صبحانه در خانه رضاخان - علي‌اصغر سيدآبادي

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: صبحانه در خانه رضاخان - علي‌اصغر سيدآبادي

صبح هواپيما در فرودگاه ژوهانسبورگ به زمين نشست. پيش از اينكه بار و بنديل سفر را ببنديم، درباره ژوهانسبورگ چيز دندانگيري پيدا نكرده‌ام، جز آگاهي‌هايي از اين دست كه بزرگ‌ترين شهر آفريقاي جنوبي است كه نزديك به 120 سال از تاسيس آن به شكل امروزي مي‌گذرد، هر چند پيش از آن نيز محل سكونت قبايلي از ساكنان آفريقاي جنوبي بوده است. كشف معادن الماس و طلا‌ در اين منطقه پاي اروپايي‌ها را به آنجا باز كرد و سنگ‌بناي ژوهانسبورگ كنوني را كاشفان طلا‌ گذاشتند، اما خيلي زود مسافران ديگري از اروپا و آمريكا نيز رسيدند و از سال 1880 ژوهانسبورگ به‌عنوان يك شهر مدرن بنيان نهاده شد؛ شهري كه امروز در آن انسان‌هايي از نژادهاي گوناگون كنار هم زندگي مي‌كنند. اين گوناگوني امروز يكي از ويژگي‌هاي آفريقاي جنوبي است و خودشان به آن سرزمين رنگين‌كمان مي‌گويند. ‌

فرودگاه ژوهانسبورگ را شلوغترين فرودگاه قاره آفريقا خوانده‌اند، اين فرودگاه نه‌تنها پل ارتباط آفريقاي جنوبي با شهرهاي مهم آفريقاست كه روزانه هواپيماهاي زيادي از اين فرودگاه به بسياري از شهرهاي مهم جهان در حال رفت و آمدند. اين فرودگاه از هنگامي ‌رونق گرفت كه با از بين رفتن حكومت نژادپرستانه در آفريقاي جنوبي دروازه‌هاي اين كشور به روي جهان گشوده شد. آفريقاي جنوبي كه تا آن هنگام در جهان منزوي بود و كمتر از 40 كشور در آنجا سفارتخانه داشتند، ناگهان ميزبان سفارتخانه‌هاي بيش از 130 كشور جهان شد.

طبيعت زيبا، آب و هواي خوب، تاريخ پرفرازونشيب و امكانات رفاهي اين كشور براي مسافران، موقعيت ويژه‌اي فراهم مي‌سازد كه در كمتر سرزمين ديگري مي‌توان نمونه‌اش را يافت.

شنيده بوديم فرودگاه ژوهانسبورگ شلوغترين فرودگاه قاره آفريقا است، تعداد ماموران -كه تقريبا همه آنها سياه‌پوست بودند- بيشتر از هر كشور ديگري بود. مراحل خروج از فرودگاه به ‌سرعت سپري شد و تازه آفتاب طلوع كرده بود كه از فرودگاه بيرون آمديم و خنكاي هواي صبحگاهي به صورتمان خورد.

ژوهانسبورگ علي‌رغم همه شهرت جهاني‌اش براي ما ايرانيان به دليل ديگري نيز آشنا است. اين شهر بخشي از تاريخ معاصر ما است. بسياري از ما ايرانيان فكر مي‌كنيم، اين شهر پايتخت آفريقاي جنوبي است. رضاشاه پس از گذراندن مدتي از تبعيدش در جزيره موريس به همراه گروهي از نزديكانش از جمله دخترش شمس وارد اين شهر شد و در آنجا خانه‌اي خريد و مدتي در آنجا زندگي كرد و همان جا مرد.

هنوز فرصت نكرده‌ام در اين‌باره از كسي سوالي كنم كه پيشنهاد مي‌رسد صبحانه را در خانه رضاخان بخوريم؛ پيشنهادي كه با استقبال روبه‌رو مي‌شود. از فرودگاه تا خانه رضاخان فاصله زيادي نيست. كناره‌هاي اتوباني كه ما را به خانه رضاخان مي‌برد، نشانه‌هاي رونق صنعتي و اقتصادي به چشم مي‌خورد، نشانه‌هاي حاكميت اقتصاد بازار. اين نشانه‌ها هنگامي‌ پررنگ‌تر مي‌شود كه از ژوهانسبورگ به پروتوريا پايتخت اداري آفريقاي جنوبي مي‌رويم.

ماشيني كه ما را مي‌برد، از اتوبان به منطقه‌اي مسكوني مي‌پيچد، منطقه‌اي سرسبز با نام هاتن و مانتن كه بر بلندي واقع شده و شهر زير پاي آن است. امروز بخش زيادي از ساكنانش را يهوديان تشكيل مي‌دهند. خانه رضاخان اينجا است و سرنوشت يكي از ديكتاتورهاي بزرگ ايران در همين خانه رقم خورده است، در غربت و تنهايي. آن زمان كمتر ايراني‌اي گذرش به اين سرزمين مي‌افتاد و كمتر كسي سراغي از او مي‌گرفت، هر چند اكنون نيز علي‌رغم افزايش تورهاي تفريحي به آفريقاي جنوبي، مسافران ايراني به خاطر شناخت كمي‌ كه از اين كشور دارند، نسبت به ظرفيت هاي توريستي اين كشور، كمتر اين طرف‌ها آفتابي مي‌شوند. خانه رضاخان در باغي بزرگ، تقريبا در بلندترين نقطه منطقه بنا شده است. نخستين بناي پايين باغ، آنقدر پايين‌تر است كه با چشم نمي‌توان جزئياتش را تشخيص داد. خانه‌اي ويلا‌يي و بزرگ با بالكني كه از آن مي‌توان ژوهانسبورگ را ديد كه درختان آن را هاشور زده‌اند. احتمالا‌ رضاخان بارها بر اين بالكن قدم زده و اشتباهاتش را مرور كرده و شايد پس از يكي از همين مرور كردن‌ها، سكته كرده بود. به خاطر فضاي ضد رضاخاني و ترس از واكنش مردم، 6 سال طول كشيد تا جنازه رضاخان به تهران برسد. جنازه را اول به مصر بردند و پس از 6 سال به تهران آوردند. ‌

اين خانه در اختيار سفارت ايران است و از آن براي برگزاري برنامه‌هاي فرهنگي استفاده مي‌كند، اما با توجه به ويژگي‌هايي كه دارد، با كمي ‌سرمايه‌گذاري بيشتر استفاده‌هاي بهتري از آن مي‌توان كرد. مثلا‌ مي‌توان در آن موزه روابط ايران و آفريقا را تاسيس كرد، اگرچه سابقه روابط ايران و آفريقاي جنوبي خيلي طولا‌ني نيست، اما حضور ايرانيان در برخي از كشورهاي آفريقايي به چندين قرن پيش‌تر برمي‌گردد و اتفاقا رايزن فرهنگي ايران در آفريقاي جنوبي سال‌ها پيش در اين زمينه پژوهش‌هايي را در روزنامه همشهري منتشر مي‌كرد كه بسيار جذاب بود. يا مثلا‌ مي‌توان در آنجا نمايشگاه دائمي‌ هنرهاي معاصر ايران را ترتيب داد. ‌

هتل را ساعت 2 تحويلمان مي‌دهند و هنوز چند ساعتي وقت داريم. قراري تنظيم‌ شده است براي ديدار و گفت‌وگو با مديران و پژوهشگران يك موسسه پژوهشي با نام اين موسسه درباره روابط آفريقاي جنوبي با جهان بيرون كار مي‌كند و به دولت و بخش خصوصي مشورت مي‌دهد.

------------

------------
يکشنبه 26 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 435]