نويسنده: منصور حاتمى راد سياست خارجى جمهورى اسلامى ايران از نگاه مقام معظم رهبرى (قسمت دوم)

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: منصور حاتمى راد سياست خارجى جمهورى اسلامى ايران از نگاه مقام معظم رهبرى (قسمت دوم)
خبرگزاري فارس: سياست خارجى در انديـشه سياسى رهبر معظم انقلاب ، استمرار سياست هاى بنيانگذار جمهورى اسلامى حضـرت امام خمينى (ره ) اسـت. ايـشان در بيان اصـول سياسـت خارجى معتقد به ادامه خط امام و اصل تغييرناپذير «نه شرقى، نه غربى» است.

5. اولويت هاى سياست خارجى

رابـطـه ديپلماتيك از حيث تئورى و نظرى ، در واقع نقطه اوج روابط عادلانه و صميمانه دو كـشـور بـايـكـديـگـر اسـت ، چـرا كه دو كشور مستقل و غير وابسته به يكديگر، پس از رسـيـدن بـه درك مـتـقـابـل ، رفـتـار حـسـنـه متقابل ، عدم مداخله در امور داخلى يكديگر، عدم تـجـويـز انـجـام و طـرح ريـزى تـوطـئه در خـاك هـر يـك از دو كـشـور عـليـه كـشـور مـقـابـل ، بـرقرارى و استحكام روابط حسنه بين دو كشور كه موجب نزديكى و صميميت بين آنها مى شود، اقدام به برقرارى روابط ديپلماتيك با يكديگر مى نمايند.
در حـقيقت از نظر تئورى ، سالم ترين روابط بين دو كشور كه بر آن اصولى حاكم است و بـسـيـارى از مـقـررات ، قـراردادهـا، عـرف و سنن بين المللى نيز پشتوانه آن است ، همان روابـط ديـپـلمـاتـيك بين دو كشور است . زمانى كه دو كشور با يكديگر رابطه ديپلماتيك بـرقـرار مى كنند، بدان معنى است كه آن دو با يكديگر قرار گذاشته اند كه از اين پس بـر اسـاس اصـل رفـتـار حـسـنـه مـتـقـابـل ، احـتـرام بـه اصول شناخته شده بين الملل و در چارچوب مقررات بين المللى با يكديگر رفتار نمايند.
قـانـون اسـاسـى جـمـهورى اسلامى ايران به روشنى ارجحيت هاى سياست خارجى ايران را روشن ساخته است . چهار گروه از كشورها به ترتيب داراى اولويت مى باشند:
1. همسايگان ايران
2. كشورهاى مسلمان
3. كشورهاى جهان سوم
4. كـشـورهـايـى كـه به نوعى يكى از نيازهاى سياسى ، اقتصادى ، اجتماعى و يا نظامى ايران را بر طرف سازند.466
مقام معظم رهبرى با درايت و تسلط بر قوانين مندرج در قانون اساسى اولويت هاى سياست خارجى را مشخص و معين فرموده اند:
سـيـاسـت خـارجـى ايران به طور كلى بر اين مبناست كه ، ما با كشورها بر اساس قانون اساسى و بر اساس ‍ اصول اسلامى با كشورهايى كه سر تعرّض با ما ندارند، رابطه خصمانه نداريم ، كسانى كه با ما سر تعرض ‍ دارند و شيوه خصومت در پيش مى گيرند، مـا هـم در مـقـابل با آنها خصومت آميز برخورد مى كنيم . اگر خصومت آنها نظامى بود، ما هم مـتـقـابـلا خصومت نظامى خواهيم داشت . اما كشورهايى كه با ما سر خصومت ندارند و مايلند بـا مـا ارتـبـاطات دوستانه يا برادرانه داشته باشند، ما نسبت به آنها روى خوش ‍ نشان مى دهيم و دست دوستى به سوى آنها دراز مى كنيم . (3 / 3 / 61)
ايشان با تاكيد بر فرامين حضرت امام خمينى (ره ) مبنى بر تقويت روابط خارجى سالم ، دوستانه و محبت آميز با كشورهاى مسلمان و همسايه مى فرمايند:
در سـيـاسـت خـارجـى محور اصلى حركت ما از آغاز انقلاب ايجاد روابط متين و منطقى با همه كـشـورهـايـى بـوده كـه مـايـل بـودند انقلاب ما را و كشور ما را و ملت ما را در همان موضع شايسته اى كه از آن برخوردارند، قرار بدهند و به چشم احترام به اين همه نگاه كنند. در سـيـاسـت خارجى ما كشورهاى همسايه نقش برجسته اى داشتند. كشورهايى كه با ما روابط دوستانه و صميمانه اى را از آغاز انقلاب ابراز مى كردند نقش ويژه اى داشتند. كشورهاى غـيـر مـتـعـهـد و كـشـور هـايـى كـه آمـاده بـودنـد بـصـورت مـسـتـقل و جدا از تصميم گيرى هاى قدرتهاى مخاصم با ما درباره ما تصميم بگيرند نقش ويژه اى داشتند. ما در سياست خارجى خودمان اين اولويت ها را همواره مورد نظر قرار داديم . در منش سياست خارجى ما حساسيت در مقابل تجاوز نقش بخصوصى داشته . ما همواره كوشش كـرديـم از اول انـقـلاب در هـر نـقـطـه اى كـه يـك نـيـروى مـتـجـاوز به خودسرى و قلدرى مشغول است آن را عيب و زشت بشماريم . (16 / 11 / 64)
در سياست خارجى جمهورى اسلامى همواره تلاش مجريان و مسئولان وزارت خارجه بر ايجاد آرامش و فراهم آوردن امكان صلح و همزيستى مسالمت آميز در سطح منطقه بوده و جهت گيرى كلى سياست نظام به سوى گسترش و تقويت روابط بدون تشنج با كشورهاى اسلامى و دولتهاى غير محارب بوده است .
در همين ارتباط معظم رهبرى در اوايل انقلاب نكاتى را مورد توجه و تاءكيد قرار مى دهند:
... مـا مـايـل هـسـتـيـم كـه هـمـسـايـگـان مـا پـايـگـاهـهـاى سـلطه امريكا نباشند. بالخصوص مايل هستيم كه خليج فارس از نفوذ روز افزون امريكا مصون بماند. بر اين مبنا ارتباطات مـا بـا هـمـسـايـگـان مـا در ايـن مـنـاطـقـى كـه اسـم آوردم ، شكل مى گيرد. بارها ما به دولتهاى خليج فارس نصيحت كرديم ، بلكه هشدار داديم كه نـگـذاريـد امـريـكـا بـيـش از پيش وارد منطقه بشود.... ما اين سياست را تعقيب مى كنيم . به زبـان و هـشـدار هـم اكـتفا نمى كنيم . از هر طريقه ديپلماسى ممكنِ مشروع كه بتوان استفاده كـرد، اسـتـفاده مى كنيم تا اين دولتها را از لغزيدن به زير خيمه امپرياليسم جلوگيرى كنيم . رابطه ما با اين دولتها در آن صورت ، يك رابطه صد در صد برادرانه و سالم خواهد بود. (25 / 12 / 60)
بـحـث تـقـويـت روابـط جـمـهـورى اسـلامى با كشورهاى آسيايى و اروپايى يكى ديگر از مباحثى است كه مورد توجه رهبرى نظام بوده ، ايشان در ديدار با سفرا و متوليان سياست خارجى بر اين نكته تاءكيد مى كنند:
... مـا تقويت روابط با اروپا را بايد جدى بگيريم . البته من تقويت روابط با آسيا را هم يك اصل بسيار مهمى مى دانم .
... مـا بايد به آسيا يك نگاه جدى بكنيم . البته اين هم سياست امروز ما نيست ، اين سياست اواخر زمان امام (رضوان اللّه عليه ) است كه ما بارها بر آن تاكيد كرده ايم. مـا بـايـد بـه اروپـايـيـ‌هـا تـفهيم كنيم كه غرب مساوى با امريكا نيست ، كه اگر چنانچه امـريـكـا حـذف شـد، مـا بـا غـرب قـهـريـم ، نـه ، خـود اروپـايـي ‌هـا هـم قبول ندارند. (6 / 6 / 79)

6. سفرا و نمايندگى‌هاى سياسى

مقام معظم رهبرى عوامل موثر در فعاليتها و رفتار سفيران جمهورى اسلامى ايران در خارج از كـشـور را بـسـيـار گـسـتـرده و پـيـچـيـده و در عـيـن حـال ظـريـف و حساس دانسته و معتقدند كه اقتدار نظام جمهورى اسلامى در پايبندى سفرا و نمايندگان سياسى به اصول اسلامى است :
بـرادران عـزيـز! هـر چـه پـايـبـنـدى بـه اصـول اسـلامـى و روش هـاى آن بيشتر تاءكيد بورزيد، موفق تر خواهيد بود. موفقيت امروز ديپلماسى ما كه دنيا و حتى مخالفان ما بدان اذعـان دارنـد، درجـه اول مـديـون تـقـّيـد و پـايـبندى شما دست اندركاران است . اين را حفظ كـنـيـد.... چـيزى كه در ما استثنايى است و توجه دنيا و احترام ديگران را جلب مى كند، همين پايبندى ما به يك فكر و اعتقاد الهى است كه آن را نشان مى دهيم . اين اعتقاد و پايبندى را هر چه ممكن است حفظ كنيد و اين كار با ظواهر و امانت اسلامى و پايبندى هاى شديد اسلامى تاءمين خواهد شد و لاغير! (31 / 4 / 68)
مـقـام مـعـظـم رهـبرى ميدان ديپلماسى را صحنه تعامل و هماوردى براى تاءمين منافع ملى با تـكـيـه بـر مـؤ لفـه هـاى قـدرت مـلى مـى دانـنـد و مـعـتـقـدنـد كـه در مـسـائل سـيـاسـت خـارجـى ، جـهـت گـيـرى اسـلامـى بـايد حفظ شود و گستاخى و شجاعت در مـقـابـل تـهـديـدهـاى دشـمـنـان و قـدرت هـاى بـزرگ و نـيـز حـاكـمـيـت عقل و منطق بر تصميم گيرى ها و حركات ، مورد توجه قرار بگيرد؛ لذا خطاب به سفرا و نمايندگان سياسى نظام مى فرمايند:
در سـيـاسـت خـارجـى بـايـد با شناخت صحيح سرمايه ها و قدرت كشور، از آنها بيشترين استفاده براى تاءمين منافع كشور و ملت انجام گيرد. (24 / 12 / 84)
ايـشـان همچنين ايمان و خود باورى ، هوشمندى و شجاعت ، تحرك و امانت ، ابتكار و نوآورى در چـارچـوب اصـول و اهـداف را از ويژگى هاى اصلى ديپلمات هاى نظام جمهورى اسلامى دانسته و تاءكيد مى كنند:
نـمـاينده جمهورى اسلامى ايران در خارج از كشور، بايد ضمن تاءمين منافع ملى ، نماينده واقعى نظام اسلامى و عزت ، ايستادگى و تدبير ملت ايران باشد. (همان )
ايـشـان اعـتـمـاد بـه نـفس ، در نظر داشتن اهداف نظام اسلامى و آگاهى از واقعيت ها و حقايق داخـل كـشـور را از جـمـله لوازم موفقيت نمايندگان جمهورى اسلامى ايران در خارج از كشور بـر شـمـرده و بـا اشـاره بـه تـلاش تـبـليـغاتى گسترده دشمن براى وارونه جلوه دادن مسائل ايران خاطر نشان مى كنند:
آگـاهـى از حـقـايـق داخـلى مـى تـوانـد سـفـيـران نـظـام اسـلامـى را در عـرصـه بـيـن الملل اقتدار و عزت بخشد. سفيران نظام اسلامى نمايندگان نظام ، دولت و ملت ايرانند و بـايـد بـا اسـتـفـاده از زمـيـنـه و امـكـانـات مـسـاعـد مـوجـود، بـراى تـاءمـيـن كامل منافع ايران اسلامى به تلاش هاى مجدانه خود ادامه دهند. (25 / 5 / 78)
ايشان با توجه به تحولات در حال تغيير و سريع دنيا بر لزوم وجود سيستم ارزيابى فـعـال و دقـيق در وزارت خارجه به منظور بررسى روابط دو جانبه و موقعيت بين المللى تاءكيد كرده و مى فرمايند:
سـفـيـران بـايـد بـدور از هـرگـونـه انـفـعـال ، بـا حـداكـثر تحرك و تاءثير گذارى در مـحـل ماءموريت ، مواضع و نظرات جمهورى اسلامى را به صورت استدلالى و منطقى تبيين كنند. (29 / 5 /82)
رهـبـر انـقـلاب مـهـم تـريـن وظـيـفـه سفيران را دفاع و حمايت از هويت نظام اسلامى بر مى شمارند و خطاب به سفرا مى فرمايند:
بـخـشـى از قـواعـد و ارزشـهـاى بـيـن المـللى كـنـونـى در دنـيـا تـحـمـيـل شـده و نـتـيـجـه سـلطـه بـرخـى قـدرتـهـاسـت و قـبـول ايـن قـواعـد بـه بـهـاى دسـت كـشـيـدن از هـويـت مـلى و اصـول و ارزشـهـاى نـظام اسلامى افتخار نيست و ما نمى توانيم براى رضايت بخشى از دنـيـا كـه تـجـسـم آن در غـرب و در راءس آن دولت مـتـكـبـر امـريـكـاسـت از اصول خود عقب نشينى كنيم ! (همان )
ايشان همچنين با تاءكيد بر لزوم حفظ فضاى ارزشى و انقلابى در وزارت امور خارجه ، سفرا و خانواده هاى آنان را به تقويت گوهر ايمان توصيه كرده و تاءكيد مى كنند:
سـفـراى ما در نمايندگى هاى خارجى ، بر حفظ صد در صد تقيّدات و ظواهر اسلامى نسبت به خود و خانواده ها و همكاران شان مراقبت كنند. راه تقويت گوهر ايمان ، ذكر و ياد خداوند و فراموش نكردن روز جزا و آخرت از طريق مراقبت و تقوا است . (29 / 5 / 82)
ديـن و ارزشهاى دينى از جمله گرانسنگ ترين نعمت هاى الهى اند كه حفظ و پاسداشت آنها وظيفه همه مردم متدين بويژه مسئولين و كارگزاران نظام اسلامى است . همچنين وجود ايمان و تدين است كه در صحنه هاى دشوار و تندبادهاى سخت زندگى و حيطه مسئوليت ، قدرت و تـوان روحـى انـسـان مـؤ مـن را افزايش مى دهد. رهبر انقلاب ضمن سفارش سفرا به حفظ اصـول و آرمـانـهـاى انـقـلاب ، آنـهـا را بـه رعـايت تقوا و تقويت تديّن توصيه كرده مى فرمايد:
آقـايـان سـفـرا! توجه داشته باشيد در كشورهايى كه تشريف داريد، چهره شما، چهره اى انـقـلابـى و يـادآور امـام ـ با همان خصوصياتى كه دنيا از امام مى شناسد ـ باشد... محيط سـفـارت ، بـايـد محيط تدين باشد. اين تعبيرات غير متدين را كنار بگذاريد كه بچه ها، بـچـه هـاى متعهد و خوبى هستند. متعهد، انقلابى ، مبارز، در جاى خود محفوظ، اما بايد متدين باشند. متدين ، يعنى آن كسى كه سعيش بر اين است كه گناه نكند؛ سعيش بر اين است كه وظـايـف شـرعـى اش را با دقت و مو به مو انجام بدهد؛ زن يك طور، مرد يك طور. اين متدين است ؛ يعنى ملاحظه كننده جميع وظايف شرعى رساله اى ! (1 / 4 / 69)
در نـگاه رهبرى نظام ، سفرا بايد افرادى متدين ، آزاد و مستغنى باشند؛ وجود آنها افرادى انـقـلابـى ، نـفـوذنـاپـذيـر و مـعـتـقـد بـه نـظـام اسـلامـى را در ذهـن رجال سياسى كشور محل ماءموريت ترسيم كند:
مـن نـمـى خـواهـم از بـرادرانـى كـه در كـشـورهـاى ديـگـر زنـدگـى مى كنند، توقع زهد و پـارسـايى مطلق بكنم ؛ ليكن مى خواهم عرض كنم كه در ظواهر زندگى ، يك مقدار رعايت امـساك لازم است . اگر كسى در آمد هم دارد، امكان استفاده هم دارد، جلوى بعضى از استفاده ها را با ميل خود و به ابتكار و با اراده شخصى بگيرد. اين خيلى فايده دارد. هم براى وضع كلى انقلاب فايده عمومى دارد و هم فايده شخصى دارد؛ يعنى به شما نورانيت مى دهد. اين كـار بـا كـار بـنـده اى كـه امـكان فلان استفاده برايم نيست ، فرق مى كند. من اجر شما را نـدارم امـا شـمـا كـه مـى تـوانيد، اگر از فلان كار تجملاتى ، از فلان خرج زيادى ، از فلان استفاده اضافه بر سازمان ـ كه ممكن است انسان برايش يك راه مشروع هم فكر كند و بـگـويـد كـه مثلا اين گونه استفاده مى كنم ؛ طورى هم نمى شود ـ امساك كرديد، فايده و تاءثيرش بر نفس شما خيلى بالاست . (18 / 4 / 70)
در ديـدگـاه مـقـام مـعـظـم رهـبـرى ارتـبـاطـات ديـپـلمـاسـى بـايـد بـر اسـتـقـلال و عـزت اجـتـمـاعـى ملت شجاع ايران بنا شود و سفرا و نمايندگى هاى سياسى جمهورى اسلامى رسالت و سهم مهمى در اين قضيه دارند.
بـايـد سـعـى كنيد كه همه در دنيا بدانند كه ملت و دولت ايران ، انگيزه و هدفش اين است كـه مـى خـواهد با فكر خود، با نيروى خود، با اراده خود، در راه سعادت خود قدم بردارد؛ اين آن چيزى است كه ما به عنوان يك ملت دنبالش هستيم ... ما باملت هاى دنيا با دولت هاى گـوناگون عالم ، بناى همكارى و تفاهم داريم ؛ البته نه با زورگوها و كسانى كه مى خـواهـنـد هـمـه مـسـايـل را بـا تـكـيـه بـر قـدرت خـودشـان حل بكنند. مثل آمريكا. با اينها آبمان در يك جوى نمى رود. (20 / 6 / 77)
ايـشـان اسـتـفـاده كـارگزاران سياست خارجى از همه ظرفيت ها، امكانات ، و توانمندى ها را براى پيشبرد سياست خارجى كشور ضرورى مى داند و تاءكيد مى كنند:
بـايـد در عـرصـه ارتـبـاطـات دو جـانـبـه و مـنـطـقـه اى و مـجـامـع جـهـانـى حـضـور كـامـلا فـعـال داشـتـه بـاشـيـم و بـا شـنـاخـت مـؤ لفـه هـاى ضـرورت نـظام اسلامى اهدافمان را دنبال كنيم . (26 / 5 / 83)

7. رابطه يا مذاكره با امريكا

رابـطـه يـا مـذاكـره جمهورى اسلامى با دولت امريكا از جمله مباحثى است كه از پيشينه اى به درازاى عمر پر بركت انقلاب اسلامى در عرصه روابط بين دو كشور برخوردار است . وقوع انقلاب اسلامى در ايران ، طومار يكه تازى و مداخلات گوناگون امريكا در ايران را بست و منافع بى شمار امريكا را با تهديد مواجه ساخت .
بـا قـطـع روابـط ايران و امريكا كه البته براى اولين بار و به طور رسمى از سوى رئيس جمهور وقت امريكا (جيمى كارتر) در ارديبهشت 59 به بهانه تسخير لانه جاسوسى امـريـكـا در ايـران اعـلام گـرديـد، در طـول سـه دهـه گذشته از تاريخ پر فراز و نشيب انـقـلاب هـر از گـاهـى و بـه تـنـاسب شرايط و تحولات سياسى اجتماعى دو كشور، بحث مـذاكـره ، عـمـدتا از سوى تحليلگران سياسى ، صاحبان صنايع و شركت هاى تجارى و نـيـز مـسـئولان رسـمـى امـريـكـا مـطـرح و از ايـران دعـوت بـه حل اختلافات فيما بين از طريق ديپلماتيك شده است .
اگـر چـه مـطـالعـه ايـن مقاطع از تاريخ تحولات دو كشور روشن كننده نكات ارزنده اى از جـمـله اينكه امريكا هر گاه در عرصه هاى مختلف خود را قدرتمند و كشور هدف (ايران ) را در شـرايـط انـفعالى و آسيب پذير و به لحاظ وحدت و انسجام ملى ، توان نظامى ، هنجار شـكـنـى جـريـانـات سـيـاسـى و اخـتـلافـات داخـلى و... ضـعـيـف ديـده بـراى تـحـمـيـل شـرايـط و خـواسـته هاى خود از ايران براى جلوس در پشت ميز مذاكره دعوت به عـمـل آورده اسـت . از سـوى ديـگـر مـطـالعـه رفـتـار سـيـاسـى امـريـكـا در گـذشـتـه و حـال نـشـان مـى دهـد كـه ايـن كـشور اصولا با اصل نظام جمهورى اسلامى از بدو پيدايش ‍ مـشـكـل داشـته و هنوز هم براندازى و سرنگونى نظام مقدس اسلامى از اهداف اصلى او به شمار مى رود.
مـطـالعـه فـرمايشات مقام معظم رهبرى در اين باره ، بيانگر اين واقعيت است كه آنچه مانع بـرقـرارى رابـطـه يا مذاكره بين دولتمردان جمهورى اسلامى و سران دولت امريكاست ، روحـيـه و خـوى اسـتـكـبـارى دولت امريكاست ؛ و نكته ديگر اينكه هيچ دولتى تا كنون از رابطه با امريكا نفعى نبرده است :
امـريـكا مى گويد: بيائيد مذاكره كنيم ، نمى گويد بياييد رابطه برقرار كنيم . مذاكره يعنى چه ؟ يعنى آن پيوندى را كه جمهورى اسلامى قطع كرد و بريد و همان موجب شد كه تمام عواطف صادقانه ملت هاى دنيا به اين نظام جلب بشود، اين را دو مرتبه برقرار كند. يـعـنـى در درجـه اول ، يـك ضـربـه نـمـايـان بـه جـمـهورى اسلامى بزنند و از آن جا كه تـبـليـغـات هـم در دسـت آنـهـاسـت ، در دنـيـا مـنـعكس كنند كه جمهورى اسلامى از حرف هايش برگشت ! به چه دليل ؟ به اين دليل كه نشسته است و دارد با امريكا مذاكره مى كند و آن وقت يك ياءس عمومى در تمام ملت ها ـ در آسيا و در افريقا و در كشورهاى گوناگون و در خـود اروپا و در خود امريكا ـ به وجود بيايد. ملت هايى كه اميد پيدا كرده اند ـ مسلمانان و حـتـى غـيـر مـسـلمـانـان ـ نـا امـيـد بـشـوند و آن چهره با صلابت امام بزرگوارمان كه روى جـمـهـورى اسـلامـى را پـوشـانـده و آنها را وادار به حركت مى كرده است ، مخدوش بشود و بـگـويـنـد: نـه آقـا! جمهورى اسلامى هم توبه كرد! يا بگويند: چون امام رفت ، جمهورى اسلامى توبه كرد! (13 / 4 / 68)
از ديـدگاه رهبرى ، هدف واقعى امريكا از ادامه فشار بر جمهورى اسلامى وادار كردن ملت و دولت ايـران بـه تـسـليـم در بـرابـر اراده ابـرقـدرتـى امـريـكـاسـت ؛ بـنـابـرايـن عقل و منطق حكم مى كند با تمام قدرت در مقابل آنها بايستيم ؛
مـا بـايـد قـدرت خـود را زيـاد كـنـيـم . والا هـر گـونـه عـقـب نـشـيـنـى در مقابل قدرت متكبر و زورگو، يكطرفه و تشويق به تعرض و تجاوز بيشتر خواهد بود. ايـن را مـا در طـول چـنـد سـال در صـحـنه هاى گوناگون تجربه كرده ايم . هر جا يك عقب نشينى مشاهده كرده اند، يك قدم جلو آمده اند. (15 / 5 / 82)
مـقـام مـعـظـم رهـبـرى هـمـواره در پـيـامـهـا و سـخـنـرانـى هـا، بـا تـجـليـل از روح بـلنـد امـام بـزرگـوار، بـر ادامـه راه آن رهـبـر فرزانه تاءكيد كرده تا جـهـانـيان بدانند كه دوران با شكوه امام (ره ) همچنان در ايران اسلامى ادامه دارد و سياست خـارجى نظام جمهورى اسلامى با دولت امريكا بر مبناى همان اصولى استوار است كه امام خمينى (ره ) ترسيم نموده اند:
مـا صـريـحا به همه ملتهاى جهان اعلام مى كنيم كه تفكر ((خاتمه يافتن دوران امام خمينى (ره )، كـه دشـمـن بـا صـد زبـان سعى در القاى آن دارد، خدعه و نيرنگى استكبارى بيش نـيـسـت و عـلى رغـم خـواسـت امريكا و همكارانش امام خمينى (ره ) در ميان ملت خود و جامعه خود حـاضـر اسـت و دوران امـام ادامه دارد و خواهد داشت . راه او راه ما، هدف او هدف ما، و رهنمود او مـشـعـل فـروزنـده ماست .467 ... امام به ما ياد دادند كه جمهورى اسلامى در سطح عالم مى تـوانـد و بـايد از روابطى سالم با دولتها برخوردار بشود؛ البته رابطه با امريكا مـردود اسـت ؛ بـخـاطـر اينكه او يك دولت استكبارى و متجاوز و ظالم و با اسلام و جمهورى اسلامى در حال مبارزه و محاربه است . (14 / 3 / 71)
در همين ارتباط ايشان در خطبه هاى نماز جمعه بار ديگر بحث مذاكره با امريكا را مردود مى شمارد و مى فرمايد:
اگـر جـمـهـورى اسـلامى با امريكا پشت ميز مذاكره بنشيند، امريكائيها خيالشان از اين جهت راحـت مـى شـود... ايـنـهـا مـى خـواهـنـد بـا شايعه مذاكره جمهورى اسلامى بگويند جمهورى اسـلامـى تـسـليـم شـد، طـرف مـا آمـد و مجبور شد كنار بيايد و با ما مذاكره كند ـ اين طور وانـمـود بكنند كه در اين مصاف ، بالاخره قطب اسلامى شكست خورد و مجبور به عقب نشينى شد و قطب استكبار در اين مصاف پيروز شد! (26 / 10 / 76)
ايـشـان نـاكـامـى دشـمـنـان و بـدخـواهـان بـويـژه دولت مـتـكـبـر امـريـكـا را در طـول سـالهـاى پـس از پـيـروزى انـقـلاب اسـلامـى ، نشان دهنده قدرت ملت ايران دانسته ، همچون امام عظيم الشاءن در برابر تهديدات پوشالى امريكا اعلام مى كند:
بـه حـول و قوه الهى اعتقادم از بن دندان اين است كه امريكا اگر تمام نيروهايش را براى ضربه زدن به اين انقلاب بسيج كند، هيچ غلطى نمى تواند بكند!. (28 / 6 / 70)
رهبر انقلاب در ديدار با عمرالبشير رئيس جمهور سودان با اشاره به سنت الهى مبنى بر افول قدرت هاى طغيان گر و مغرور مى فرمايد:
افول امريكا اكنون براى همه نخبگان و حتى مردم عادى جهان اسلام آشكار شده است !.
(6 / 2 / 85)
با عنايت به فرمايشات اشاره شده مقام معظم رهبرى ، به نظر مى رسد دولت امريكا پس از نـاكـامـى هـاى مـكـرر در بـرخـورد با نظام جمهورى اسلامى مزوّرانه به انجام مذاكره و گـفتگو با ايران تمايل نشان مى دهد. اما واقعيت اين است كه همچنان بر خصومت ديرين خود با انقلاب اسلامى اصرار مى ورزد.
بـى گـمـان تـا زمـانـى كه جمهورى اسلامى در دفاع از ملت مظلوم فلسطين و مخالفت با صـلح نـا عـادلانـه خـاورمـيـانـه و يك جانبه گرايى امريكا بر مواضع اصولى و سازش نـاپذير خود پافشارى مى كند و از سوى ديگر تا دولتمردان امريكا به حمايت گسترده از رژيـم اشـغـالگـر قـدس و دشـمـنـى بـا انـقـلاب اسـلامـى ادامـه مـى دهـنـد و بـه دنبال تحميل خواسته هاى استكبارى خود بر جامعه جهانى مى باشند، گفتگو و عادى سازى روابـط بـا جمهورى اسلامى امكان پذير نخواهد شد. اين بحث را با اين فرمايش مقام معظم رهبرى به آخر مى رسانيم كه فرمودند.
از دشمن نترسيد، مرعوب هياهوى مجنونانه امريكا نشويد! (12 / 2 / 69)

8. فن آورى هسته‌اى

دستيابى جمهورى اسلامى ايران به فناورى هسته اى و بومى كردن اين دانش روز بشرى كه در توسعه و پيشرفت كشور نقش بالايى ايفا خواهد كرد، افتخار بزرگى است كه در دوران پـس از انـقلاب اسلامى و با تلاش انديشمندان و متخصّصان داخلى نصيب ملت ايران گرديده است .
تـلاش بـراى حـفـظ و نـهـاديـنه كردن موقعيت به دست آمده در عرصه فناورى هسته اى با تـوجـه بـه شـرايـط مـنـطـقـه اى و بـيـن المـللى ، از جـمـله مـهـم تـريـن عوامل چالش ساز براى ايران محسوب مى گردد.
امـريـكـايى ها با تكيه بر قدرت رسانه اى خود، تلاش گسترده اى را در پيش گرفتند تـا ايـران اسـلامـى را در بـرابـر يـك جبهه جهانى قرار داده و با اين بهانه كه جمهورى اسـلامـى بـا وجـود ذخـايـر غـنـى انـرژى فـسيلى نيازى به انرژى اتمى ندارد و به همين دليـل فـعـاليـتـهـاى هـسته اى آن داراى مقاصد غير صلح آميز است ، با ايجاد فشارهاى بين المـللى و انـجـام تـهـديـدات نـظـامـى ، مـسـئولان كـشـور را بـه عـقـب نـشينى هسته اى مانند كشورهايى چون آرژانتين ، برزيل و ليبى مجبور كنند.
ايـن قـبـيـل اقـدامـات كه عمدتا با هدف عملياتى روانى و در فضايى تهديدآميز انجام مى شـد، مسئولان نظام اسلامى ايران را در موقعيتى قرار داد كه الزاما بايد براى عبور از آن ، تـصـمـيـمـات اسـتـراتـژيـك و سـرنـوشـت سـازى اتـخـاذ مـى نمودند، كه اين مهم مطابق اصل 110 قانون اساسى جمهورى اسلامى بر عهده رهبر معظم انقلاب است .
مـرورى بـر مـواضـع اصـولى رهـبر عزيز كشورمان در مورد فناورى هسته اى و چگونگى مـواجـهـه بـا فـشارهاى بين المللى در مقطع كنونى اهميت ويژه اى دارد، و از جمله اثرات آن هماهنگى و يك صدايى حاكم بر دستگاه ديپلماسى نظام اسلامى مى باشد.
مـقـام مـعـظـم رهـبرى مسئله هسته اى را يكى از مسائل مطرح سياست خارجى مى دانند و معتقدند جـمـهـورى اسلامى ايران عقب نشينى از مساءله هسته اى را ـ كه خواسته عزم ملى و حق طبيعى ملت ايران است ـ به معناى شكستن استقلال كشور مى داند كه هزينه بسيار گزافى براى ملت ايران خواهد داشت .
ايـشـان اسـتـفـاده صـلح آمـيـز از فـناورى هسته اى را ضرورت و نياز اجتناب ناپذير آينده كـشـور و هـمـچـنـين قدرت علمى برتر براى پيشرفت در عرصه هاى مختلف مى دانند و مى فرمايند:
هرگونه عقب نشينى در مقطع كنونى ، زنجيره اى تمام نشدنى از فشارها و عقب نشينى هاى ديـگر را در پى خواهد داشت . اين راه برگشت ناپذير است و دستگاه سياست خارجى بايد از اين حق ، شجاعانه دفاع كند. (24 / 12 / 84)
رهـبـرى مـعـظـم انـقلاب انگيزه اصلى امريكا و برخى كشورهاى غربى دنباله رو امريكا را براى ممانعت از دستيابى ايران به حق طبيعى و علمى خود، هراس از رسيدن ملت ايران به نقطه بالاى توانايى هاى علمى دانسته و مى فرمايند:
آنـهـا در تبليغات خود مى گويند ايران مخفى كارى كرده است . اين حرف بى منطقى است ، زيـرا در هـمـه كـشـورها مسائل علمى در مرحله تحقيقات اعلام نمى شود، بلكه موفقيت در آن تحقيقات در مرحله خاصى اعلام عمومى مى شود و بر همين اساس جمهورى اسلامى ايران در مراحل مختلف راه اندازى تاءسيسات هسته اى ، اعلام رسمى و عمومى كرد. (همان )
ايـشـان حـاكـمان كنونى امريكا را گروهى داراى افكار مرتجع استعمارى و قرن نوزدهمى دانسته و بر اين عقيده اند كه :
ايـن افـراد تـصـور مـى كـنـنـد بـا مـديـريـت جـهـان بـا زور اسـلحـه يـا پـول مـى توانند اقدامات خود را به پيش ‍ ببرند، در حالى كه هرگز موفق نخواهند شد؛ هـمـان گونه كه در خاورميانه بويژه در عراق ، افغانستان ، لبنان ، سوريه و فلسطين شكست خوردند. (همان )
بـدون تـرديـد هدف اساسى و اصلى امريكا و اروپا در برخورد با فعاليت هاى هسته اى ايران محروم سازى كشورمان از اين تكنولوژى است . در همين ارتباط رهبر فرزانه انقلاب تاءكيد مى كنند:
آنـقـدرى كـه اروپـا و امـريكا به مساءله انرژى هسته اى تظاهر مى كنند و وانمود مى كنند نـگـران ايـن قـضـيـه هـسـتـنـد، نـگـران نـيـسـتـنـد. خـودشـان هـم مـى دانـنـد كـه مـا دنـبـال سـلاح هسته اى نيستيم ، ما مرتب تكرار مى كنيم ، اصرار مى كنيم ؛ آنها ((نه )) مى گـويـنـد و سـرى تـكـان مـى دهـنـد. در حـالى كـه مـى دانـنـد مـا دنبال سلاح اتمى نيستيم . مساءله مشغول كردن نظام اسلامى است . يكى از اهداف عمده آنها ايـن اسـت كـه نـظـام اسـلامـى را مـشـغـول كنند؛ ذهن مديران ، مسئولان ، مجلس ، دولت و دست انـدركـاران گـونـاگـون را از مـسـائل جـارى و كارى كشور در بخش هاى مختلف ـ چه بخش قـضـايـى ، چـه بـخـش اجـرايـى ، چـه بـخـش تـقـنـيـنـى ـ مـنـصـرف و غافل كنند. اين مسئله هم كه حل بشود، باز مساءله ديگرى درست خواهد شد. (24 / 8 / 83)
رهـبـر فـرزانـه انـقـلاب بـا تـوجـه بـه مـواضـع خـصمانه امريكا و برخى از كشورهاى اروپايى در خصوص لزوم دست كشيدن ايران از فناورى هسته اى مى فرمايند:
اين مواضع و درخواست هاى بى جا، ظالمانه و ناحق است و جمهورى اسلامى اين در خواستها را نـخـواهـد پـذيـرفـت ... دانـش هـسـتـه اى كـشـور بـومى و در جهت مقاصد صلح آميز است و جـمـهـورى اسـلامـى ايـران بـر اسـاس مـبـانـى ديـنـى و فـقـهـى هـيـچ گـاه قائل به استفاده از سلاح هاى كشتار جمعى نيست ! (همان )

9. نتيجه

بر اساس قوانين مندرج در قانون اساسى جمهورى اسلامى ، مقام معظم رهبرى ، بالاترين مقام را براى اخذ تصميم سازى كلان در سياست خارجى نظام دارند.
مـطـالعـه بـيـانـيـه هـا و سـخنرانى هاى معظم له ، در خصوص سياست خارجى نكات دقيق و ارزشـمـنـدى را بـراى دست اندركاران امور خارجه نظام مطرح مى سازد كه در اين مقاله تا حـدودى مـورد بـحـث و بررسى قرار گرفت و در اينجا چكيده آن جهت استحضار خوانندگان عزيز تقديم مى گردد:
1. در مـكـتـب سـيـاسـى رهـبـرى نـظام ، سياست خارجى نيمى از نظام سياسى ، و ديپلماسى ابـزار كـار آمـد اقـتـدار نـظـام سـيـاسـى اسـت ؛ و جـنـگـى اسـت كـه هـمه ديپلمات هاى دنياى مـشـغـول آنـنـد و ارزش ‍ و جايگاه و تاءثير اين جنگ نه تنها كمتر از جنگهاى نظامى نيست ، بلكه در مواردى هم بيشتر است .
2. در مـيـدان ديـپـلمـاسى هرگز نبايد به دشمن اعتماد كرد، چرا كه دشمن هم به ما اعتمادى ندارد. ميدان ديپلماسى يك ميدان نبرد واقعى است منتها نبردى كه پشت ميز و با لبخند انجام مى گيرد.
3. حـفظ استقلال و تكيه بر عزت اجتماعى لازمه سياست خارجى است و جمهورى اسلامى با مـلت هـاى دنـيـا و دولت هـاى گـونـاگـون عالم ، بناى همكارى و تفاهم دارد؛ البته نه با زورگـوهـا و كـسـانـى كـه مـى خـواهـنـد هـمـه مـسـائل را بـا تـكـيـه بـر قـدرت خـودشـان حل كنند.
4. هـدف نـظـام اسـلامـى ، هـدف و راهـى اسـت كـه اسـلام معين كرده ، نه در آن ظلم هست و نه تـجـاوز بـه حقوق انسانها و نه بى اعتنايى به تجاوزاتى كه مردم ظالم نسبت به مردم مـظـلوم روا مـى دارنـد. هـدف جـمـهـورى اسـلامـى ، سـعـادت نسل بشر و عزت و خوشبختى و بهروزى امت واحده اسلام است .
5. نظامى كه به نام اسلام است ولى در مقابل دشمنان خدا تسليم مى شود، ديگر جمهورى اسلامى نيست ، جمهورى اسلامى امريكايى است .
6. اسـلامـى كـه امـروز در ايـران ارائه شـده بـر خـلاف اسـلام طـالبـانـى و نـيـز اسـلام امريكايى يا هضم شده در فرهنگ غربى ، اسلامى است كه داراى روشنفكرى ، پايبندى به عـقـايـد اسـلامـى ، نوآورى و پويايى است و بر اساس آن يك نظام و دولت متكى بر مردم شـكـل گـرفته و در طول 27 سال گذشته با وجود همه فشارها از مسير اصلى خود خارج نـشـده ، بـنـابـرايـن بـراى مـسـلمـانـان جـهـان بـسـيـار جـذاب و قابل الگو بردارى است و اين برخلاف خواسته قدرتمندان عالم بويژه امريكاست .
7. مـهـم تـريـن اصـل در سـيـاسـت خـارجى ما، حمايت از هويت نظام اسلامى و پافشارى بر اصـول و ارزشـهاست و سه اصل ((عزت ، حكمت و مصلحت )) يك مثلث الزامى براى چارچوب ارتباطات بين المللى ماست و نبايد هيچ خدشه اى به آن وارد شود.
8. رفـتـار و مـوضـعـگـيـرى سـيـاسـى ايـران در عـرصـه هـاى مـنـطـقـه اى و جـهـانـى در قبال مسائلى همچون رابطه با امريكا، مذاكرات خاورميانه ، حمايت از مسلمانان فلسطينى و لبـنـانـى و چـگـونـگـى ارتـبـاط بـا اروپـا، داراى مـبـانـى مـستدل و منطقى مى باشد و جمهورى اسلامى با توجه به سياست هاى شناخته شده اى كه اسـتـكـبـار و امـريـكـا بـر ضـد نـظـام اسـلامـى بـه كـار مـى گـيـرنـد بـه هـيـچ وجـه در مقابل آنها نرمش نشان نخواهد داد و كوتاه نمى آيد.
9. مـقـام مـعـظـم رهـبرى در مسائلى همچون حقوق بشر، مساءله زن ، سلاحهاى كشتار جمعى و انـرژى هـسـتـه اى مـعـتقد به مواضع و سياست تهاجمى است و تاءكيد مى كنند كه بايد در تـمـامى مجامع و مراودات با اعتماد به نفس و موضع تهاجمى اين مواضع اصولى را بيان كرد و سلطه گران و زورمندان و زرمندان را با چالش هاى جدى روبرو ساخت .
10. اولويـت در جـهـت گـيـرى سـيـاسـت خـارجـى ما به سوى گسترش و تقويت روابط با كـشـورهـاى مـسـلمـان ، هـمـسـايـه و كـشورهايى است كه انقلاب ما، كشور و ملت ما را در همان مـوضـع شـايـسته اى قرار دهند كه از آن برخوردارند، و به چشم احترام به ما نگاه كنند. هـمـچـنـيـن كـشـورهـاى غـير متعهد كه حاضرند جدا از تصميم گيرى ابرقدرتهاى مخاصم ، درباره ما تصميم بگيرند، جايگاه ويژه اى دارند.
11. نـمـايـنـده جـمـهورى اسلامى در خارج از كشور بايد ضمن تاءمين منافع ملى ، نماينده واقـعـى نـظام اسلامى و عزت و ايستادگى و تدبير ملت ايران باشد. اعتماد به نفس ، در نـظـر داشـتـن اهـداف نـظـام اسـلامـى و آگـاهـى از حـقـايـق و واقـعـيـت هـاى داخل كشور را از جمله لوازم موفقيت نمايندگان جمهورى اسلامى در خارج از كشور است .
12. چـهـره سفراى ما بايد چهره اى انقلابى و ياد آور امام ـ با همان خصوصياتى كه دنيا از امـام مـى شـنـاسـد ـ بـاشـد. سـفـرا بـايـد در ظـواهـر زنـدگـى شـان اهـل مراعات بوده و بر حفظ صد در صد تقيدات و ظواهر اسلامى نسبت به خود و خانواده ها و همكاران شان مراقبت كنند.
13. جـمـهـورى اسـلامـى آمـاده اسـت دور از تـكـلف و تـحـميل با هر كشورى به جز چند استثناء كه دلايل خاص خود را دارد، ارتباط سالم داشته باشد.
دولت صـهـيـونـيستى ، نامشروع و غير قانونى است و امريكا از جمله مصاديق و مواردى است كه نبايد با او ارتباطى برقرار شود؛ و تا زمانى كه سياست هاى مبتنى بر زور و ظلم و فـشـار و خـصومت با جمهورى اسلامى و حمايت از دشمنان جمهورى اسلامى و پشتيبانى بى قـيـد و شـرط از دولت صـهـيـونـيـستى خاتمه پيدا كند و به تعبير امام ((تا وقتى كه آدم بشود)) و روش هاى غلط را اصلاح بكند، اين قطع رابطه ما هم ادامه خواهد داشت .
15. فـن آورى هـسـتـه اى ، چرخه سوخت و امكان غنى سازى هسته اى يكى از اساسى ترين نيازها و مايه عزت و آبرو و حق مسلم ملت ايران است و هيچ كس اجازه ندارد اين حق را از ملت ما سلب كند. دانش هسته اى كشور، بومى و در جهت مقاصد صلح آميز است و جمهورى اسلامى ايـران بـر اسـاس مـبـانـى ديـنـى و فـقـهـى ، هـيـچ گـاه قائل به استفاده از سلاح هاى كشتار جمعى نيست .

فهرست منابع
1. ايزدى ، بيژن ، سياست خارجى ج . ا. ا. ، دفتر تبليغات اسلامى ، قم : 1371.
2. رمضانى ، روح اله ، سياست خارجى ج . ا. ا. ، ترجمه عليرضا طيب ، نشر نى ، تهران : 1380.
3. بخشايشى ، احمد، سياست خارجى ج . ا. ا. ، انتشارات آواى نور، تهران : 1375.
4. امـيـنـى ، ابـراهـيم ، سياست خارجى حكومت اسلامى ، سازمان تبليغات اسلامى ، تهران : 1360.
5. كاظمى ، على اصغر، ديپلماسى نوين ، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، تهران : 1367.
6. قـوام ، عـبـدالعـلى ، اصـول سـيـاسـت خـارجـى و سـيـاسـت بـيـن الملل ، انتشارات سمت ، تهران : 1372.
7. منصورى ، جواد، اصول سياست خارجى ج . ا. ا. ، انتشارات امير كبير، تهران : 1365.
8. محمدى ، منوچهر، اصول سياست خارجى ج . ا. ا. ، انتشارات امير كبير، تهران : 1365.
9. لاريـجـانـى مـحـمـد جـواد، مـقـولاتى در استراتژى ملى ، مركز ترجمه و نشر، تهران : 1369.
10. حقيقت ، صادق ، مسئوليت هاى فراملى در سياست خارجى دولت اسلامى ، مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهورى ، تهران : 1367.
11. نخعى ، هادى ، توافق و تزاحم منافع ملى و مصالح اسلامى ، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، تهران : 1376.
12. سـجـاد پـور، مـحـمـدكـاظـم ، سـيـاست خارجى ج . ا. ا. ، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، تهران : 1379.
13. دفتر جريان شناسى تاريخ معاصر، روايت دلواپسى ، تهران : 1384.
14. مركز تحقيقات اسلامى ، امريكا از ديدگاه رهبرى ، قم 1378.
15. مجموعه سخنرانى هاى مقام معظم رهبرى ، سايت شارح .
16. قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران .
......................................................................................
منبع: فصلنامه حصون
يکشنبه 26 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 382]