گزارش نمايشگاه بين المللي «راهي به سوي عراق» كاش شركت صادر مي كرديم به جاي بوروكراسي

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: گزارش نمايشگاه بين المللي «راهي به سوي عراق» كاش شركت صادر مي كرديم به جاي بوروكراسي
فرزانه روستاييسومين نمايشگاه بازسازي عراق روز دوم خرداد (22 مه) در شهر مرزي غازي عنتب تركيه برگزار شد كه به لحاظ جغرافيايي نزديك ترين نقطه مرزي تركيه به دو كشور عراق و سوريه است. حدود 600 شركت كه بخش اعظم آن را شركت هاي ترك تشكيل مي دادند در نمايشگاه شركت كردند. وزراي تجارت، بازسازي، آب، منابع آبي و نيز وزير شهرسازي عراق به همراه هيات هاي چندصد نفره در اين نمايشگاه چهار روزه حضور يافتند.به رغم حضور تعداد قابل توجهي شركت چيني كه در موارد بسياري غرفه هاي آنان فقط متشكل از يك پوستر و يك نماينده بود تنها شركت اروپايي نسبتاً مهمي كه در اين نمايشگاه شركت داشت كمپاني فورد ايتاليا بود كه با دو دستگاه اتومبيل روبه روي در ورودي سالن اصلي جاي گرفته بود. از انبوه شركت ها و صنعتگران ايراني فقط شركت مديريت پروژه پروژه هاي نيروگاهي (مپنا) با حدود چهار تا پنج كارمند در نمايشگاه حضور داشت، اين در حالي است كه در نمايشگاه سال گذشته كه در اردن برگزار شد سه شركت ايراني حضور داشتند.در جريان اين نمايشگاه شركت هاي عراقي فرصت يافتند امور پيمانكاري خود را با ديگر شركت ها در ميان بگذارند يا پيش نويس قراردادهايي را با شركت هاي ترك به امضا برسانند. نمايشگاه بازسازي عراق تنها نمايشگاه مرتبط با بازسازي عراق است كه با مجوز دولت اين كشور در خارج از عراق برگزار مي شود.دروازه آبي رنگ به شكل و رنگ دروازه بابل در عهد سومر به ارتفاع 9 متر در اصلي نمايشگاه را تشكيل مي داد. در دوران باستان اين دروازه راه اصلي يك مسير پلكاني بود كه قبايل از طريق آن به الهه «ايستار» متمسك مي شدند. بوي باقلوا و باميه همراه با صداي بلند موسيقي راك امريكايي تداعي كننده فضاي سالن اصلي چند هزار متري نمايشگاه بازسازي عراق بود. صداي گوينده نمايشگاه نيز كه هر از گاهي با گفتن «لوتفاً (لطفاً) توجه» يا با جملاتي عربي اطلاع رساني مي كرد اين فضاي تجاري نسبتاً شرقي را بهتر تداعي مي كند.شركت ترك «فوروم» طراح و سازنده نمايشگاه بازسازي عراق بود. اين شركت نمايشگاهي حدود 10 سال نيز در برگزاري نمايشگاه بين المللي تهران شركت داشت. ظاهراً دو نمايشگاه قبلي بازسازي عراق كه در اردن و سوريه نيز برگزار شد از سوي همين شركت طراحي و سازماندهي شده است.حساسيت موضوع بازسازي عراقدر حال حاضر بازسازي عراق و سازماندهي شركت ها و مليت آنها براي بازسازي و سودهاي كلان احتمالي ناشي از بازسازي عراق از مهم ترين موضوعات آينده عراق و در واقع از بحث هاي اقتصادي بسيار مهم خاورميانه محسوب مي شود.اينكه چه كشوري بازسازي عراق را عهده دار شود، سود ناشي از يك طرح مارشال گونه براي بازسازي عراق به سوي شركت هاي چه كشوري سرازير شود، بازسازي عراق منجر به گسترش نفوذ چه كشور يا چه گروه از كشورها در آينده اين كشور شود و اينكه اساساً آيا عراق قابل بازسازي است يا نه و زمان بازسازي آن فرا رسيده از موضوعات مهمي است كه همواره در كنار موضوع بازسازي عراق تداعي مي شود. شايد مقوله امنيت مهم ترين عاملي است كه بازسازي عراق را تحت تاثير قرار مي دهد. زيرا بسياري از شركت هاي بزرگ معتقدند هنوز عراق براي بازسازي به ميزان كافي امن نيست و دولت مركزي هنوز در حد عرف و استانداردهاي معمول فاقد توانايي لازم براي حمايت و حفاظت از سرمايه هاي خارجي است. با اين حال برگزاري يك نمايشگاه بين المللي كه در واقع شركت كنندگان آن بيشتر شركت هاي ترك هستند موضوع سودآور و پول سازي همچون بازسازي عراق را دوباره به سوژه اول اخبار اين كشور تبديل مي كند.در شرايط فعلي سه كشور ايران، تركيه و سوريه از اصلي ترين بازيگران صحنه سياسي، اقتصادي و امنيتي اين كشور هستند. ترك ها با مداخله نظامي پي درپي در شمال اين كشور حساسيت خود را نسبت به تحولات سياسي و امنيتي اين كشور به نمايش مي گذارند. سوريه در شرايطي كه در معرض فشارهاي بين المللي قابل توجهي قرار دارد با پذيرفته شدن به عنوان يك شريك احتمالي و كوچك در بازسازي عراق ممكن است بتواند نقش منطقه يي خود را ارتقا دهد. از همه مهم تر، ايران در شرايطي كه پا به پاي امريكا از اصلي ترين بازيگران صحنه تحولات عراق است هرگونه فعل و انفعال اين كشور را به دقت زير ذره بين دارد. سه كشور فوق موضوع بازسازي عراق را به دقت پيگيري مي كنند و نگران آن هستند كه موضوع بازسازي عراق آينده جهت گيري هاي اين كشور را تا چه حد تحت تاثير قرار مي دهد. در حال حاضر شركت هاي امريكايي تحت پوشش وزارت دفاع امريكا اجراي هرگونه طرح و ماموريت نظامي و غيرنظامي را در عراق برعهده دارند. لشگر شركت هاي پيمانكاري فعال در عراق به راحتي امكان بازسازي زيرساختارهاي عراق را نيز دارا هستند. حال اينكه چگونه امريكايي ها ممكن است اجازه دهند تا سودهاي احتمالاً كلان ناشي از بازسازي عراق به جيب شركت هاي غيرامريكايي سرازير شود، نيز موضوعي است كه تعمق بسياري را مي طلبد.مهم ترين نكته يي كه موضوع بازسازي عراق تداعي مي كند سرمايه گذاري شركت هاي عظيم در بخش نفت و گاز و كلاً صنايع نفت اين كشور است. در واقع سودهاي ناشي از سرمايه گذاري در صنايع نفت عراق است كه بازسازي عراق را جذاب مي سازد. اين شركت ها تا زماني كه وضعيت حقوقي ادامه حضور امريكايي ها در عراق مشخص نشود و نيز شرايط امنيتي عراق ريسك هاي امنيتي را به حداقل كاهش ندهد به عراق سر نخواهند زد. با اين حال سرمايه گذاري در بخش صنايع نفتي كشوري كه تا سه سال پيش 5/112 ميليارد بشكه ذخاير نفتي و 149/3 تريليون متر مكعب اكتشاف گاز داشته بسيار قابل توجه است.مشكل فساد سازمان اداري در عراقسلامت نظام اداري، فقدان بوروكراسي پيچيده، كارايي دستگاه قضايي و شفافيت نظام هاي پولي عواملي هستند كه نظام اقتصادي يك كشور را براي سرمايه گذاري خارجي جذاب مي سازد و فقدان آن، كشور را به سياهچاله سرمايه هاي خارجي تبديل مي كند. در حال حاضر نظام اداري عراق بسيار ناكارا، پيچيده، قوم و قبيله گرا، تحت تاثير گرايش هاي مذهبي و بنابر ابتدايي ترين استانداردها بسيار فاسد است. كنگره امريكا تاكنون شاهد قرائت چندين گزارش بوده است پيرامون اينكه حسابرسي از اعتباراتي كه راهي عراق مي شود دشوار است يا اساساً هيچ اعتباري در محلي كه براي آن برنامه ريزي شده است صرف نمي شود. براساس گزارشي كه حدود دو هفته پيش و همزمان با برگزاري نمايشگاه بازسازي عراق در نيويورك تايمز منتشر شد بسياري از پروژه هاي بازسازي در عراق به سرانجام نمي رسد و عملاً نظام فاسد اداري كارايي سرمايه ها و سرمايه گذاري در اين كشور را به حداقل مي رساند. اين در حالي است كه هيچ محكمه يي در عراق اختيارات لازم براي برخورد با عامل يا عوامل حيف و ميل اموال عمومي را ندارد چه رسد به حسابرسي يا دادرسي به سرمايه هايي كه شركت هاي غيرعراقي ممكن است در عراق خرج كنند.بر اين اساس شايد پاسخ به اين سوال مهم ترين مقدمه براي سازماندهي بازسازي عراق است آيا در شرايط فعلي مي توان از بازسازي عراق سخن گفت يا اينكه در خارج از حيطه شعار، بازسازي به مفهومي كه از آن مستفاد مي شود غيرممكن است. بيلگين آيگل رئيس هيات مديره شركت نمايشگاهي فوروم و در واقع مسوول اصلي نمايشگاه باز سازي عراق با روي بسيار باز، گرم و تقريباً بدون سانسور به ابهام هاي من پيرامون نمايشگاه پاسخ گفت. رئيس شركت فوروم معتقد بود شرايط امنيتي عراق تقريباً قابل قبول است و مي توان بازسازي را آغاز كرد، هر چند سرمايه گذاري هاي كلان و بازسازي زيرساختارها موكول به برقراري امنيت كامل است. وي در جواب اين سوال كه چرا شركت هاي ايراني در اين نمايشگاه حضور فعالي ندارند گفت از چند ماه قبل با وزارتخانه هاي ايراني در تماس بوديم تا حضور شركت هاي ايراني را در نمايشگاه سازماندهي كنند. او معتقد است از وزارتخانه هاي ايراني كسي علاقه چنداني به شركت در نمايشگاه بازسازي عراق نداشته است. او مي گفت؛ «شركت هاي ايراني براي فعاليت هاي برون مرزي بسيار سنگين و كند هستند و بوروكراسي ايراني مانع حضور يا تسهيل حضور شركت هاي ايراني در نمايشگاه مي شود.»وي معتقد بود شركت هاي ايراني و ترك مي توانند نقش قابل توجهي در بازسازي عراق داشته باشند و به عنوان رئيس هيات مديره يك شركت بزرگ ترك معتقد بود شركت هاي ايراني و ترك مي توانند نقاط ضعف يكديگر را پوشش دهند. آ يگل مي گفت؛ «ايراني ها بسيار گرم هستند و روحيه همكاري آنها با ترك ها همخواني دارد. ما از ايراني ها خواسته ايم در بازسازي شرق تركيه به ما كمك كنند و مشاركت شركت هاي ترك را در بازسازي غرب ايران بپذيرند. اما به نظر مي رسد هيچ برنامه كلاني براي حمايت از سرمايه گذاري هاي بزرگ در ايران وجود ندارد. در ايران همه چيز هر ساله عوض مي شود و همين عاملي ديگر است كه كار كردن با طرف ايراني را مشكل مي سازد.» از ديد وي به عنوان رئيس يك شركت بزرگ ترك كه فعاليت قابل توجهي در منطقه دارد، شركت هاي ايراني در موارد متعددي سرويس و خدمات و توليدات قابل توجه با كيفيت و قيمت مناسب ارائه مي دهند هر چند توليدات برخي ديگر از اين شركت ها از رقباي منطقه يي گران تر است و مقرون به صرفه نيست. وي كه ارتباط قابل توجهي با شركت هاي منطقه را تجربه كرده است، مي گويد؛ ايراني ها از جريانات اقتصادي منطقه عقب افتاده اند و مشكلاتي دارند كه بايد حل كنند. «تا سال 1980 ايراني ها صادركننده و مولد بودند و ترك ها واردكننده و مصرف كننده. از اين سال نقش منطقه يي ايران و تركيه جابه جا شده و ايراني ها جايگاه مولد اقتصادي خود را به ترك ها دادند.»چندي پيش در جريان سفري كه به كردستان عراق داشتيم، با انبوه اجناس و توليدات بنجل و دست چندم تركيه مواجه شدم. گويي عمدي در كار بود تا منطقه كردستان عراق توليدات مرغوب و كيفي كارخانه هاي تركيه را تجربه نكند. اين در شرايطي بود كه تقريباً بازار شمال عراق عمدتاً در كنترل شركت هاي ترك قرار دارد و عملاً فضايي براي فعاليت شركت هاي غيرترك باقي نمانده است. جالب اينكه كشور تركيه با جنگنده ها و توپخانه خود مناطق شمال را بمباران مي كردند اما همزمان اجناس خود را نيز در اين منطقه مي فروشد.از رئيس نمايشگاه بازسازي عراق پرسيده شد آيا عمدي در صدور اجناس فاقد كيفيت تركيه به شمال عراق وجود دارد؟ وي پاسخ داد؛ رابطه يي منطقي بين عرضه كالا و مبلغ پرداخت شده و كيفيت اجناس خريداري شده وجود دارد. به اعتقاد وي چون قدرت خريد مردم شمال عراق پايين است شركت هاي ترك ضمن حفظ بازار اين منطقه براي خود، اجناس را متناسب با قيمت پرداختي به اين منطقه صادر مي كنند. وي به عنوان مثال گفت بسياري از بازارهاي تهران شاهد توليدات مرغوب تركيه است، زيرا خريداران در تهران حاضرند در ازاي اجناس مرغوب پول خوب بپردازند.حضور اجناس بنجل تركيه در شمال عراق اين ابهام را پديد مي آورد كه آيا كيفيت سرويس و خدماتي كه شركت هاي ترك به منطقه شمال عراق صادر مي كنند نيز قرار است كاملاً پايين باشد و آيا فقدان استانداردهاي مطلوب در جاده سازي، بخش مسكن و ساخت تجهيزات برق رساني نيز تكرار خواهد شد، رئيس نمايشگاه پاسخي داد كه چندان قانع كننده نبود.از ديد رئيس شركت فوروم شمال و جنوب عراق نقش يكساني را در تمايل شركت هاي ترك براي سرمايه گذاري در عراق بر عهده دارند. با اين حال وي تاكيد داشت شمال عراق امن تر و به لحاظ جغرافيايي به قلمرو تركيه نزديك تر است به همين دليل شركت هاي ترك در شمال عراق حضور اقتصادي بيشتري دارند.وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به ناامن بودن عراق، چه كسي سرمايه شركت هاي ترك را در عراق تضمين مي كند، افزود؛ ما عضو پيمان تجاري اتحاديه اروپا هستيم كه براساس آن رقابت شركت ها بدون مداخله و حمايت دولت ها الزامي است. هرگونه مداخله حمايت گرايانه دولت در فعاليت اقتصادي شركت ها عاملي است كه تعهدات بين المللي تركيه را در بخش اقتصادي و تجاري نقض مي كند و طبق توافقي كه با اتحاديه اروپا به امضا رسيده عملاً شركت ها بايد بدون تكيه بر نقش حمايتي دولت به فعاليت اقتصادي بپردازند و ريسك سرمايه گذاري را بپذيرند.از رئيس نمايشگاه بازسازي عراق به عنوان يك ابهام اساسي پرسيده شد آيا امريكايي ها در سازماندهي نمايشگاه مداخله يي داشته اند يا نه؟ وي گفت در واقع خودش مسوول نمايشگاه و مبتكر تشكيل آن بوده است. به اعتقاد وي شركت هاي ترك براساس پيگيري منافع خود در غازي عنتب حضور يافته اند و وزارتخانه هاي تركيه در بسيج آنان مشاركت چنداني نداشته اند. وقتي از او پرسيده شد چرا شركت هاي بزرگ اروپايي يا امريكايي در نمايشگاه حضور ندارند، پاسخ داد فقدان امنيت يا روشن نبودن آ ينده سياسي عراق مانع آن مي شود كه شركت هاي بسيار بزرگ تمايلي به شركت در بازسازي عراق داشته باشند. وي افزود؛ به غير از موضوع بلاتكليف «امنيت» بايد به اين نكته توجه داشت كه شركت هاي بزرگ ترك يا رقباي امريكايي آنها براي مشاركت در بازسازي عراق يا سرمايه گذاري در اين كشور احتياج ندارند تا با توسل به غرفه هاي نمايشگاهي كار خود را شروع كنند، ضمن اينكه پروژه هاي بسيار بزرگ اقتصادي از قبل در مذاكرات و بحران سياسي كشورها مورد مذاكره و توافق قرار مي گيرند. بر همين اساس وي علت عدم حضور شركت هاي بزرگ ترك از جمله تاو و ترك سل را منوط به مذاكرات رسمي دو كشور و برقراري امنيت در كشور عراق دانست. روز آخر براي ارزيابي كارايي حضور يك شركت ايراني در اين نمايشگاه به سراغ غرفه شركت مپنا رفتم و در مورد قراردادها يا توافق هايي كه براي سرمايه گذاري در عراق به آن دست يافتند، پرسيدم. مسوول غرفه مپنا گفت اگر انتظار ما از نمايشگاه غازي عنتب براساس معيار عدد ده بود دستاورد ما عدد 11 بود كه موفقيت قابل توجهي محسوب مي شود. به اين ترتيب مي توان انتظار داشت در صورتي كه وزارت بازرگاني يا ديگر وزارتخانه هاي مربوطه شرايط را براي حضور شركت هاي ايراني در نمايشگاه فراهم مي كردند احتمالاً طرف هاي ايراني موفق به تحصيل قراردادهاي قابل توجهي در پروژه هاي بازسازي عراق مي شدند. به گفته مسوول غرفه، شركت مپنا نيز با تلاش انفرادي خود به اين نمايشگاه، راه يافته و هيچ وزارتخانه ايراني در اين تلاش مشاركت نداشته است.نيازهاي عراقنمايشگاه بازسازي عراق در شرايطي برگزار مي شود كه در صورت برقراري امنيت در اين كشور بحران زده، به يك باره عراق تبديل به يكي از بزرگ ترين مراكز خريد و فروش سرويس، خدمات و تجهيزات مرتبط با زيرساختارهاي اين كشور در جهان خواهد شد. در حال حاضر نيازهاي كلي كه براساس آن شركت ها و سرمايه ها را مي توان جذب عراق كرد يا به عبارتي به عراق سرازير كرد شامل نيازهاي زير هستند.بخش مسكناحتمالاً پس از بخش نفت، ساختمان سازي و مسكن، حجيم ترين بخشي است كه در اين كشور احتياج به سرمايه و اقبال شركت هاي بين المللي دارد. در شرايطي كه پنج سال جنگ و قبل از آن تداوم بيش از يك دهه تحريم هاي سازمان ملل موجب ويراني بسياري از بناها در اين كشور شده، ساختمان هايي نيز كه ويران نشده اند طي سال هاي فوق حتي امكان ترميم، تعمير و بازسازي نداشته اند. 4/1 ميليون واحد مسكوني ابتدايي ترين برآورد از نيازهاي بخش مسكن عراق است. احداث مدرسه و زندان نيز از اساسي ترين كمبودهايي است كه عراق با آن مواجه است.كشاورزيعراق منابع عظيم آب و اراضي گسترده حاصلخيز دارد كه تاكنون از آنها بهره برداري نشده است. كشاورزي 29 درصد درآمد ناخالص ملي را تشكيل مي دهد كه 20 درصد اشتغال اين كشور را نيز تامين مي كند. برآورد بانك جهاني حاكي از آن است كه بخش كشاورزي عراق به 6/3 ميليارد دلار بودجه براي بازسازي نياز دارد. 4/2 ميليارد دلار از مبلغ فوق از طريق منابع داخلي قابل تامين است. اما 2/1 ميليارد دلار آن نياز به سرمايه گذاري خارجي دارد. نيازهايي كه در صورت توجه كافي به فاكتورهاي اساسي همچنين آزادسازي نظام اقتصادي، ارتقاي سطوح رقابتي و حذف سوبسيدهاي دولتي مي تواند زمينه فعاليت هاي گسترده يي را فراهم كند.ارتباطاتناتواني و عقب افتادگي بخش ارتباطات در عراق يكي از پربارترين بخش هايي است كه مي تواند شركت هاي خارجي و سرمايه گذاران را به خود جلب كند. خطوط تلفن همراه و ثابت در عراق بسيار محدود هستند. انواع سرويس ها و خدمات از جمله اينترنت، تلفن ثابت و همراه، دكل هاي مخابراتي، كابل گذاري، مراكز مديريت خدمات ارتباطي و سرويس خدمات تعميرگاهي الفباي بازسازي بخش ارتباطات در عراق است.آموزش19 هزار مدرسه در عراق وجود دارد كه 6 ميليون دانش آموز را در خود جاي مي دهد و فقط 14 هزار مورد از اين مدارس صرفاً به عنوان مدرسه ساخته شده اند. وزارت آموزش و پرورش عراق پروژه يي را براساس ساختمان 1000 مدرسه در سال برنامه ريزي كرده است، اما با توجه به رشد سه تا چهار درصدي دانش آموزان احتمالاً پنج سال طول خواهد كشيد تا بخش مدرسه سازي در اين كشور به جايي برسد. انتشار كتاب درسي و نياز به نيمكت و تخته سياه نيز از احتياجاتي هستند كه مستقيماً بخش آموزش را تحت تاثير قرار مي دهد و نياز به سرمايه گذاري دارد.انرژي و بهره برداري از بخش انرژيبخش توليد برق به منظور توليد حرارت و برودت و نيز توليد روشنايي يك نياز اساسي بازسازي عراق است. در جريان جنگ بخش قابل توجهي از خطوط انتقال نيرو در عراق به غارت رفته يا ويران شده است. طيف وسيعي از كمپاني هاي فعال در بخش توليد برق و نيز صنايع جانبي آن امكان سرمايه گذاري و فعاليت در عراق را دارا هستند. نفت و گازمنابع نفت و گاز عراق همچنان اصلي ترين منبع ثروت و شكوفايي اين كشور است تا حدي كه هرگونه سرمايه گذاري در صنايع عراق و منافع حاصل از آن همواره در حاشيه فعاليت اقتصادي در بخش نفت و گاز اين كشور محسوب مي شود. درآمد نفتي عراق عملاً سه چهارم GDP (توليد ناخالص داخلي) اين كشور را تشكيل مي دهد كه در واقع منبع اصلي تامين 90 درصد درآمد ارزي اين كشور نيز محسوب مي شود. از 1990 صنايع نفتي عراق با مشكل بازسازي و كمبود قطعات يدكي و نيز مدرن سازي با تكنيك ها و ماشين آلات بهره برداري مدرن در بخش توليد، اكتشاف و تجهيزات پالايشگاهي مواجه بوده است. با اين حال اين كشور قادر بود توليد نفت خود را افزايش دهد. در شرايط حاضر عراق عقب افتاده ترين صنايع و تكنيك هاي مرتبط با بهره برداري را در منطقه دارد كه حجم عظيمي از سرمايه گذاري را مي طلبد. پرداختن به بخش نفت و گاز عراق براي 70 هزار نفر ايجاد اشتغال مي كند. در حال حاضر توليد نفت سفيد، گازوئيل، LPG و سوخت ديزل اين كشور حتي كفاف نيازهاي داخلي را نمي دهد. سرمايه گذاري هاي عظيمي در بخش نفت و گاز اين كشور مورد نياز است تا عراق بتواند نيازهاي داخلي خود را تامين كند. بخش درمانياحداث مراكز درماني تخصصي در عراق به ويژه پس از جنگ و درگيري هاي داخلي در عراق يك نياز فوري است. در حال حاضر نظام درماني عراق عملاً ويران شده و با فقدان تجهيزات، پرسنل آموزش ديده، تجهيزات آزمايشگاهي، مهاجرت متخصصان و استاندارد بسيار پايين مراقبت هاي درماني مواجه است.
شنبه 25 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 227]