ماجراي لوله كشي آب تهران

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: ماجراي لوله كشي آب تهران
آب را گل نكنيم / در فرودست انگار كفتري مي خورد آب... سهراب سپهري.هر پديده نوظهور بشري در آغازين روزهاي پيدايي اش با چالش هايي روبه روست. افراد جامعه در برخورد با اين پديده ها به چندين بخش تقسيم مي شوند. پاره اي موافق، گروهي مخالف و عده اي بي تفاوت اند. تازه هر گروهي را هم مي توان باز به بخش هاي كوچك تري تقسيم كرد، برخي تندرو و افراطي و شماري آرام تر و ...
با اين حساب گروه تندرو مخالف اگر در جرياني موفق نشوند از حد اعتدال خارج شده، دست به خشونت زده، حتي سر مي شكانند و ... داستان لوله كشي آب پايتخت هم از آن ماجراهاي بسيار مهم تاريخ تهران است كه كشاكش مخالفان و موافقان در انجام آن چونان جنگ شمال و جنوب كشور آمريكا بسيار طولاني شد و به 30- 40 سال كشيد. دليل ديگري كه بر آتش اين جنگ باد مي وزاند درد مزمن بي پولي دولت ايران بود. تهران در قرون پيش از صفويه به سبب فراواني باغها و بستان ها و ميوه هايش نه فقط در ميان آبادي هاي گستره تهران شهره شده بود كه آوازه اش سراسر شهرهاي ايران را نيز درنورديده بود. باغهايي كه برآمده از آب فراوان اين روستاي سرسبز و باطراوت بود. اتفاقي كه باعث شد اين ناحيه به خشكي گرايد. انتخاب پايتختي آن و توسعه بي حدوحسرش، تهران است. كمبود آب تهران از دوره فتحعلي شاه به وجه آشكار خودنمايي كرد و از همان عصر تا امروز دولت هاي وقت كوشيده اند تا از اطراف آب را به اين شهر سرازير كنند. ژوبر در كتاب از عدم موفقيت فتحعلي شاه در انتقال آب رودخانه كرج به تهران سخن گفته است.

لرد كرزن انگليسي هم در كتاب از تلاش ناموفق حاج ميرزا آقاسي ياد مي كند. گو اينكه آب را بر يافت آباد توانست برساند. به روزگار ناصرالدين شاه آب كرج به تهران رسيد. تقسيم نامه معروف اميركبير در سهم بندي آب كرج در اين پاره از اسناد مضبوط در تاريخ تهران است.

پس از اينكه آب رودهاي اطراف به تهران رسيد، اگرچه هنوز كافي نبود ولي شكل ديگري خودنمايي مي كرد. آن هم غيربهداشتي بودن آب بود. مردم تهران آب را از جوي هاي روباز به آب انبارخانه ها مي بردند. جوي هايي كه مملو از كثافات و آلودگي بود. آب انبارهاي عمومي تهران در هسته مركزي تهران پيش از آب انبارخانه ها محل ذخيره آب شرب تهرانيان بود كه خود پر بود از همان آلودگي ها و ... ژاك موريه، نايب سفارت انگليس درباره آب تهران مي نويسد: و در چنين مي خوانيم:

هنوز سلطنت قاجاريان به پايان نرسيده بود كه دو سال بعد از كودتاي 1299 شمسي سيدضياء به روزگاري كه رضاخان قدرت را به دست داشت يعني در سال 1301 شمسي براي نخستين بار فكر لوله كشي آب تهران به ميان آمد و يك آلماني مامور انجام كار شد اما از پس آن برنيامد. در سال 1303 نمايندگان وزارت فوايد عامه و اعضاي فني قشون و بلديه با آنكه راه حل مشكل آب تهران را لوله كشي تشخيص دادند باز هم كاري پيش نرفت. در سال 1308 چندتن اروپايي طرحي را به شهردار تهران ارائه كردند ولي باز عملي نشد. در سال 1314 چند شركت خارجي براي لوله كشي آب تهران وارد عمل شدند به همين منظور شهردار دستور داد در تاريخ 2 / 3 / 1315 كميسيوني از نمايندگان وزارت راه، اداره كل صناعت و اداره كل فلاحت و رئيس فني شهرداري تشكيل شد و براي انجام كار شهرداري به نشر آگهي مناقصه اقدام كرد ولي نتيجه اي حاصل نشد.

بار ديگر در سال 1316 آگهي مناقصه انتشار يافت و سال بعد 1317 و ماجرا به سال 1318 كشيده شد. ليكن طرح مزبور به جايي نرسيد. در اين سال آلمان به لهستان حمله كرد. به همين دليل محمودجم، نخست وزير وقت فرمان داد موضوع مسكوت بماند. جنگ جهاني دوم آغاز شد.

رضاشاه از سلطنت استعفا داد. شركت هاي خارجي انگليسي، بلژيكي و ... هر از چند گاهي وارد اين عرصه شده، ولي كاري از پيش نبردند و ميدان را خالي كردند تا اينكه در سال 1326 پس از خاتمه جنگ جهاني يك ميليون تومان براي تاسيس شركت عمران پرداخت شد تا اين شركت براي لوله كشي آب تهران اقدام نمايد. كلنگ احداث ساختمان اداري شركت در ميدان سنگلج به زمين زده شد. باز هم دو سال گذشت و كار به جايي نرسيد.

در سال 1328 قرار شد بانك ملي براي كمك به شهرداري وام بدهد. سرانجام در بهمن 1328 شمسي يعني پس از گذشت حدود سه دهه تازه، سازمان آب لوله كشي آب تهران شكل قانوني پيدا كرد. هنوز نه آبي بود و نه لوله اي. ببينيد كشتن زمان در كشورهاي عقب مانده چه بيدادي مي كند. در سال 1333 به طور آزمايشي در ناحيه باغشاه در كوي كارمندان در حدود 50 انشعاب داده شد و تاسيسات سازمان آب در روز چهارم آبان 1334 به شكلي رسمي گشايش يافت. در سال 1342 تاسيسات آب تهران براي انتقال 65 ميليون مترمكعب در سال احداث شده بود، افتتاح شد و ...

گو اينكه مي دانيم ايرانيان باستان در فرهنگ بلندمرتبه خود چه آداب پسنديده اي در احترام به آب رعايت مي كردند، گله مندي ابوالقاسم حالت، شاعر معاصر از بي فرهنگي مردم كه از فقر جامعه و تهيدستي آنان عارض شده در شعري كه به سال 1324 سروده به خوبي آشكار است. پيش از درج شعر اشاراتي از آداب ايرانيان باستان مي كنيم:

هرودت مي نويسد:

...

استرابن يوناني مي گويد: ...

ايرانيان باستان چهار عنصر مقدس را بسيار ارج مي نهادند.

شعر حالت كه در آخر جنگ جهاني از وضع آب تهران و رفتار تهرانيان با جوي آب سروده شده نمونه اي از تفكر موافقان است:

يكي مي گفت كاين زهر كشنده است / و يا در جويبار آب رونده است؟

به دست مردمي عاري ز فرهنگ / شود آب روان با قير همرنگ

زني در آب ريزد خاكروبه / چو اندر سوپ سبزي، زردچوبه

در آب جو پس از يك سرفه مسلول / دو صد خلط افكند بر طبق معمول

به جوي آب آخر اين كثافات / شود سرمايه امراض و آفات

دمادم حصبه و اسهال خوني / ز راه آب مي يابد فزوني

اگر با شيوه علمي زهرياب / شود ز آلودگي ها تصفيه آب

سپس گردد درون لوله جاري / به كلي ماند از آفات عاري

منبع خبر : روزنامه اعتماد ملي
يکشنبه 26 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 205]