نوشته اي از پرويز اسماعيلي/تحليل محتواي بسته جديد 1+5 ؛ كبوتر نامه بري به نام «سولانا»

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نوشته اي از پرويز اسماعيلي/تحليل محتواي بسته جديد 1+5 ؛ كبوتر نامه بري به نام «سولانا»
سفر اخير خاوير سولانا نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران و ارائه بسته جديد پيشنهادي 1+5 از ابعاد مختلف قابل تحليل است.

با نگاهي به اين بسته كه در پي ارائه رسمي بسته پيشنهادي ايران به تهران آورده شد ؛ بيانيه اخير اتحاديه اروپا و همينطور نامه اي كه وزاري خارجه اين كشور براي وزير خارجه ايران امضا كرده اند ، مي توان نكات زير را يادآور شد:

1- بسته جديد غرب فاقد تحول اساسي ، اما واجد نكاتي مثبت و البته منفي است. به نظر مي رسد غرب در رابطه با موضوع هسته اي ايران ، تلاش دارد تا مخاطب اصلي خود را مردم ايران قرار دهد. درخواست و برگزاري كنفراس خبري با حضور مديران كل سياسي 5 كشور، ارائه رونوشت نامه وزراي خارجه 1+5 به متكي و نيز متن بسته جديد به كليه خبرنگاران حاضر در نشست دلايلي در اين راستاست.

2- استتار كردن نكات مثبت بسته پيشنهادي جديد از افكار عمومي تلاشي در جهت حفظ جايگاه اين گروه و القاي عدم عقب نشيني است. به طور مثال به نكته ظريفي كه هم در متن نامه و هم بسته جديد آمده توجه مي كنيم.
1+5 دليل نگراني خود را چنين برشمرده كه «آژانس به اين نتيجه رسيده كه نمي تواند تضمين هاي معتبري در باره فقدان مواد و فعاليتهاي هسته اي اعلام نشده در ايران ارائه نمايد.» اين در حالي است كه در دو بسته قبلي (مرداد 84 و خرداد 85) بر اين نكته به عنوان دليل نگراني تاكيد مي كرد كه «آژانس به اين نتيجه نرسيده كه ماهيت و گستره برنامه هاي هسته اي ايران صلح آميز است.»
معني اين دو گزاره ، كه هم در متن پنهان مانده و هم در كلام سولانا ظاهر نشد، اين است كه 1+5 در بسته جديد لااقل صلح آميز بودن فعاليتهاي تحت پادمان جمهوري اسلامي ايران را پذيرفته است. و اين يعني زير سوال بردن جدي درخواست تعليق براي اعتماد سازي.

3- در بسته هاي قبلي از ايران خواسته مي شد كه سه مرحله را طي كند. تعليق ، پاسخ به سوالات آژانس و نهايتا اعتمادسازي در پي اجراي اين دو مرحله. ايران مرحله مياني را نشانه گرفت و با اجراي كامل طرح اقدام و اخذ اسناد محكم از آژانس در اين زمينه (پاسخ به 6 سوال باقيمانده قطعنامه اوت 2006 شوراي حكام آژانس كه بعدها مبناي صدور 4 قطعنامه شوراي امنيت عليه ايران شد) ، عملا درخواست تعليق براي اعتماد سازي را فاقد توجيه فني و منطقي ساخت.

4- نكته مهم ديگر عدم اشاره به موضوع مطالعات ادعايي در بسته و نامه وزراي خارجه 6 كشور است كه نشان مي دهد گرچه اين موارد متاسفانه در گزارش تامل برانگيز اخير البرادعي بزرگنمايي شد ، اما خود 1+5 نيز به بي پايه بودن آنها اذعان دارد. اسناد مطالعات ادعايي كه آمريكايي ها در اختيار آژانس گذاشتند ، آنقدر سست و بي ارزش بودند كه از يكطرف آژانس فقط اجازه نشان دادن آنها به ايران را يافت و از طرف ديگر با دستور مقامات اطلاعاتي آمريكا شايسته بايگاني عادي در كتابخانه ها شناخته شد! نوشته هايي پراكنده در برگه هايي سفيد ، بدون سربرگ و هرگونه مهر و امضا و طبقه بندي حفاظتي كه امضا كنندگان بسته و نامه به خوبي از آن آگاهند. در اين حال عدم اشاره به اين ادعاها در بسته جديد ، در حالي كه البرادعي ناشيانه در گزارش اخيرخود روي آنها مانور داد ، نشان مي دهد كه مديركل آژانس بار ديگر متحمل فريبي سخت از فرستادگان ايالات متحده در آژانس و بويژه اولي هاينونن معاون خود در امور پادمانها خورده است. فردي كه با معركه گيري در جلسات توجيهي آژانس تاثير منفي زيادي بر گزارش البرادعي گذاشت تا بلكه حمايت آمريكا را براي جانشيني البرادعي در دوره بعد كسب كند.

5- نكته قابل توجه ديگري كه وجود دارد ، تفاوت شكلي در نامه وزاري خارجه 1+5 به وزير خارجه ايران و بسته پيشنهادي آنهاست. در نامه وزراي خارجه مجددا ذكر شده «مذاكرات را مي توان به محض توقف فعاليت هاي مربوط به غني سازي و بازفرآوري از سوي ايران از سر گرفت» در حاليكه در بسته پيشنهادي موضوع تعليق نه به طور مستقيم ، بلكه به عنوان درخواستي از شوراي امنيت(قطعنامه 1803) بيان شده است.
اين موارد و نيز بند 38 بيانيه جديد اتحاديه اروپا نشانه اي از شكاف بين اين اتحاديه با آمريكا از يكسو و از سوي ديگر چين و روسيه با ايالات متحده است. در بيانه اتحاديه اروپا (كه در پايگاه اينترنتي آن هم قابل ملاحظه است) رسما از شوراي امنيت و بويژه دو كشور اروپايي عضو آن (انگليس و فرانسه) خواسته شده تا با بازگرداندن موضوع فعاليتهاي هسته اي ايران به آژانس بين المللي انرژي اتمي و نيز آغاز گفتگوهاي بدون پيش شرط فرآيندي تازه را براي خلع سلاح هسته اي از سراسر جهان پايه ريزي نمايند.
لحن سولانا در تهران نيز مويد شكاف جدي اتحاديه اروپا با آمريكا در اين زمينه است. وقتي خبرنگاري در مورد عدم اطمينان و اعتماد لازم گروه 1+5 به وي براي مذاكرات پرسيد، سولانا پاسخ داد «من از ديدگاههاي همراهانم (مديران كل سياسي 5 كشور به جز آمريكا) اطلاعي ندارم و خود را نماينده غير فرمايشي و با صلاحيت 27 كشور اروپايي مي دانم.»
بر اين اساس آقاي سولانا ظاهرا از ديدگاه بلوك موثر در 1+5 تنها يك «كبوتر نامه بر» است و چنين فردي نمي تواند محور مذاكرات با ايران باشد. عدم حمايت 1+5 از وي در مواردي مثل امضاي توافقنامه 11 بندي برلين با علي لاريجاني تجربه اي قابل ذكر است.

6- نكته ديگري كه در بسته پيشنهادي 1+5 است ، منوط كردن همكاريهاي پيشنهاد شده در بسته به اجراي كامل پروتكل اجرايي در ايران است! در حالي كه آژانس در مورد هيچ كشوري كه فعاليتهاي پيش رونده هسته اي دارد ، اجراي كامل پروتكل را اعلام نمي كند. ضمن اينكه درخواست اجراي كامل پروتكل اجرايي در ايران در حالي مطرح مي شود كه يكي از اعضاي همين گروه 1+5 يعني آلمان و حداقل 13 كشور اروپايي ديگر دقيقا وضعيتي مشابه ايران در برابر آژانس دارند. آمريكا نيز كه اصولا پروتكل الحاقي را نپذيرفته است. در چنين وضعي درخواست اجراي كامل پروتكل براي ايجاد اعتماد به ايران چگونه پذيرفتني است؟ و آيا به آمريكا و آلمان و ساير كشورهايي كه پروتكل را نپذيرفته اند ، مي توان مثل ايران بي اعتماد بود؟!

7- در بسته پيشنهادي 1+5 و همچنين نامه وزاري اين 6 كشور يك خبط و اشتباه بزرگ صورت گرفته ، آنجا كه آمده است« هرگاه اعتماد جامعه بين المللي به ماهيت منحصرا صلح آميز برنامه هسته اي ايران دوباره ايجاد گردد ، با ايران همانند دولت هاي فاقد سلاح هسته اي كه عضو پيمان NPT هستند رفتار خواهد شد.»
چند سوال مهم در اين زمينه وجود دارد. از جمله اينكه ملاك براي ايجاد اعتماد جامعه بين المللي كدام مرجع است؟ آيا آژانس مرجعيتي در اين زمينه دارد؟ و ... اما چهار سوال مهم و اساسي ديگر وجود دارد.
اول ؛ منظور از اينكه اعتماد به ماهيت منحصرا صلح آميز برنامه هاي ايران «دوباره» ايجاد گردد چيست؟!
اگر منظور 1+5 ايجاد اعتماد در زمان 30 ماه تعليق فعاليتهاي هسته اي ايران است ، اين برداشتي سخيف است. چرا كه فرآيند اعتماد سازي همراه با پيوستگي فعاليتها معني پيدا مي كند والا پاك كردن كل صورت مسئله ، اساسا حضور آژانس در برنامه هسته اي ايران و حتي تلاشهاي ديپلماتيكي مثل ارائه بسته هاي سياسي را بي معني مي سازد.
دوم ؛ از سوي ديگر اگر 1+5 واقعا باور دارند كه در دوران 30 ماه تعليق ، اعتماد به فعاليتهاي هسته اي ايران براي جامعه بين المللي حاصل شده بود ، آنگاه بايد پاسخ بدهند كه چرا بلافاصله بعد از اين مدت و به محض آغاز مجدد اقداماتي كه ايران خود داوطلبانه آن را متوقف كرده بود (آنهم تحت نظر كامل آژانس) پرونده هسته اي ايران را در 24 سپتامبر 2005 به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارجاع كردند؟! همچنين درپي تعليق 30 ماهه كدام بخش از وعده هاي اروپا و غرب در بيانيه هاي سعدآباد و پاريس عملي شد؟
سوم ؛ همچنين علاوه بر گزارشات آژانس ، گزارش 16 نهاد اطلاعاتي آمريكا موسوم به NIE صراحتا به عدم انحراف فعاليتهاي هسته اي ايران ، لا اقل از سال 2003 به بعد اعتراف كرد. ضمن اينكه مبناي ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت ، يعني موضوع 18 سال عدم گزارش فعاليتهاي هسته اي ايران كه نهايتا در 6 سوال اوت 2006 آژانس خلاصه شد، اينك با اعلام پايان يافتن سوالات دوره فوق توسط آژانس عملا فروريخته است.
چهارم ؛ اما اگر منظور از «دوباره» ، تعليق مجدد برنامه هاي صلح آميز هسته اي ايران است ، اين به معني بازگشت 1+5 به عقب ، عدم درك شرايط و فضاي فني جديد و همچنين درس نگرفتن از تجربه هاي سابق و به عبارتي كهنه بودن بسته اي است كه در بسته بندي تازه تري بايد به ايران تحميل شود!

8- منفي ديگر بسته پيشنهادي اروپا اين است كه در بخش هسته اي اش ، هيچ اشاره اي به حقوق معوق هسته اي ايران نشده . عدم پايبندي طرف هاي قرارداد از جمله آلمان و فرانسه و انگليس به تعهدات هسته اي معوق به ايران (از قراردادهايي مثل نيروگاه بوشهر تا موضوعاتي چون سهام ايران در يوروديف و كنسرسيوم هاي معدني اورانيوم) و حتي اشاره به مطالبات ايران از آنان ، دليل محكمي است تا ايران به وعده هاي مجدد اين بسته اعتماد نكند.
همچنين در اين بسته مثل دو بسته پيشنهادي 1+5 گذشته ، حقوق مسلم مردم ايران در عرصه هاي اقتصادي ، سياسي و تكنولوژيك كه طي 3 دهه گذشته بدون هر دليلي و به صورت يكجانبه مورد تعدي و تحريم قرار گرفته بود ، به عنوان امتياز مطرح شده است. مشخص نيست ارائه دهندگان اين بسته در حالي كه لوازم ساده بيمارستاني و دارويي يا ناوگان مسافربري هوايي غير نظامي را از مردم ايران دريغ كرده اند ، چطور انتظار دارند ادعاي اخير آنان مثل تضمين سوخت هسته اي براي ايرانيان قابل اعتماد باشد؟

9- بسته جديد 1+5 گرچه فاقد تحول اساسي است ، اما با پالايشي متاثر از بسته پيشنهادي ايران و تكيه بر مشتركات آنها ، مي تواند مسير مذاكره را بگشايد. چرا كه بسته پيشنهادي ايران فراگيرتر و پايدار تر است. مثلا به خلع سلاح و مقوله صلح در عرصه جهاني توجه دارد و يا سازو كارها و توافق هاي دسته جمعي را جستجو مي كند. در حاليكه بسته 1+5 گويا تنها مشكل فعلي سلاح هاي كشار جمعي جهان را در برنامه هسته اي صلح آميز ايران خلاصه كرده و ضمنا بر مكانيزم هاي محدود و معامله گرايانه تمركز كرده است.

10- پايان سخن اينكه گروه 1+5 در نامه و اظهارات سولانا اعلام داشته كه از مذاكرات سازنده استقبال مي كند. به نظر مي رسد پاسخ به اين 2 سوال براي سنجش صداقت غرب ضروري است:
- وقتي مسوولان آمريكايي و رژيم هاي وابسته به آنها صراحتا در كنار نامه هاي درخواست مذاكره ، ايران را تهديد به حمله نظامي مي كنند ، آيا جايي براي گرفتن «ژست گفتگوي سازنده » براي آنها و آقاي سولانا باقي مي ماند؟
- چند روز پيش «اسكات مك كلان» سخنگوي سابق كاخ سفيد مستندا فاش كرد كه بسياري از قولها و گفته هاي جرج بوش در طي دوران رياست جمهوري عمدا دروغگويي بوده است. واقعا چه تضميني وجود دارد كه امضاي خانم «كاندوليزا رايس» ملكه جنگ كابينه بازها مبني بر وفاداري به بسته پيشنهاي 1+5 به ايران نيز ، در پايان دوران نئومحافظه كاران دروغ ديگري از كاخ سفيد نباشد؟!

------------------------------------------

منبع: روزنامه همشهري 27/3/87
دوشنبه 27 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 253]