و مانع اين كار بشود ، وقتي احساس كند كه با ممانعت وي ملك حسين ناخرسند مي شود، حساب مسأله فرق مي كند. ادامه دارد ترجمه: سيد مرتضي حسيني فاضل به همت: محمدعلي صمدي /1001/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 208]