سال نبرد رسانه‏ای با ایران

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
سال نبرد رسانه‏ای با ایران

توجه به تمامی مناطق فارسی‌زبان تنها برگ برندۀ انگلیسی‌ها نبود. بلکه آنها در انتخاب نشانه‌ها نیز سلیقۀ مخاطب را لحاظ کردند. از جمله اینکه در اخبار خود به جای نام "اورشلیم" از "بیت المقدس" استفاده کردند. یا اینکه بر عکس بی‌بی‌سی انگلیسی اخبار کشتار غزه را تا حد زیادی پوشش دادند. آنها سعی می کنند که سیاست‌های خود را تا جای ممکن در زیر انتخاب لغات و جملات معترضه مخفی کنند. کم کم با قدرت نمایی انقلابیون ایرانی بعد از جنگ عراق معلوم شد که فارسی‌زبانان حتی با توجه به موضع اقلّیت جمعیتی می توانند نقش مهمی -و چه بسا مهم ترین نقش را- در نقشۀ سیاسی منطقه ایفا کنند... لزوم مهار ایران با هر وسیلۀ ممکن ایجاب می کند که از قدرت رسانه‌های دیداری غافل نشد. این محیط رقابتی در دنیای امروز اجتناب‌ناپذیر است. تنها راه پیش روی رسانه‌های داخلی بالا بردن کیفیت برنامه‌ها، خلاقیت و حمایت از کار حرفه‌ای در این نبرد است. این سالهای ابتدایی در تعیین برندگان نهایی نبرد، سالهای مهمی هستند... دی‌ماه گویا برای انگلیسی‌ها خوش‌یمن است. دوم دی‌ماه 1319 یعنی حدود شصت و هشت سال پیش رادیو بی‌بی‌سی آغاز به کار کرد. باید شصت و هشت سال می‌گذشت تا در دی ماه 1387 شبکه تلویزیونی فارسی‌زبان این بنگاه اعلام موجودیت کند. آن هم درست در دی ماه. شبکه رادیویی فارسی بی‌بی‌سی هشت ماه قبل از حملۀ متفقین به ایران(در شهریور 1320) آغاز به کار کرده بود. گویا در آن زمان انگلیسی‌ها فکر می کردند که به لحاظ رسانه‌ای از آلمان ها عقب افتاده‌اند. پس آن شبکه رادیویی را برای توجیه اعمال خود ایجاد کردند. اما این بار انگلیسی‌ها از چه کسی عقب مانده‌اند؟ راه‌اندازی این شبکه چند دلیل می‏تواند داشته باشد. فارسی‌زبانان که در مرکز خاورمیانه جمعند تا به حال مانند اعراب تعدد و رقابت رسانه‌ای را تجربه نکرده بودند. با اهمیت یافتن منطقۀ خاورمیانه از سالها پیش توجهات به این منطقه جلب شده بود اما با توجه به اکثریت عرب منطقه، درگیری‌ها بر سر نفوذ بر اذهان اعراب بود. بی‌بی‌سی عربی یک سالی پیش از بی بی سی فارسی شروع به کار کرده بود و فارسی در واقع دومین زبان خارجی برای کار بنگاه بی‌بی‌سی است. اما بی‌بی‌سی عربی وارد نبرد بی‌رقیبی نشده بود. الجزیره، العربیه، العالم و المنار، چند شبکۀ پر مخاطب عربی بودند. العربیه توسط سعودی‌ها و در واکنش به همه‌گیری موضع انقلابی‌تر الجزیرۀ قطری راه‌اندازی شد و نمایندۀ افکار اعراب محافظه‌کار و سازشگرِِ دست راستی مانند سعودی‌ها و مصری‌ها است. اما الجزیره نمایندۀ تفکر دست چپی اعراب سنّی خلیج‌فارس است؛ کسانی چون امیر قطر و برخی شیخ‌نشین‌ها. در این میان العالم و المنار هم از ایران و لبنان نمایندۀ مواضع چپ شیعی هستند. بی‌بی‌سی عربی در این محیط شلوغ راه دشواری را در پیش دارد. پندار اهمیت سرزمین های عربی تا حدّی درست بود. اما کم کم با قدرت نمایی انقلابیون ایرانی بعد از جنگ عراق معلوم شد که فارسی‌زبانان حتی با توجه به موضع اقلّیت جمعیتی می توانند نقش مهمی -و چه بسا مهم ترین نقش را- در نقشۀ سیاسی منطقه ایفا کنند. در واقع این شبکه مخاطبین خود را در حدود 180 میلیون نفر در ایران، افغانستان و تاجیکستان می داند و با بودجۀ 15 میلیون پوند یا 22 میلیون دلار شروع به کار کرده است. تاکتیکی که برگ برندۀ بی‌بی‌سی فارسی است، توجه به مناطق فارسی‌زبان غیر از ایران است. استفاده از مجریان تاجیک و افغان و فارس در کنار یکدیگر و مخابرۀ اخبار این مناطق –هرچند اندک- باعث برتری آن بر رسانه‌های ملی ایرانی می‌شود. سالهاست که شبکه‌های ملی ایران توجه خاصی به کشورهای هم‌زبان و شرقی ندارد. حتی شبکه‌های ملی ایرانی برای کشورهای همسایه پخش نمی‌شوند و از این گذشته ضعف عمدۀ آنها در کمترین میزان پوشش اخبار مربوط به این مناطق است. اما بی‌بی‌سی فارسی از ابتدا، سیاست جذب تمام 180 میلیون فارسی‌زبان را در برنامه های خود گذاشته بود. این شبکه از مجریان افغان و تاجیک نیز در کنار مجریان فارس استفاده می‌کند و به اخبار این مناطق هم توجه دارد. شاید این موضع بود که توجه مدیران صدا و سیما را به فارسی‌زبانان آن سوی شرقی ایران جلب کرد تا جایی که عزت‌الله ضرغامی اخیراً برای گسترش همکاری‌های رسانه‌ای عازم تاجیکستان شد. تنها رقیب نیمه جدی بی‌بی‌سی در میان رسانه‌های اپزسیون فارسی‌زبان، شبکۀ فارسی VOA یا صدای آمریکا است. شبکۀ صدای آمریکا به دلیل موضع تند ضدّانقلابی و همچنین عملکرد به شدت غیرحرفه‌ای، مخاطب چندانی ندارد. پس با توجه به نبود رقیبی جدّی تنها مانع بی‌بی‌سی فارسی، قانون ممنوعیت ماهواره در ایران است که همان‌طور که همه می‌دانیم چندان قانون جدی و سخت‌گیرانه‌ای نیست. توجه به تمامی مناطق فارسی‌زبان تنها برگ برندۀ انگلیسی‌ها نبود. بلکه آنها در انتخاب نشانه‌ها نیز سلیقۀ مخاطب را لحاظ کردند. از جمله اینکه در اخبار خود به جای نام "اورشلیم" از "بیت المقدس" استفاده کردند. یا اینکه بر عکس بی‌بی‌سی انگلیسی اخبار کشتار غزه را تا حد زیادی پوشش دادند. آنها سعی می کنند که سیاست‌های خود را تا جای ممکن در زیر انتخاب لغات و جملات معترضه مخفی کنند. از جمله اینکه در حالی که بی‌بی‌سی انگلیسی در توصیف تظاهرات میلیونی بیست و دو بهمن امسال از واژۀ "صدها ایرانی" استفاده می کرد و کم تر تودۀ جمعیت را نشان می‌داد، بی بی سی فارسی واژۀ "هزاران نفر" را به کار می‌برد. این شبکه بنابر اظهارات مقامات انگلیسی در سیاست‌گذاری خبری مستقل است. بنابراین بنابر ذائقۀ مخاطب، خبر خود را تنظیم می‌کند. اگرچه بنابر هر فرهنگی باید سیاست‌های رسانه‌ای را تغییر داد تا پیام خبری قابل درک شود، اما زمانی که یک بنیاد خبری بنا به سلیقه مخاطب، "خودِ پیام" را تغییر دهد، نشان از عدم صداقت آن است. اما صدا و سیما پیش از این با راه‌اندازی شبکۀ انگلیسی زبان پرس‌تی‌وی و شبکۀ عربی العالم، خود را در قامت رقیبی قابل توجه به غربی‌ها نشان داده بود. این شبکه‌ها در مدت کم فعالیت خود –با وجود بسیاری ضعف‌ها- تاثیر قابل تأمّلی داشتند. پرس‌تی‌وی در جریان کشتارهای غزه –پس از الجزیره انگلیسی- نقش مهمی در پوشش این کشتار برای انگلیسی زبانان داشت. پوشش خبری وسیع تظاهرات بر ضد بی‌بی‌سی در لندن هم می‌بایست مقامات آن بنگاه را حسابی عصبانی کرده باشد. ماجرا از زمانی شروع شد که بنگاه بی‌بی‌سی از پذیرش آگهی کمک‌های بشردوستانه به کودکان غزه خودداری کرد. اقدامی که خشم بسیاری از مقامات خیریه‌ها ، کلیسا و همچنین مسلمانان انگلیسی را بر انگیخت و موجب راهپیمایی‌های مکرّر و توده‌ای در برابر ساختمان مرکزی این بنگاه شد. اتفاقی که با سانسور کامل خبری بی‌بی‌سی و برخی شبکه‌های غربی مواجه شد. در سال هشتاد و هفت، میدان نبرد رسانه‌ای تنها به بی‌بی‌سی فارسی محدود نشد. سویِ دیگر ِ نبرد رسانه‌ای در قلمروی فارسی‌زبانان در سال گذشته، شبکه‌ای وابسته به سعودی‌ها بود. در حالی که بی‌بی‌سی فارسی از این پس روزانه هشت ساعت برنامه خواهد داشت. ام‌بی‌سی پرشیا(MBC Persia) که شبکه‌ای وابسته به سعودی‌هاست، بیست و چهار ساعت شبانه روز فیلم‌های هالیوودی را با زیرنویس فارسی پخش می‌کند. شبکۀ ام‌‌بی‌سی هشت شبکه تلویزیونی را در مجموعه خود دارد که عمدتاً به پخش فیلم و نمایش‌های تلویزیونی برای مخاطبان عربی می‌پردازند. این شبکه نیز در شهریورماه بخش فارسی خود را افتتاح کرد. آنگونه که به نظر می رسد سال هشتاد و هشت، سال نبرد سنگین بین رسانه‌های خارجی، داخلی و اپزسیون برای تسخیر اذهان فارسی‌زبانان خواهد بود. چندین بنگاه دیگر برنامه‌های خود را برای راه‌اندازی شبکه‌ای به زبان فارسی اعلام کرده‌اند. از آن جمله شبکۀ تلویزیونی «استار» اعلام کرد که اوایل سال 2009 یک کانال تلویزیونی سرگرم‌کننده به زبان فارسی راه‌اندازی خواهد کرد. استار قصد دارد دفتر مرکزی کانال فارسی‌زبان خود را در شهر دبی در امارات عربی متحده قرار دهد. شبکۀ استار یا «تلویزیون ماهواره‌ای منطقه آسیا» که مخصوص پخش برنامه‌های سرگرم‌کننده در آسیا است، هم اکنون به بیش از 10 زبان از جمله چینی و هندو برای مخاطبان خود در آسیا برنامه تولید و پخش می‌کند. دفتر عملیاتی خاورمیانه استار از سال 1994 در مدیاسیتی دبی مستقر بوده و دفتر مرکزی آسیایی آن در هنگ‌کنگ قرار دارد. البته گروه تلویزیون ماهواره‌ای استار، زیرمجموعه‌ شرکت بزرگ رسانه‌ای «نیوز کورپوریشین» است که در نیویورک فعالیت می‌کند. دویچه وله آلمان، فرانس بیست و چهار ِ فرانسه و مقامات هلندی هم که مدتهاست سایت‌های خبری اینترنتی خود را راه‌اندازی کرده اند به زودی طرح‌های راه اندازی تلویزیون فارسی را اعلام می‌کنند. اهمیت فارسی‌زبانان برای گردانندگان این شبکه‌ها از اهمیت ایده‌های سیاسی و انقلابی ایرانیان برمی‌خیزد. لزوم مهار ایران با هر وسیلۀ ممکن ایجاب می کند که از قدرت رسانه‌های دیداری غافل نشد. این محیط رقابتی در دنیای امروز اجتناب‌ناپذیر است. تنها راه پیش روی رسانه‌های داخلی بالا بردن کیفیت برنامه‌ها، خلاقیت و حمایت از کار حرفه‌ای در این نبرد است. این سالهای ابتدایی در تعیین برندگان نهایی نبرد، سالهای مهمی هستند. /2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 322]