بررسي و تحليل بسيج از ديدگاه مقام معظم رهبري حضرت آيت‌الله‌خامنه‌اي‌

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

پژوهشگر در اين بررسي‌، موضوع بسيج‌، كاركردهاي مختلف آن و نيز اهداف اصول بسيج را از ديدگاه مقام معظم رهبري مورد توجه قرارداده است‌، از حوزه‌هاي مختلف جامعه‌شناسي سياسي‌‌، جامعه شناسي انقلاب و نيروهاي نظامي براي ترسيم تئوريك مجموعه كاركردهاي بسيج استفاده مي‌كند‌. "‌اين پژوهش با توجه به ديدگاههاي ولي امر مسلمين حضرت آيت الله خامنه‌اي شاخصهاي بسيج ايده‌آل را به دست مي‌دهد‌. ابعاد اساسي اين ديدگاه شامل اهداف‌، وظايف اساسي‌، سازمان‌، نظام فكري بسيج است كه يافته‌هاي حاصل ازنظرات مقام معظم رهبري بر اين نكات تاكيد دارد‌:اهداف فرهنگي‌،‌‌تربيتي بسيج مهمترين اهداف است‌؛دفاع از جمهوري اسلامي‌،مهمترين اهداف بسيج است‌ مردمي كردن امنيت مهمترين شاخص اهداف امنيتي است‌؛ بصيرت مهمترين عامل در نظام دفاعي همه جانبه جمهوري اسلامي به شمار مي‌رود‌؛ آگاهي مسلمانان مهمترين شاخص نظام دفاعي همه جانبه اسلام است‌؛ نقش محوري در دفاع مقدس مهمترين دستاورد بسيج به شمار مي‌آيد‌؛ روحية يأس مهمترين آفت براي بسيج است‌؛ كسب آمادگي مهمترين اصل از اصول بسيج است‌. مقدمه با نظر به جايگاه و اهميت نقش آفريني بسيج در جامعه و پذيرش اين امر كه مهم‌ترين قالب و شكلي كه مردم پس از پيروزي انقلاب اسلامي به صورت داوطلبانه در آن حضور يافته‌اند و با عضويت در آن در مقاطع حساس از ارزشهاي اسلامي و انقلاب دفاع و حمايت كرده‌اند‌، بسيج است‌، به اين فرمايش مقام معظم رهبري در خصوص جايگاه بسيج بايد توجه كرد‌: "بسيج يعني متن مردم‌، آن مردمي كه مي‌توان اميد دفاع از انقلاب را از آنها داشت‌."از سوي ديگر بسيج به دليل فراگير و مردمي بودن و نقش حساس در تعاملات اجتماعي‌، سياسي‌، نظامي و امنيتي ايفا كردن در كانون توجه قرار دارد؛ لذا سازمانهاي اجتماعي و سياسي و فرهنگي و نظامي نيز كه در تعامل با بسيج قرار دارند‌، نياز به شناخت كاركرد بسيج در ابعاد مختلف و به ويژه بعد مربوط به خود را دارند‌.تلاش پژوهشگر در اين پژوهش پاسخ به اين سؤال است كه بسيج از منظر مقام معظم رهبري در ابعاد اجتماعي‌، ‌سياسي‌، فرهنگي‌، اقتصادي‌،‌دفاعي‌، امنيتي داراي چه كاركردها و وظايفي است‌‌؟ به عبارت ديگر مجموعه كاركردهاي بسيج را بايد شناخت‌، زيرا حضور سازمان يافته مردم به عنوان "بسيج" در صحنه‌هاي مختلف در سالهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي‌، كاركردهاي متعددي را براي بسيج به همراه داشته است كه بايد شناخت منظمي از آنها به دست آورد‌.به عنوان مثال از ابعاد مختلف بيان شده در بالا مي‌توان به موضوع نظر كرد‌: 1ـ از بعد اجتماعي‌، حضور جوانان و نوجوانان در تشكلهاي مختلف بسيج دانش‌آموزي و دانشجويي‌، برگزاري اردوهاي مختلف توسط رده‌هاي مقاومت بسيج در سطح شهرستان‌، استان يا كشور و يا خارج از كشور به بلوغ اجتماعي افراد جامعه‌، آشنا كردن ايشان به آداب و رسوم اجتماعي ديگر فرهنگها و در نهايت به تربيت آداب اجتماعي‌، وحدت جامعه و مشاركت اجتماعي مردم كمك بسيار مهم و مؤثري كرده است‌.2ـ از بعد سياسي نيزبسيج با ايفاي نقش در انتخابات و تشويق و ترغيب مردم‌، نيز بويژه جذب جوانان و نوجوانان بسيجي به مشاركت سياسي از ابعاد داخلي و خارجي‌، به بيداري سياسي مردم كمك فراواني كرده است.3ـ از بعد فرهنگي با برگزاري دوره‌هاي مختلف آموزشي‌، علمي و اعتقادي‌، برگزاري مسابقات فرهنگي‌، مراسم مذهبي و ملي در اين عرصه نيز نقش‌آفريني كرده است‌.4ـ از بعد اقتصادي با ايجاد تعاونيهاي مختلف و اجراي پروژه‌هاي مهم مانند واكسيناسيون فلج اطفال و تنظيم خانواده‌، همياري سازمان يافته مردم را به نظام و دولت نشان داده است‌.5ـ از بعد دفاعي و امنيتي‌، با انجام آموزش نظامي‌، امدادي و برگزاري مانورهاي مختلف و ايجاد پستهاي ايست بازرسي و جمع آوري اخبار و رويدادها زمينه مشاركت وسيع مردمي و نيز ايجاد آرامش و رفاه جامعه را فراهم آورده است‌. پژوهشگر با تأكيد بر اين نكته كه افراد جامعه و قشرهاي مختلف و صنفها كه "عده و عده" بسيج را فراهم مي‌آورند و با شركت خود و نيز كمكهاي مادي و معنويشان بسيج را هويت عيني مي‌بخشند‌، محتاج انگيزه و شور و اشتياق لازم‌اند‌. اين انگيزه نيز ناشي از شناخت نقش ايشان در بسيج وپايگاه اجتماعي كسب شدة ‌ناشي از آن است‌. بنابراين لازمة حضور افراد و گروههاي انساني داوطلب عضويت در بسيج و همچنين تداوم حضور اعضا مستلزم شناخت همه جانبه از اين پديده اجتماعي است‌. پژوهشگر در اين بررسي‌، موضوع بسيج‌، كاركردهاي مختلف آن و نيز اهداف اصول بسيج را از ديدگاه مقام معظم رهبري مورد توجه قرارداده است‌، از حوزه‌هاي مختلف جامعه‌شناسي سياسي‌‌، جامعه شناسي انقلاب و نيروهاي نظامي براي ترسيم تئوريك مجموعه كاركردهاي بسيج استفاده مي‌كند‌. همچنين نتايج اين پژوهش مي‌تواند كمك مؤثري به شناخت جامعه از بسيج بكند زيرا مسؤلان با درك واحد و مشابه از اين موضوع‌، مي‌توانند راه تحقق ارتش بيست ميليوني را هموار كنند‌؛ زيرا بسيج با داشتن كاركردهاي متناسب با نيازهاي جامعه‌، انقلاب و جوانان است كه مي‌تواند به نقش‌آفريني و پويايي خود در حفظ و حراست از انقلاب اسلامي‌، دستاوردهاي آن و گسترش آنها ادامه دهد و نقش منحصر بفردي همانند دوران نوراني دفاع مقدس داشته باشد‌.پژوهشگر در اين پژوهش از روش تحليل محتوا استفاده كرده است جامعه‌آماري محقق ـ با توجه به موضوع اصلي اين تحقيق كه بررسي و تحليل بسيج از ديدگاه مقام معظم رهبري است ـ مجموعه سخنرانيها‌، پيامها و نامه‌هاي ايشان از زمان ولايت امري‌، پانزدهم خردادماه سال شصت و هشت تا بيستم مردادماه 1379 در كتابهاي حديث ولايت‌، زمزم ولايت‌، سپاه از ديدگاه مقام معظم رهبري‌، راهبردهاي ولايت‌، نور ولايت‌، رسالت دانشجوي مسلمان در شرايط فعلي انقلاب ،‌بحران 20 ، ‌دوازدهمين مجمع سراسري فرماندهان سپاه و روزنامه‌هاي جمهوري اسلامي ،‌كيهان و اطلاعات را در بر مي‌گيرد‌. پژوهشگر بر اين نكته نيز تاكيد مي كند كه به دو دليل از نمونه‌گيري اجتناب كرده است‌: 1ـ در برخي از اسناد ممكن است مطالب مربوط به موضوع تحقيق بسيار اندك باشد‌، يا در برخي از كتابها به موضوع هيچ اشاره‌‌اي نشده باشد و در برخي از اسناد مورد نظر نيز مقوله‌هاي مورد پژوهش فراوان باشد‌، در نتيجه در صورت نمونه‌گيري توزيع موضوع تحقيق به تناسب در نمونه وجود نخواهد داشت‌.2ـ مطالب كتابها و اسناد مورد نظر درباره موضوعات‌، مختلفي است لذا ممكن است اسنادي كه در نمونه مورد بررسي باقي مي‌ماند‌، حاوي ابعاد مختلف موضوع پژوهش نباشد‌. پژوهشگر در اين پژوهش دستيابي به هدفهاي ذيل را در نظر داشته ‌است‌: 1ـ اهميت بسيج 2ـ اهداف بسيج 3ـ اصول حاكم بر بسيج 4 ـ بسيج همه جانبه 5 ـ فرهنگ و تفكر بسيج 6ـ‌كاركردهاي بسيج 7ـ نقش سازمانها و مسئولان نظام در قبال بسيج 8ـ آفات بسيج همچنين براي دستيابي به هدفهاي بالا پژوهشگر‌، تحقيق خود را براساس اين فرضيات قرار مي‌دهد‌: 1ـ هدف فرهنگي و تربيتي از مهمترين هدفهاي بسيج است‌؛2ـ حفاظت از نظام جمهوري اسلام مهمترين هدفهاي دفاعي بسيج است‌؛3ـ مبارزه فكري و اعتقادي مهمترين شاخص هدف فرهنگي و تربيتي بسيج است‌؛4ـ مردمي كردن امنيت برترين شاخص هدف امنيتي بسيج است‌؛5ـ مردمي بودن از اصلي ترين اصول حاكم بر بسيج به شمار مي‌آيد‌.6ـ بصيرت و آگاهي مسلمانان برترين شاخص تفكر بسيجي است‌‌؛7ـ آگاهي مسلمانان برترين عنصر نظام دفاعي همه جانبه جهان اسلام است‌؛8- كاركرد بسيج در دوران دفاع مقدس از مهمترين دستاوردهاي بسيج است‌؛9ـ كم رنگ شدن ارزشها از مهمترين آفات بسيج است‌؛10ـ سپاه در مجموعه نظام جمهوري اسلامي بيشترين مسئوليت را در قبال بسيج داشته باشد‌. محقق با توجه به مطالعه مقدماتي‌‌، ادبيات موجود و بررسي آثار مقام معظم رهبري شاخصهاي بسيج آرماني را با نظر به بينش حضرت آيت‌الله خامنه‌اي به شرح ذيل ترسيم مي كند‌: 1ـ هدف : حراست از اصل انقلاب‌، هويت انقلاب و دستاوردهاي انقلاب‌. 2ـ وظايف اساسي بسيج : الف ـ ايجاد آمادگي همه جانبه فكري‌، روحي و جسمي در جوانان ‌؛ب ـ پاسخ به نيازهاي اساسي انقلاب‌؛ج ـ رفع خطرها و تهديدها عليه انقلاب اسلامي‌؛د ـ پاسخ سازنده به حس هيجان طلبي جوانان‌؛ه ـ جذب بالاترين نسبت جوانان و نوجوانان به بسيج‌؛و ـ پيشگامي در ميدان سازندگي و خدمات دهي به مردم‌؛ز ـ مردمي كردن امنيت و دفاع‌‌؛ح ـ فضا سازي فرهنگي در جامعه به منظور تقويت ارزشهاي اسلامي و انقلابي‌؛ط ـ توسعه و عمق بخشيدن به آگاهيهاي سياسي و اجتماعي جوانان‌؛ي ـ توسعه تفكر بسيجي در جامعه‌. 3ـ ساختار و سازمان بسيج از نظر ساختار و سازماندهي بايد داراي ويژگيهاي ذيل باشد‌:الف ـ آموزشهاي كافي را بدست‌آورد‌؛ب ـ پاسخگوي حس هيجان طلبي جوانان باشد ؛ت ـ هيجان طلبي جوانان را در راه سازنده و ايماني كشور به كار گيرد‌؛ث ـ آماده حضور در هر ميدان و عرصة مورد در خواست نظام باشد‌‌؛ج ـ براي تقويت سازماندهي آموزشهاي لازم را كسب كند‌؛چ ـ براي اداره نظام اسلامي‌، نيروي انساني تربيت كند‌؛ح ـ هر بسيجي بايد نقطه حضور ، سلاح و فرمانده خود را در هر لحظه بشناسد‌؛خ ـ مردم كشور دو زيست باشند‌، يك زيست اشتغال روزمرة اياشن و زيست ديگر بسيجي بوده است‌؛س ـ بسيج براي دفاع از انقلاب و دستاوردهاي آن بايد به نسبت توطئه هاي دشمن از سازماندهي مناسب در هر قشر برخوردار باشد‌؛ش ـ در مسئوليتها و فرماندهي بسيج در سلسله مراتب مختلف‌، بايد از افراد هوشمند‌، دانا و قدرتمند استفاده كرد‌؛ز ـ شرط موفقيت بسيج داشتن انضباط و احترام كامل به قوانين و مقررات است‌؛ر ـ براي ايجاد چتر امنيتي در جامعه و مردمي كردن امنيت بايد با سازماندهي مناسب‌، شاخكهاي اطلاعاتي مطمئن ايجاد كرد‌؛4ـ نظام فكري و اعتقادي بسيجالف ـ اساس بسيج در نظام جمهوري اسلامي بر آگاهي است‌،ب ـ بايد براي توسعه آگاهي و بصيرت در بسيج‌، برنامه ريزي كرد‌‌؛ت ـ ارتباط با روحانيت اصيل‌، شرط لازم است‌؛س ـ بايد در بسيج‌، مساله شناسي كرد و به ابهامات و ترديدها پاسخ گفت‌‌؛ش ـ فعاليت فرهنگي صحيح را بايد بعد از ايجاد فضاي تحرك و هيجان انجام داد‌؛ج ـ در كار فرهنگي و تربيتي بايد از افراد هوشيار‌، دانا‌، با آمادگي كامل‌ ، آشنا به نوع ارتباط گيري استفاده كرد‌‌؛چ ـ بايد الگوسازي كرد و بسيجي بودن در جامعه يك افتخار باشد‌. همچنان كه امام خميني (‌ره‌) و مقام معظم رهبري به بسيجي بودن خود مفتخر بودند‌‌؛ح ـ بسيج و بسيجي بايد دائماً داراي تحليل درستي از مسايل اساسي انقلاب و كشور باشد تا بتواند از آن حفاظت كند‌؛خ ـتفكر بسيجي همان اسلام ناب محمدي(ص)است كه امام(ره)منادي آن بود‌؛د ـ بسيجي بايد بداند علي (ع) نمونه كامل يك بسيجي است‌؛ر ـ بسيجي بايد احساس خدمتگزاري نسبت به اسلام و مردم داشته‌ باشد‌؛ز ـ عشق به ولايت مطلقه فقيه به عنوان جانشين امام زمان (‌عج‌) و فرمانبرداري عاشقانه از منويات رهبري بايد در بسيجي وجود داشته باشد‌.پژوهشگر پس از جمع‌آوري اطلاعات و مطالعه و بررسي آنها يافته‌هاي پژوهش را درقالب نتايج ذيل ارائه مي دهد‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد‌، كه هدفهاي فرهنگي و تربيتي بسيج مهمترين هدفهاي بسيج به شمار مي‌آيد‌، به‌ طوري كه 5/55 درصد كل مضامين مطرح شده توسطه حضرت آيت‌الله خامنه‌اي درباره بسيج را در بر مي‌گيرد‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد‌، كه دفاع از جمهوري اسلامي مهمترين هدفهاي دفاعي بسيج به شمار مي‌آيد‌، به طوري كه حدود 35 درصد كل مضامين مطرح شده توسط ايشان درباره بسيج را در بر مي‌گيرد‌.نتايج نشان مي‌دهد از اهدف تربيتي و فرهنگي بسيج‌،"روحيه دفاع و استقامت" با بيش از 20 درصد‌، بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده‌ است‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد‌، شاخص "كسب آمادگي" با احتساب 26 درصد فراوانيها‌، مهمترين اصل از اصول بسيج از ديدگاه معظم له مي باشد.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد "مردمي كردن امنيت" با كسب 41 درصد از فراوانيها‌‌، مهمترين شاخص هدفهاي امنيتي بسيج است‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد شاخص "بصيرت و آگاهي" با كسب 6/40 درصد فراوانيها‌، مهمترين عامل در نظام دفاعي همه جانبه جمهوري اسلامي به شمار مي‌رود‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد "آگاهي مسلمين" با كسب 5/27 درصد از فراوانيها‌، مهمترين شاخص نظام دفاعي همه جانبه اسلام است‌.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد‌، "بصيرت و آگاهي" با كسب 2/13 درصد فراوانيها‌، مهمترين شاخص تفكر بسيجي در ديدگاه ايشان است.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد كه شاخص "نقش محوري در دفاع مقدس‌" با كسب 9/37 درصد فراوانيها‌‌، مهمترين دستاورد بسيج است.نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد روحيه ياس و نااميدي با كسب 8/ 18 درصد فراوانيها مهمترين آفت براي بسيج و بسيجيان قلمداد مي‌شود‌.در نهايت پژوهشگر پيشنهاد مي‌كند در بررسي و تحليل بسيج مردمي از ديدگاه مقام معظم رهبري بهتر است كه كليه آثار ايشان مورد بررسي قرار گيرد .همچنين بعد از شناخت ابعاد مختلف از ديدگاه مقام معظم رهبري و تهيه يك نمونه آرماني از آن‌، بهتر است عملكرد بسيج را با استفاده از آمار و اطلاعات با نمونه آرماني آن مقايسه كرد تا نقاط افتراق و انحراف آنها با ذكر دلايل مشخص شود‌.در مرحله بعد پژوهشگر تاكيد مي‌كند نقش هر يك از گروههاي اجتماعي در بسيج حائز اهميت است‌، لذا بررسي هر يك از گروههاي اجتماعي و تعامل آنها با بسيج قابل مطالعه است‌.در ضمن پژوهشگر معتقد است‌، با توجه به شرايط زماني و مكاني انقلاب اسلامي‌، بررسي كمي و كيفي عرصه‌هاي حضور بسيج در رابطه با هر يك از اقشار ضروري به نظر مي‌رسد‌.با توجه به ديدگاه مقام معظم رهبري‌، بررسي راههاي افزايش سيصد تا پانصد درصدي قدرت جذب و اداره بسيج از جمله پژوهشهاي لازم براي بسيج است‌. منبع:فصلنامه مطالعات بسيج، ‌شماره 16

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 219]