سخن روز/نئومحافظه كاران آمريكا و استفاده ابزاري از دين

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: سخن روز/نئومحافظه كاران آمريكا و استفاده ابزاري از دين
خبرگزاري مهر- گروه بين الملل: نئومحافظه كاران آمريكا در دوران رياست جمهوري جرج بوش هميشه با توسل به مذهب و دين در صدد توجيه سياستهاي جنگ طلبانه خود برآمده اند؛ مسئله اي كه ما را به بررسي جايگاه دين در ساختار سياسي آمريكا وادار مي كند.

مذهب از عناصر مهم تشكيل دهنده جامعه و فرهنگ آمريكا مي باشد. درمقايسه با ديگر كشورهاي غربي، اكثريت مردم آمريكا بر اين اعتقادند كه مذهب نقش بارزي در زندگي آنان ايفا مي كند. آمريكايي ها عموما مايلند مذهبي باشند و همچنين راجع به آمريكا به عنوان كشور و ملتي كه تحت مشيت الهي هستند مي انديشند.

نزديك به 79 درصد از جمعيت آمريكا مسيحي مي باشند كه عمدتا در زمان تسلط كشورهاي اروپايي بر آمريكا گسترش يافت. در اين ميان كشورهاي شمال اروپا مانند انگليس مروج پروتستان و كشورهاي فرانسه، اسپانيا و ايرلند مروج كاتوليك در آمريكا بودند در قانون اساسي آمريكا بر بي طرفي جامعه مدني نسبت به دين تاكيد شده است.

دين و سياست در آمريكا

سياست خارجي آمريكا عميقا بوضوح ريشه در منافع داخلي و اجتماعي اين كشور دارد تا جايي كه عده اي معتقدند براي تغيير سياست خارجي آمريكا بايد ساختارهاي داخلي اين كشور را تغيير داد. باورهاي ديني و مذهبي يكي از جنبه هاي اصلي منابع اجتماعي به شمار مي روند و در جامعه آمريكا قدرت عنصر دين و باورهاي ديني ملموس تر از ساير عناصر اجتماعي به شمار مي رود. از اين رو در تاريخ سياست خارجي آمريكا دين وگرايشات مذهبي يكي از عناصر تاثير گذار در سياست خارجي اين كشور بوده است.

تاريخ ديپلماسي در آمريكا مملو از مدارك و استنادات از آميختگي دين و سياست بوده است. روساي جمهور آمريكا به تبع افكار عمومي مذهب گراي آمريكا عموما سعي در بهره برداري از اين عنصر در پيشبرد سياست هاي خود بوده اند. رهبران آمريكا با تاسي از انديشه ملت برگزيده سعي در القاي ماموريت خاص براي آمريكا بوده اند كه از جانب خدا الهام شده است. اما اينكه آنان چه ماموريت هايي براي آمريكا متصور مي شدند جنبه تفاوت آنها را نشان مي داد.

در همين حال مادلين آلبرايت وزير خارجه اسبق آمريكا نيز در كتاب خود تحت عنوان "مقتدر و قادر مطلق" بر اهميت نقش مذهب در سياست و لزوم درك آن به منظور پيشبرد بهتر ديپلماسي تاكيد مي نمايد. وي در كتاب خود آشنايي با مذهب و دين را يكي از وظايف اصلي ديپلمات هاي اين كشور معرفي نموده است.

توسل به دين در دوره رياست جمهوري بوش

دوره دوم رياست جمهوري جرج بوش در حالي رو به اتمام است كه بنابر نظر تحليلگران سياسي وي بيش از هر رئيس جمهوري در تاريخ آمريكا تلاش نمود تا اعتقادات ديني خود را درتصميمات سياسي دخيل نمايد. وي مكررا، از گرايش هاي ديني و مذهبي خود سخن گفته است. بوش معتقد است كه از سوي خداوند براي اصلاح جهان ماموريت دارد و در ديداري كه اوايل سال 86 با سران فلسطين داشته، اعلام نمود كه او حل مسئله خاورميانه را وظيفه اي الهي و ديني مي داند و خدا از او خواسته است كه اين ماموريت را به انجام برساند.

بوش در ميان 42 رئيس جمهور گذشته آمريكا بيشترين بهره برداري از عامل مذهب در پيشبرد و توجيه سياستهاي خود نموده است. وي در سخنراني هاي خود مكررا از اينكه چگونه اعتقاداتش به مسيح توانسته زندگي وي را متحول نمايد سخن گفته و بارها بر قدرت ايمان و اعتقاداتش نه تنها براي تنظيم خانواده بلكه براي مديريت كشور تاكيد نموده است.

حادثه 11 سپتامبر با توجه به ابعاد آن و شوك وارد شده بر مردم زمينه مناسبي را براي بوش و مشاورين وي براي تلفيق سياست با مذهب آنگونه كه سياست خارجي بوش را توجيه نمايد بوجود آورد. دفاع از گسترش آزادي، ماموريت داده شده به آمريكا از سوي خدا، كشور منتخب خدا بر روي زمين و خير و شر از جمله اصلاحات و واژه هايي مي باشند كه بوش به طور مكرر از آنها استفاده نموده است.

بوش در سخنراني خود در دو هفته پس از 11 سپتامبر مي گويد: كساني كه مرتكب اين جنايت شدند مردمي شرور هستند كه ايدئولوژي خاصي ندارند. آنها متعلق به گروه سياسي قانوني هم نمي باشند و تنها كاري كه از عهده آنها بر مي آيد شرارت است و ما (آمريكا) به عنوان كشور خير و خوبي ها آنان را شكار مي كنيم.

جرج بوش قبل از حمله به عراق بار ديگر براي توجيه جنگ مردم آمريكا متوسل به مذهب مي شود و در سومين سخنراني سالانه خود در كنگره ضمن طرح ادعاي خود در مورد وجود تسليحات كشتار جمعي در عراق، صدام حسين را عنصري شرور معرفي نموده و اينچنين ادامه مي دهد: ما با اطمينان به پيش مي رويم چرا كه تاريخ كشور آمريكا را مورد خطاب قرار داده است آزادي كه آمريكا به دنيا ارزاني مي دارد هديه خداوند به بشريت است. ما ادعا نمي كنيم كه از همه مشيت خداوند با خبريم اما اميدمان تنها به اوست.

ادعاي بوش در اينكه آمريكا از جانب خدا براي بسط و گسترش آزادي( بر اساس تعريف آمريكايي آن) ماموريت يافته است بر پايه چند مفروض شكل گرفته است:

الف- آزادي حق همه افراد بشريت است

ب- خداوند آمريكا را به توسعه آزادي در دنيا فرا خوانده و آمريكا نيز با شجاعت اين ماموريت خطير را پذيرفته و اين رسيدن به نتيجه اجتناب ناپذير است

ج- با فرا گير شدن آزادي، درخواست خدا محقق شده و تاريخ به پايان مي رسد.

به نظر محققين مذهبي در آمريكا، سخنان مذهبي بوش قبل از آنكه سيستماتيك باشد ناشي از سياست عملگرايانه وي در بهره برداري از مذهب و توجيه سياستهاي خود مي باشد. از سوي ديگر بسياري از افرادي كه بوش را در شكل دهي به سياستهايش ياري مي دهند متعلق به گروه نئومحافظه كاران هستند. اشخاصي كه با فيلسوف سياسي لئواشتراوس در بدگماني نسبت به مذهب هم عقيده بوده و در عين حال معتقدند كه مذهب مي تواند عاملي مفيد باشد براي سلطه بر مردم.

طي سال هاي گذشته موضوع نقش مذهب در سياست يكي از مسائل چالش برانگيز در آمريكا بوده است. عملكرد بوش در توجيه سياست اي غلط و فاجعه بار خود در عراق و خاورميانه و پيوند آن با آرمان هاي مذهبي باعث رشد سكولاريزم و دين گريزي در آمريكا شده است.

ديپلماسي ديني و انتخابات رياست جمهوري آمريكا

در تاريخ انتخابات رياست جمهوري در آمريكا مذهب، گرايشات ديني و همچنين پايبندي كانديداهاي رياست جمهوري به دين نقش عمده اي را در جلب نظر افكار عمومي مردم آمريكا كه به گواه بسياري كماكان مذهبي تر از هم كيشان اروپايي خود مي باشند ايفا نموده است. هر چند گفته مي شود سياست خارجي آمريكا در عراق و خاروميانه عامل مهمي براي مانور در انتخابات رياست جمهوري سال 2008 خواهد بود، با اين وجود موضوع دين بار ديگر اهميت خود را بازيافته و كانديداهاي هر دو حزب تلاش مي نمايند تا با بهره گيري از فضاي حاكم بر افكار عمومي از مسئله دين حداكثر بهره برداري را بنمايند.

هر چند در انتخابات رياست جمهوري در آمريكا اين جمهوريخواهان ( بويژه نومحافظه كاران) بوده اند كه به طور سنتي از عامل مذهب بيشترين بهره برداري را نموده و سازمان هاي ايمان محور مانند كليساها و موسسات خيريه در پيروزي جرج بوش نقش زيادي ايفا نمودند، اما طي يك سال گذشته و در جريان رقابتهاي انتخاباتي در آمريكا، دموكراتها نيز نشان دادند كه براي ربودن پست رياست جمهوري تنها به موضوع ناكامي هاي بوش در عراق بسنده نكرده و آنان نيز عامل مذهب را نشانه رفته اند. آنان در برنامه هاي مختلف تلاش نموده تا به مردم آمريكا بگويند كه نسبت به كليدي ترين مسائل مذهبي چگونه فكر مي نمايند. هيلاري كلينتون از وجود چند مشاور مذهبي در رقابت هاي انتخاباتي بهره برد و باراك اوباما نيز تلاش گسترده اي را براي جلب نظر رهبران كليسا در آمريكا انجام داده است.

نهادهاي مخاطب ديپلماسي ديني در آمريكا:

نهادهاي مذهبي در آمريكا عليرغم تاكيد قانون اساسي اين كشور بر بي طرف ماندن در مسائل سياسي تلاش داشته اند تا در چارچوب تشكيلات ديني و با توجه به جايگاه و موقعيت خود در مسائل عمده سياسي داخلي و بعضا خارجي سهيم باشند. اين جوامع مذهبي در برخي مواقع به ايجاد گفتمان هاي جديدي در سياست خارجي آمريكا كمك نموده اند. عمده ترين نهادهاي مذهبي در آمريكا و تلاش هاي سياسي آنان بدين شرح مي باشد:

1- كليساي جامع واشنگتن (National cathedral of washington)

ساخت كليساي جامع واشنگتن در سال 1907 و به دستور كنگره آمريكا آغاز گرديد و ششمين كليساي بزرگ در دنيا محسوب مي شود. اين كليسا در حقيقت كليساي مركزي شاخه اپيسكوپال پروتستان در آمريكا محسوب شده و به سبب واقع شدن در واشنگتن بسياري از روساي جمهور تاريخ آمريكا به اين كليسا تردد داشته و هم اكنون نيز بسياري از نمايندگان كنگره و سناي اين كشور اعمال مذهبي خود را در اين كليسا به جا مي آورند.

اسقف "جان بريسون شان" سراسقف اين كليسا در زمان رياست جمهوري خاتمي و به دعوت ايشان در دو نوبت به ايران سفر نموده و با مسئولين فرهنگي و ديني كشورمان ديدار و همچنين در دانشگاه تهران و قم سخنراني نموده است. نامبرده در سال هاي گذشته به طور متناوب ديدگاه هاي خود را پيرامون تحولات بين المللي در جرايد آمريكا منتشر نموده است. سيد محمد خاتمي نيز در سفر خود به آمريكا در اين كليسا سخنراني نمودند.

2- كليساهاي صلح (peace churches)

كليساهاي صلح در آمريكا به سه گروه عمده مسيحي اين كشور شامل منونايت (Mennonites)، كويكر (Quakers) و برترن ها (Brethren) اطلاق مي گردد كه به دنبال توسعه ديدگاه هاي حضرت مسيح پيرامون صلح و پرهيز از خشونت مي باشند. اين كليساها از زمان تاسيس خود در قرون 16 و 17 ميلادي شعار پرهيز از جنگ را سرلوحه خود قرار داده و در حال حاضر فعاليت هاي خود را جنبه بين المللي داده و تلاش داشته اند تا در مواقع ضروري از طريق به كارگيري ديپلماسي ديني نقش خود را در توسعه صلح در دنيا ايفا نمايند.

اين گروه در سال هاي اخير و با هدف كاستن از تنش ميان آمريكا و ايران سفرهايي به ايران داشته وگفتگوهايي را با مقامات سياسي و ديني كشورمان داشته است.

3- شوراي ملي كليساها (National council of churches)

شوراي ملي كليساها مجموعه اي از گروه هاي مختلف مسيحي اعم از پروتستان، ارتدوكس و همچنين تعداد بيشماري از كليساهاي محلي در آمريكا را شامل مي شود كه در سال 1950 تاسيس گرديد.

در سال 2005 اين شورا مورد انتقاد برخي از اعضاي داخلي خود به سبب موضع گيري پيرامون تحولات سياسي و بين المللي قرار گرفت. اين شورا حملات اسرائيل به كشورهاي همسايه را مورد تاييد قرار نداده است. در بهار سال 2007 نيز برخي از اعضاي اين گروه در تهران با احمدي نژاد رئيس جمهوري ايران ديدار و گفتگو نمودند كه اين موضوع نيز مورد انتقاد برخي از اعضا قرار گرفت.

4- كاتوليك ها (catholics)

نزديك به 24 درصد از مردم آمريكا كاتوليك مي باشند و عمدتا در مناطق جنوب كشور ساكن مي باشند. اين كشور با دارا بودن 80 ميليون كاتوليك پس از مكزيك و برزيل سومين كشور بزرگ كاتوليك نشين دنياست.

مذهب كاتوليك در قرن چهاردهم به همراه كاشفين اسپانيايي و قبل از پروتستان وارد آمريكا شد. اما ديري نپاييد كه با ورود انگليس به آمريكا پروتستانيزم رشد چشمگيري در آمريكا نمود تا جايي كه در زمان انقلاب داخلي در آمريكا، كاتوليك ها تنها يك درصد جمعيت آمريكا را تشكيل مي دادند. در قرون 18 و 19 با ورود مهاجرين ايتاليايي، ايرلندي و اروپاي شرقي جمعيت كاتوليك ها گسترش يافت. هر چند به زعم بسياري نقش كاتوليك هاي آمريكا در سياست خارجي اين كشور پايين بوده است اما همانند نهادهاي مذهبي پروتستان، جامعه كاتوليك آمريكا نيز تلاش داشته تا در رشد و تكوين سياست خارجي آمريكا از دو طريق انفرادي و نهادي ايفاي نقش نمايند.

در دوران جنگ سرد نفوذ و تاثير گذارري كاتوليك ها بر سياست خارجي آمريكا چشمگير بوده است برژينسكي مشاور امنيت ملي كارتر و ويليام كيسي رئيس CIA به دوره ريگان از كاتوليك هاي با نفوذ دولت آمريكا در تدوين سياست ضد كمونيستي بوده اند.

در بخش نهادي، كنفرانس جامعه اسقف هاي كاتوليك آمريكا موسوم به (USCCB) در دوره هاي مختلف توصيه هايي را به دستگاه سياست خارجي آمريكا نموده است. اين نهاد نقش بسزايي در فشار به سناي آمريكا براي تصويب لايحه كمك هاي مالي بين المللي توسط آمريكا داشته است.

------------------------------------------

"كمال اميربيك" كارشناس مسائل سياسي
جمعه 24 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 314]